Çevre ve orman bakanliğI
Yüklə 247,37 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Belçika
- Avrupa Topluluğu
|
Yıkıntı atığının bileşenleri tahmin edilebilirse atığın yoğunluğu Tablo 2 deki veriler kullanılarak yaklaşık olarak hesaplanabilir. İnşaat/yıkıntı atıklarının miktarlarını hacimsel olarak tespit etmek mümkün değildir. Böyle bir ölçüm sistemi yoktur. 10 farklı eyalette her kamyondaki inşaat/yıkıntı atığı ağırlığı ve hacmi kaydedilmiş, böylece bir kamyondaki inşaat/yıkıntı atığı ortalama ağırlık ve hacmi ölçüt olarak alınmıştır. Dönüşüm faktörü, ağırlık hacme bölünerek bulunur. Bu durumda; İnşaat/Yıkıntı Atığının Hacmi (m3) = İnşaat/Yıkıntı Atığının Ağırlığı (ton)/0.314(ton/m3 ) 100.000 ton inşaat/yıkıntı atığı depolandığı kabul edilirse, depolanan inşaat/yıkıntı atığı hacmi; İnşaat/Yıkıntı Atığının Hacmi (m3) = 100.000 ton / 0.314 ton/m3 = 24.000 m3 olarak hesaplanır. Geçici depolama alanının kapasitesi buna göre belirlenebilir.
*: 2000 yılı verisi, 175 milyon tonunu yıkıntı atıkları ve 40 milyon tonunu inşaat atıkları oluşturmaktadır. 350 milyon nüfusa sahip Avrupa Birliliği ( AB ) ülkelerinde inşaat/yıkıntı ve rehabilitasyon aktivitesi esnasında yıllık 175–370 milyon ton veya 0.5–1 ton/kişi/yıl inşaat/yıkıntı atığı oluştuğu tahmin edilmektedir. Avrupa Topluluğu ülkelerde inşaat/yıkıntı atıklarının %72’si depolanmakta ve %28’i geri kazanılmaktadır. ABD'de yapılan bir çalışma da yıkıntı atıklarının bileşenleri Tablo 4’ de verilmiştir. Yıkıntı atığının bileşenleri yıkılan yapıların türüne ve yapılarda kullanılan malzemelere bağlı olarak değişmektedir. Yıkıntı atıklarında önemli miktarda beton, duvar malzemeleri asfalt, betonarme ve tahta başta olmak üzere metal, kağıt ve karışık atıklar bulunmaktadır. Tablo 4. ABD’de Tipik Bina Ağırlığı Muhtevası
Hollanda ve Danimarka da, inşaat atığının %80-85’i beton ve duvar malzemesidir. Kuveyt’te ise inşaat ve yıkıntı atığının takriben %30’u betondur. İnşaat/yıkıntı atıkları alt grubu bileşenleri Tablo 5.’de verilmiştir. Bu malzemelerin önemli bir kısmı geri kazanılabilir. Tablo 5. İnşaat/Yıkıntı Atığı Bileşenleri
İnşaat esnasında çevre rahatsız edilmemelidir. İnşaata başlamadan önce gürültü ve görüntü kirliliğini önleyici önlemler alınmalıdır. Mevcut bitkiler, doğal hayat, doğal drenaj sistemleri ve bitkisel üst toprak korunmalıdır. Bitkisel toprak yüzlerce yıl sonra elde edilen çok kıymetli bir maddedir. İnşaattan toprak ve sediment akışını minimize etmek için alüvyon perdeleri, saman balyaları, taş çamur patikalar ve diğer erozyon kontrol önlemleri inşaattan önce veya inşaat esnasında kurulabilir/yerleştirilebilir. İnşaat çevresinde toprak sıkıştırılarak bitkilerin veya ağaçların yaralanmaları veya ölmeleri önlenmelidir. Kazı esnasında ortaya çıkan toprak gelişi güzel yerlere dökülmemelidir. Bitkisel topraklar park bahçe yapımında kullanılmalıdır. Bitkisel toprakların gelişi güzel yere dökülmesi önlenmelidir. Bitkisel toprağın çok kıymetli bir kaynak olduğu unutulmamalıdır. İnşaat alanının çevresi perdelenmelidir. İnşaatta kullanılacak malzemeler gelişi güzel yerlerde depolanarak çevre kirliliği oluşturulmamalıdır. Bina, yol ve köprü gibi yapıların yıkılması v.s. esnasında;
