Cihan bulut elçin SÜleymanov döVLƏt maliYYƏSİ Bakı 2015

d- Başa düşülmə prinsipi
Başa düşülmə prinsipi, büdcənin gəlir və xərc rəqəmlərinin hər kəsin asan başa düşə biləcəyi ölçüdə açıq və sadə olaraq sinifləndirilməsidir. Əsasən, büdcənin tətbiq edilmə dövründə diqqətə alınmalı olan bir prinsipdir. Bu zamanlarda büdcə-lərin həcmləri çox böyüdüyü üçün bu prinsip tam olaraq həyata keçməməkdədir.⁴⁷
e- Xərclərin gəlirlərdən əvvəl proqnozlaşdırılması prinsipi
Xərc və gəlir təxmin edərkən əvvəlcə xərclər, sonra isə gəlirlər ələ alınır. Hə-dəf ölkənin iqtisadi, sosial və siyasi vəziyyətinin ehtiyac duyduğu xərcləmələrin təxmin edilməsi və bu xərcləmələri qarşılayacaq mədaxillərin sonradan təsbit edilməsidir. Bu əsasən, iqtisadi inkişaf üçün lazım olan bir prinsipdir.
f-Əvvəlcədən icazə prinsipi
Qabaqcadan icazə prinsipi büdcənin imzalanması ilə əlaqəlidir. Həyata keçiril-mədən qabaq, büdcənin səlahiyyətli orqan tərəfindən təsdiq edilməsi, dövlət xərclə-mələrinin edilməsi və dövlət gəlirlərinin toplanması üçün idari orqana icazə veril-məsi deməkdir. Səlahiyyətli orqanın bu icazəni verməməsi, dövlət xərclərinin edil-məsi və gəlirlərin toplanmasına xalqın icazə verməməsi deməkdir, bu isə həyatı fəlakətə gətirər.
ç- Təyinatlılıq prinsipi
Təyinatlılıq prinsipi, bir büdcə ili içində həyata keçirilməsi lazım olan müəyyən işlərə müəyyən pulun ayrılması deməkdir. Hansı xidmətlərin həyata keçiriləcəyi-nin bəlli edilməsi “keyfiyyət” baxımından bu xidmətlərə nə qədər pul xərclənəcə-yinin müəyyən olunması isə “kəmiyyət” baxımından təxsisdir.
g- Zaman prinsipi
Büdcə mədaxil və məxariclərinin həyata keçirilməsi üçün müəyyən edilən vaxta zaman prinsipi deyilir. Bu prinsip bəzən təxsis xüsusiyyəti ilə birlikdə, bəzən də ayrı olaraq tədqiq edilməkdədir. Büdcələr, əsasən, bir il üçün hazırlanır. Lakin bir ildən daha az və bir ildən daha uzun zamanlar üçün düzəldilən büdcələr də vardır.
ğ- Şəffaflıq prinsipi
Şəffaflıq prinsipi, büdcə qanunu ilə buna bağlı cədvəllərin və xəzinə hesabları ilə qatma büdcələrin hər kəsə dağıdılması, hər kəsin tədqiqinə açıq olması prin-sipidir. Büdcələr nəşr olunaraq yayımlanır və hər hansı bir gizlilik içində deyildir.