Çocuk bakim eğİTİMİ İÇİndekiler

4.OKULÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA MÜZİK ETKİNLİKLERİ

Müzik etkinlikleri okulöncesi eğitim kurumlarında çocukların severek katıl­dıkları etkinliklerden birisidir. Müzik etkinlikleri, başlı başına ayrı bir zaman ay­rılarak programda yer alabileceği gibi diğer etkinliklerin içerisine de dahil edi­lerek kullanılabilir.

Bu ünitede okulöncesi eğitimde müziğin önemi, müzik etkinlikleri, müzik etkinliklerini planlama ve uygulamada dikkat edilecek noktalar konulan ele alı­nacaktır.

4.1.Okulöncesi Eğitimde Müziğin Önemi

Okulöncesi eğitimde müziğin amacı, çocuğun duyduklarım, düşündüklerini ritm, melodi ile şerbetçe ifade edebilmelerini sağlamak ve çocukta ritm duygu­sunu ve müzik sevgisini geliştirmektir. Çocuğun müziğe karşı doğuştan ilgisi ve yeteneği vardır. Bu ilgi ve yetenek çocuğu müziğe yöneltir. Çocuğun ilk ilişkile­ri sesle başlamaktadır. Ritm ve ses müziğin iki temel unsurudur. Çocuklar ritm ve sesi küçük yaştan itibaren kavrayabilirler. İlk yaşlardan itibaren annelerinin ninnilerine eşlik etmeye başlarlar. Herhangi bir ritme bütün vücut hareketleriyle katılırlar. Müzik duygu ve düşüncelerinin ifade edilmesinde bir araç görevini üstlenir. Aynı zamanda toplumu bir bütün halinde tutan bağlardan biri müziktir. Çocuk giyinirken, oynarken, yürürken şarkı söylemekten çok hoşlanır. Bir çok bilim adamı müziğin bir iletişim aracı olduğunu ifade eder. Küçük çocukların dış dünya ile duygusal bir bağ kurmasında önemli bir etkiye sahip olduğu da vurgu­lanır. Etkili ve çekici bir faaliyet olan müzik :

• 
  Çocuğu iyiye ve güzele yönelterek estetik duygularını geliştirir.
  
• 
  Çocuğun yeteneklerini ortaya çıkarır, ses ve kulak eğitimine yardım eder.
  
• 
  Çocuğun ruhsal ve bedensel yorgunluklarını giderir, dinlendirir.
  
• 
  Çocuğun en yakın arkadaşıdır.
  
• 
  Çocuğa, şarkı dinlemenin önemini ve alışkanlığını kazandırır.
  

Okulöncesi dönemde müzik etkinlikleri çocukların dil gelişimlerini etkiler, ritme karşı duyarlılık geliştirmelerine yardımcı olur, çocukların kendilerini ifa­de etmelerine yardım ederek sosyal uyum kazanmalarında önemli rol oynar. On­lara güven ve başarı duygusu kazandırır. Öğretmen müzik etkinliklerini planlar­ken öncelikle çocukların gelişim özelliklerini çok iyi bilmelidir. Çocukları ne kadar iyi tanırsa özelliklerini ve ihtiyaçlarını doğru olarak bilirse, ancak o zaman çocuklara uygun bir müzik programı hazırlayabilir.

Çocukların müzik eğitiminde; müziğin çocuk eğitiminde araç olarak kullanıl­ması, çocuğa temel müzik becerisinin kazandırılması, estetik duygularının ge­liştirilmesi hedeflenmektedir.

4.2.Okulöncesi Eğitimde Müzik Etkinlikleri

Anaokulu ve ana sınıflarında müzik etkinlikleri sırasında; ses dinleme ve ayırt etme, şarkı söyleme, yaratıcı hareket ve dans, ritm çalışmaları ve müzikli öykü oluşturma gibi teknikler kullanılmalıdır.

4.2.1.Ses Dinleme ve Ayırt Etme Çalışmaları

Müzik işitsel bir sanattır. İşitsel becerilerin gelişmesinde en önemli öğelerden biri müzik programıdır. Müzik dinleme becerisi okulöncesi dönemin önemli bir bölümünü kapsar. Farklı türdeki müzikleri dinlemek ilgiyi artırabilir.