gibi kirliliklerden oluşmaktadır. 3.1. HAVA KİRLENMESİ Bazı inşaat/yıkıntı atıkları boyalar, ısı ve su yalıtıcı ve yanıcı malzemeler içermektedir. Bu malzemelerin bazıları tehlikelidir. Bu malzemelerin açıkta ve kontrolsüz şartlarda yakılması ile tehlikeli/zararlı kirleticiler havada yayılır. Dolayısıyla bu tür malzemeler gelişi güzel yakma sistemlerinde ve açıkta yakılmamalıdır. Yapıların yıkımı esnasında toz kirliliğini önlemek için ıslak ortamda işlem yapılmalıdır. Aksi durumda çevrede ciddi hava kirliliği oluşur. 3.2. YERALTI SUYUNUN KİRLENMESİ Dünyada yeraltı suyu stoku çok sınırlıdır. Yeraltı suları en önemli içme suyu kaynaklarıdır. Yeraltı suları kirlendiği zaman arıtılarak içme suyu haline dönüştürmek fevkalade pahalı ve zordur. İnşaat/yıkıntı çalışmaları esnasında;
önlenmelidir. Genel olarak yüzeysel su kaynakları ve içme suyu kuyularının kirlenmesi çevreye zarar vermeden inşaat bölgesinde uygun yıkım çalışması yapılarak önlenebilir. İnşaat/yıkıntı atıklarının zararlı atık materyal olarak düşünülmemesiyle birlikte birkaç yıldır inşaat/yıkıntı atıklarının çok farklı maddeler içerdiği ve bunların da çevreye zarar verdiği anlaşılmıştır. ABD, İngiltere, Danimarka, Almanya ve Hollanda da karışık İnşaat/yıkıntı atıklarının yer altı suyunun kirlenmesine neden olabileceği dikkat çekilerek depolanmasında daha itinalı olunması ve içme suyu kaynaklarının bulunduğu bölgelerde depolama yapılması istenmemektedir. Hollanda ve Türkiye’de inşaat ve yıkıntı atıklarının rasgele dökülmesini önlemek üzere yönetmelik yayınlanmıştır. 3.3. ARAZİ KİRLENMESİ İnşaat/yıkıntı atıklarının toprağa gelişi güzel atılması toprak kirlenmesine neden olur. Topraktaki doğal hayatı tahrip eder. Toprağın yapısını değiştirir. Gelecekte inşaat atığı dökülen bölgenin yeşil alan olarak kullanılmasını engeller. Dolgu alanlarında inşaat/yıkıntı atığı kullanıldıktan sonra elde edilen alanların yeşil alana dönüştürülmesi mümkün değildir. Yeşil alana dönüştürülecek dolgu alanlarında sadece bitkisel toprak kullanılmalıdır. İnşaat/yıkıntı atıklarının gelişi güzel olarak toprağa dökülmesi ile arazi kullanımı ciddi olarak kısıtlanır. 3.4. DİĞER EMİSYONLAR 3.4.1. Gürültü Kirliliği Yıkım çalışmaları gürültü kirliliğine neden olur. Çalışanların insan sağlığını ve emniyeti düşünülerek 85–95 dB (A) gürültü kirliliği değeri olarak bir çok Avrupa ülkesinde verilir. Gürültü emisyonunun komşu ile ilgisi için Kopenhag belediyesinde; 07–18 saatleri arasında 70 dB (A) ekivalent değer 18–07 saatleri arasında 40 dB (A) “ “ 22–07 saatleri arasında 55 dB (A) “ “ limit değerler olarak verilmiştir.
120 dB (hand-arm) daha yüksek vibrasyonla çalışmak beyaz finger hastalığına neden olur. Danimarka’da maksimum vibrasyon değeri 75 dB (KB) geçemez. Bu yüzden ıslatmalı vibrasyon aletleri kullanılmalı ve böyle aletlerle çalışma saati sınırlıdır. Danimarka’da elle kullanılan hammerların (çekicilerin) günde yarım saatten fazla kullanılması yasaklanmıştır. Yakın ve komşu bina ve yapılarda oluşabilecek hasarı önlemek için, Alman DIN 4150 standardında titreşim hızları için aşağıdaki eşik değerler; Endüstriyel yapılarda 20 mm/s, Konutlarda 10 mm/s, Hassas yapılarda 3 mm/s, şeklindedir. Bu değerler Almanya, Hollanda ve Danimarka gibi birçok Avrupa ülkesinde uygulanmaktadır.
İnşaat/yıkıntı atıkları çeşitli şekilde kirlenebilir. Bunlar;
İnşaat/yıkıntı atıkları, eski yapıların yıkılması veya yenilenmesi, mevcut yapıların tamiratı ve tadilatı, asfaltların yenilenmesi ve köprülerin tamiratı esnasında şehir içi bölgelerde düzenli olarak oluşur. Bu atıklar, tipik olarak inert olan çimento, briket, tuğla, tahta, beton, betonarme ve diğer yapı malzemeleri içerir. Ayrıca sanayileşmiş ülkelerde, inşaat/yıkıntı atıkları asbest ve PCB gibi bazı zararlı malzemeleri içerebilir. Avrupa ülkelerinde inşaat atıklarının %75'i depolanmakta, %25'i ise geri kazanılmaktadır. Özellikle Danimarka’da belediyeler inşaat atıklarını ayrı toplamaktadırlar. Danimarka’daki belediyelerin yarısından fazlası (özellikle şehirlerde) yıkıntı/inşaat atıklarını ayrı toplamak için kurallar koymuşlardır. Her bir belediyenin inşaat/yıkıntı atığı ile ilgili bir yönetim planı bulunmaktadır. 1993 yılına kadar hedef inşaat/yıkıntı atığının %82 geri kazanmaktı. Bu hedefe büyük ölçüde ulaşılmıştır. 1995-2005 yılı arasında Almanya depolama alanına gidecek inşaat/yıkıntı atığı miktarını %50 ve Avustralya ise %80 oranında azaltmayı planlamıştır. Avustralya’da yaklaşık olarak yıkıntı atığının %30'u geri kazanılmakta veya tekrar kullanılmaktadır. ABD’de 1800 inşaat/yıkıntı atığı depolama tesisi ve 3500 adet geri kazanma tesisi bulunmaktadır. ABD’de 1996 verilerine göre %20-30 inşaat/yıkıntı atığı geri kazanılmakta veya tekrar kullanılmaktadır. New York’ta inşaat, yıkım, tadilat, tamirat yapıcı firmalar atıklar için lisanslı taşıyıcı firmalardan konteynır kiralamakta veya temin etmektedirler. Lisanslı firmalar atıkları ya depolama veya geri dönüşüm tesislerine taşımaktadırlar. Hollanda geri kazanılabilir inşaat/yıkıntı atıklarının 1993/2000 yılları arasında yapılan çalışma ile depolanmasını yasaklamıştır. 2000 yılı verilerine göre Hollanda’da %90 oranında inşaat/yıkıntı atığı geri kazanılmaktadır. İspanya, İtalya, Portekiz ve Yunanistan gibi ülkelerde inşaat/yıkıntı atığı çok az miktarda geri kazanılmaktadır. Çünkü bu ülkelerde doğal agrega kaynakları yeterli miktarda bulunmakta ve orta maliyette temin edilebilmektedir. İnşaat/yıkıntı atığı için geri kazanma pazarları gelişmemiştir. İngiltere’de inşaat/yıkıntı atığının kontrolü ve düzenli çöp depolama alanına bir bedel karşılığı bertaraf edilmesi çıkınca ülkede bir çok yerde inşaat/yıkıntı atığı geri dönüşüm tesisleri kurulmaya başlanmıştır. İnşaat/yıkıntı atıklarından elde edilen agrega ile ilgili BS 6543 standardı ve bu malzemelerin yol kenarı ve kaldırım yapımında