Bu çalışmalar çocukların çevrelerini daha bilinçli dinlemeleri, işittikleri ses­lere yönelmeleri, sesleri tekrarlamaları ve tanımaları açısından yararlı olacaktır. Çocukların çok küçük yaşlardan itibaren müziğe tepki verdikleri gözlenmiştir. Bu nedenle erken yaşlardan itibaren müzikle ilgili dinleme ve ayırt etme çalışma­ları yapılmalıdır. Ses çalışmalarında, sesleri kaynakları ile eşleştirebilme, sesin yönünü kestirebilme ve sesin şiddetini kavrayabilme etkinliklerine yer verilme­lidir.

4.2.2.Şarkı Söyleme

Okulöncesi dönemdeki çocukların şarkı söylemelerine yardımcı olacak temel yollardan biri programda şarkı söylemenin yer almasıdır. Şarkı söylemede çocu­ğun gelişim düzeyi önemlidir. Çocukların çok erken dönemlerde şarkı söyleme­ye çalıştıkları görülür. Bebekler yaklaşık bir buçuk yaşlarından itibaren açıkça müziksel ağırlıklı sesler çıkarmaya başlarlar. Genellikle üç yada beş ton sırala­yabilirler. İki yaş civarında pek çok çocuk grup içinde şarkı söylemeye başlar. Şarkıdaki ritme vücutla eşlik ettiği de görülür. Küçük çocuklar önceleri konuş­ma seslerini sıralayarak şarkı üretebilirler. Daha sonra melodileri tutarsız sırala­yabilirler. Yavaş yavaş vokal kontrolün kazanılmasıyla beraber doğru şarkı söy­lemeye başlarlar. Çocukların melodileri kavramalarında işitsel, sözel ve motor gelişim önemli bir yer tutar.

Şarkı seçiminde, çocukların gelişim düzeyleri göz önüne alınmalıdır. Çocuk­lar günlük yaşantılarında gördükleri, yaşadıkları ve bildikleri konularla ilgili şar­kılarla daha fazla ilgilenirler. Öğretmen şarkı sözleri içerisinde çocuğun bilme­diği, anlamadığı sözcükleri açıklamalı ve bunları doğru telaffuz etmelerine yar­dımcı olmalıdır.

Çocuklar şarkılara vücut hareketleriyle katılmaktan hoşlanırlar. Şarkıyı öğ­renmeden önce, çocukların şarkının hareketlerine katıldıkları gözlenmektedir.

Çocukların ilgisini çekmek için, eski şarkılar tekrar edilirken, sık sık yeni şarkılara da yer vermelidir. Öğretmen gerektiğinde bilinen melodilere sözler yazarak veya yeni besteler yaparak yeni şarkılar oluşturabilir. Bu çalışma çocuklarla birlikte de yapılabilir.

4.2.3.Yaratıcı Hareket ve Dans

Çocuklar için hareket önemlidir. Bu nedenle bir müzik sesi duyduklarında sallanarak, zıplayarak, dönerek hareketleriyle eşlik ederler. Dans çocuğun kendi kendini ifade etmesinde büyük bir rol oynar. Çünkü dans çocuğun hayal gücünü uyarır ve duygularını ifade edebilmesi için bir çok fırsatlar yaratır.

Yaratıcı hareket ve dans sırasında Öğretmen, sınıf içinde aynı anda başka bir aktivitenin yer almasına dikkat etmeli, çalışmaya katılmayan çocukları zorla gruba almamalıdır. Öğretmen çocukların duygu ve düşüncelerini ortaya çıkar­mak için onları cesaretlendirmelidir.

4.2.4.Ritm Çalışmaları

Ritm çalışmaları, çocukların ritm duygularını geliştirmeye yönelik etkinlik­lerdir. Bu çalışmaların başlangıcında çocuklar; ellerini birbirine vurarak, elleri­ni, kollarına, ellerini göğsüne, ellerini dizlerine, ellerini yanaklarına vurarak veya ayaklarını yere vurarak ritm tutabilirler.