nasıl kullanılacağına dair standart yayınlanmıştır. Türkiye’de Büyükşehir, il ve ilçe belediyeleri inşaat/yıkıntı atıklarının azaltılması, geri kazanılması, taşınması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı oluşturmalıdırlar. Belediyeler inşaat/yıkıntı atığı toplama ve değerlendirme birimi oluşturulmalıdır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi inşaat ve yıkıntı atıklarının kontrolünü sağlamak maksadıyla 2001 yılı itibariyle “ALO MOLOZ HATTI”nı devreye almış ve atık sahibi kişilerden belirli bir ücret karşılığında atıklarını bulundukları yerden alma hizmetini başlatmıştır. Büyükşehir, İl ve İlçe Belediyeleri bu iş için nakliye şirketlerini organize edebilirler. Taşıyıcı ile bertaraf edici arasında bir birliktelik kurulmalıdır. Taşıyıcıların inşaat/yıkıntı atıklarını gelişigüzel yerlere atmaları önlenmelidir. Büyükşehir, İl ve İlçe Belediyeleri kendi taşıyacakları malzemelerle ilgili taşıma ve bertaraf bedelleri oluşturmalıdırlar. Bu birim nerede inşaat/yıkıntı atığı oluştuğunu ve nerelere bu atıkların gelişi güzel atıldığını tespit etmelidirler. Belediyeler inşaat/yıkıntı atığının asgari taşıma ve bertaraf bedelini belirlemelidirler. Çok ucuza inşaat/yıkıntı atığının taşınması atığın yasal olmayan şekilde döküldüğünü gösterir. Taşıma ve bertaraf bedeli kademeli olarak geri kazanmayı teşvik edici olmalıdır. İnşaat/yıkıntı atıklarının kontrol altına alınabilmesi ve inşaat malzemesi olarak tekrar kullanılabilmesi için teşvik edilmesi gerekir. İnşaatçılar, geri kazanılan inşaat/yıkıntı atığının mevcut projede veya gelecekte hangi projede kullanılacağını planlanmalıdırlar. Alternatif kullanım projeleri oluşturmalıdırlar. Belediyeler inşaat/yıkıntı atığı geri kazanma ve tekrar kullanma ile ilgili sektörlerin oluşmasını sağlamalılar. Belediyeler konut ve işyeri binalarında küçük çaplı yapılan tamirat ve tadilat sonucu ortaya çıkan inşaat/yıkıntı atıklarının geri kazanılması ve tekrar kullanılmasına öncelik vermelidirler. Bu tür tamirat ve tadilatı yapan firmalar, oluşan inşaat/yıkıntı atıklarını evsel çöplere karıştırmadan belediyelerin belli yerlere koydukları geri kazanma konteynırlarına taşımalıdırlar. Bu yerler önceden yıkıntı atığının hacmi, bölgede yıllık teminat miktarı, hangi tür binalarda tadilat/tamirat yapıldığı, binalarda ne tür malzemelerin kullanıldığı, yıkıntıdan ne tür malzemelerin geri kazanılabileceği, her yıl ne kadar yıkıntı atığı bertaraf edildiği ve yıkıntı atıklarının nerelerde depolandığı araştırılarak tespit edilmelidirler. Tespit edilen noktalar az miktarda oluşan inşaat/yıkıntı atığının kolayca boşaltılabileceği yerler olmalıdır. Konteynırların üzerinde hangi tür atıkların atılacağı hangi türlerin atılmayacağı belirtilmelidir. Evsel atıklar bu konteynırlara atılmamalıdır. İnşaat/yıkıntı atıkları ayrı toplanmalı, taşınmalı ve değerlendirilmelidir. Belediyeler bu tür kuruluşları sürekli denetlemelidirler. Böylece konut ve işyeri binalarının tamiratı ve tadilatı sonucu oluşan yıkıntı atıklarının gelişi güzel yerlere atılarak görüntü ve toprak kirliliği oluşturmaları önlenmelidir. İstanbul ve diğer illerdeki transfer istasyonlarına yıkıntı atığı konteynırları konmalıdır. Küçük çaplı (en fazla 10 torba) atıklar bakım/onarım yapan firma tarafından buraya getirilebilir. Büyük çaplı yol ve bina tadilat, tamirat ve yıkım işlerini yapan firmalar inşaat/yıkıntı atıkların kaynakta azaltılmasından, tekrar kullanılmasından ve bertaraf tesislerine taşınmasından sorumlu olmalıdırlar. Tadilat, tamirat ve yıkıntı işlemleri ile ilgili firmalara bağlı çalışan nakliyeciler ise inşaat/yıkıntı atıklarını; büyükşehir, il ve ilçe belediyesinin depolama tesislerine getirebilir veya geri kazanabilirler. İlçe belediyeleri taşıma işini yapıyorlarsa benzer şekilde inşaat/yıkıntı atıklarını depolama alanına getirmelidirler. Taşıma ve bertaraf bedeli makul olmalıdır. Şehir içi bölgelerde büyük miktarda inşaat/yıkıntı atıklarının çıktığı yerlere ayrı toplama amacı ile 7–40 m3’lük açık konteynırlar konulabilir. Geri kazanılacak malzemeler böylece kaynakta ayrıştırılarak farklı konteynırlara atılabilir. İnşaat atığı toplayıcı ve taşıyıcı sektör oluşturulmalıdır. Bu tür atıklar gelişi güzel yere atılmamalıdır. Bu tür malzemeler ya geri kazanma tesislerine veya depolama tesislerine taşınmalıdır. Gelişi güzel yerlere atanlar hakkında Büyükşehir, il ve ilçe belediyeleri yasal işlem yapmalıdır. İnşaat/yıkıntı atıkları diğer atıklarla karıştırılmadan ayrı toplanmalı ve taşınmalıdır. İnşaat/yıkıntı atıkları ile ilgili tadilat ve tamirat firmaları ve belediyelerin telefon numaralarını ve nakliye bedelleri halka duyurulmalıdır. Şehir içi bölgelerde yaşayanların İnşaat/yıkıntı atıklarını ayrı toplamalarının önemi üzerinde durulmalıdır. Doğal afetler (deprem, fırtına, sel v.b.) sonucu yapılarda (binalar, köprüler, yollar v.b. ) önemli oranda tahribatlar ve yıkıntılar oluşur. Yıkılan yapının türüne bağlı olarak yıkıntı atığı bileşenleri değişir. Yolların yenilenmesi esnasında oluşan asfalt atıkları ayrı konteynırlarda toplanmalıdır. Kullanılmış asfalt, asfalt üretim tesislerinde kaliteyi sağlamak şartı ile belli oranda kullanılabilir. İnşaat/yıkıntı atıkları evsel çöplerle birlikte depolanmamalıdır. Yine kompostlaştırma ünitesine gidecek organik atıkların içine inşaat/yıkıntı atığı atılmamalıdır. Geri Kazanma konteynırı her il ve ilçede aynı renkte olmalıdır. Ayrı toplama torbaları da aynı renkte olmalıdır. İnşaat/yıkıntı atığı geri kazanılarak malzeme taşımada ve hammadde işlenmesinde ekonomik korumalar başarılabilir. İnşaat/yıkıntı atığının taşınması, bertarafı ve yeni bina malzemesi temini önemli bir maliyet tutar. Şekil 4’deki üst şekil tüm atıkların depolanmasını, alttaki şekilde ise bazı atıkların geri kazanılması, taşınması maliyetinin ve doğal kaynakların kısmen korunabildiğini gösterir. 
Basit Yaklaşım 
Kombine Yaklaşım 
Yoğun İş Makineli Yaklaşım Şekil 4. İnşaat/Yıkıntı Atıklarını Geri Kazanmadaki Yaklaşım İnşaat/yıkıntı işleminden önce geri kazanılması gerekli ana malzemeler belirlenmelidir. Geri kazanma planı ve geri kazanılacak malzemelerin ekonomik değerlendirmesi yapılmalıdır. Bu değerlendirmede işçilik ve taşıma maliyeti hesaba katılmalıdır. İnşaat/yıkıntı atığı geri kazanmada temel malzemelerin birim zamanda oluşumu önemlidir.
önemlidir. Bular geri kazanmayı etkileyen en önemli olaylardır. 
Şekil 5. Yıkıntı Atıklarını Ayrıştırma Yolları
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||