Ritm çalışmaları, müzik aletleri kullanılarak da yapılabilir. Müzik aletleri ile ritm çalışmaları yapılırken öğretmen değişik yöntemler (resimli kartlar, sözel yönergeler, oyunlar gibi) kullanarak öncelikle çocukların bildiği şarkılara, daha sonra yeni öğrendikleri şarkının belli bölümlerine veya tamamına eşlik etmele­rini sağlamalıdır. Ritm çalışmaları sırasında çocukların hepsine müzik aleti ve­rilmelidir. Müzik aletleri yeterli sayıda değilse çocukların bu aletleri dönüşümlü kullanmaları sağlanmalıdır.

5. Müzikli Öykü

Müzikli öykü tekniğinde, seslerin değişik şekillerde kullanılmasına uygun olarak hazırlanan öykülerden yararlanılır. Müzik aletlerinin sesleri öyküdeki ba­zı doğal seslere benzetilir. Örneğin çocuklar, ksilefonun sesini daha çok damla­yan su sesine, ritm sopasının sesini saatin tik taklarına benzetmektedirler. Bu ça­lışma için seçilen öykünün sözleri önemlidir. Öykü önce öğretmen tarafından müzik aletleri kullanılarak anlatılır, daha sonra müzik aletleriyle öyküyü anlat­ma sorumluluğu çocuklara verilebilir. Çocuklara teknik iyice anlatıldığında ve sık sık kullanıldığında çocuklar kendi öykülerini daha kolay oluşturabilirler.

Müzikli öyküde önemli olan, uygulama sırasında doğal seslere benzetilen müzik aletlerinin sesinin benzetildiği doğal sesin özelliğine uygun olarak çıka­rılmasıdır. Örneğin, öfkeli bir insanın kapıya vurması sırasında kullanılan davu­lun sesi ile uyuyan bebeğin bulunduğu evin kapısının vurulması sırasında kulla­nılan davulun sesi farklı çıkarılmalıdır. Müzik aletlerinin seslerinin kullanılaca­ğı zaman öyküye ara verilmesi ve çocukların dikkatleri çekilerek seslerinin çı­karılması uygun olur. Aksi durumda öykünün sözcükleri ile çıkarılan sesler bir­birine karışacağından çocuklar anlamakta zorlanabilirler.

4.2.5.Okulöncesi Eğitim Programlarında Müzik Etkinliklerini Planlama ve Uygulamada Dikkat Edilecek Noktalar

Müzik etkinliklerinin hedeflerine ulaşabilmesi için okulöncesi eğitim kurumlarında bu etkinlikleri yürüten öğretmenin göz önüne alması gereken noktalar şunlardır:

• 
  Öğretmen öncelikle etkinlikten kendisi zevk almalı, istekli olmalı, çocukla­rı motive edici rol oynamalıdır.
  
• 
  Müzik etkinlikleri günün belirli bir saatine sıkıştırılmamalı, diğer etkinliklere dahil edilerek de planlanmalıdır.
  
• 
  Müzik etkinlikleri zaman zaman bireysel veya grup etkinlikleri olarak planlanabilir. Grup etkinlikleri ise küçük grup yada büyük grup çalışmaları şeklinde
  yapılabilir.
  
• 
  Öğretmenin müzik etkinliklerinin başarılı olabilmesinde kişilik özellikleri,
  çalışma yöntemleri ve kullandığı materyallerin seçimi önemlidir.
  
• 
  Öğretmen eğitim programlarında müzik etkinliklerinin değişik tekniklerine
  yer vermelidir.
  
• 
  Çocukların, rahat çalışabilecekleri bir ortam hazırlanmalıdır. Çalışılan ortam mümkün olduğunca trafik ve sesten uzak tutulmalı, çocuklar rahat edebilecekleri bir düzende oturtulmalıdır.
  
• 
  Müzik etkinliklerinde kullanılan yöntem ve teknikler çocukların yaş ve gelişim özelliklerine uygun olmalıdır.
  
• 
  Müzik köşesinde bulunan müzik aletleri, çocukların sayılarına ve becerile­rine uygun olarak seçilmelidir.
  
• 
  Müzik etkinliklerinde kullanılan teknikler, basitten zora doğru planlanmalı
  ve uygulanmalıdır.