ÇÖZÜm arama konferanslari-2

MEHMET ÜNAL (BİB Yapı Denetim Komisyonu Başkanı) – Sayın Başkanım, Sayın Müsteşar yardımcılarım, Anayasa Mahkememizin Değerli Üyesi, İNTES'in Değerli Başkanı ve yöneticileri, ilgili kuruluşlarımızın değerli mensupları, değerli yapı denetimciler, basınımızın değerli mensupları; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Sayın Yüksek Fen Kurulu Başkanımız, yapı denetiminin geçmişini ve 595 sayılı Yasa sürecini ve 4708 sayılı Yasanın gerekçelerini izah ettiler. Ben bu konulara girmeyeceğim.

Zaten 595 sayılı Yasa süreci, Yüksek Fen Kurulu Başkanlığımız tarafından yürütülmüştü. Fakat 4708 sayılı Yasanın yürürlüğe girmesiyle beraber, bu görev Bakanlığımız tarafından, Başkanı bulunduğum Yapı Denetim Komisyonu Başkanlığına verildi. Bu görevi biz Sayın Başkanımızdan devraldık ve devraldığımız bu emanete de layık olmaya çalışıyoruz. Huzurlarınızda kendisine teşekkür etmeyi bir borç biliyorum. Ülkemiz ve insanlarımız için hayati önemi haiz böyle bir emaneti taşımaktan da gerçekten gurur ve mutluluk duyuyorum.

Yapı Denetim Komisyonu Başkanlığı, 4708 sayılı Kanunun 4 üncü, ilgili yönetmeliğin 10 uncu maddesi gereğince, Bakanlığımızın 14 Ağustos 2001 gün ve 1688 sayılı olurlarıyla kurulmuştur. Yapı Denetim Komisyonu Başkanlığı da 4 asil 4 yedek üyeden oluşmaktadır. Yapı Denetim Komisyonunun görevleri, Yasanın 4 üncü, çalışma usul ve esasları ise ilgili yönetmeliğin 11 inci maddesinde belirtilmiştir.

Yapı Denetim Komisyonunun görevlerini ben ana başlıklar halinde arz edeceğim. Mimar ve mühendislerimize denetçi belgesi vermek, yapı denetim kuruluşlarımıza izin belgesi vermek, yapı denetim kuruluşlarımızın faaliyetlerini denetlemek, denetçi mimar ve mühendislerimizin sicillerini tutmak, taraflar arasındaki uyuşmazlıkları çözüme kavuşturmak, uyuşmazlık konuları ve şikayetlerle ilgili mahalline eleman ve heyetler görevlendirmek, kamu ve özel sektör kuruluşlarıyla birlikte eğitim programları düzenlemek, ruhsata esas yapıya ilişkin bilgi forumlarını düzenleyerek onaylamak.

Buna göre, yaptığımız iş ve işlemler de şunlar: Talep akışının hızlanmasıyla birlikte, 24.9.2001 tarihinden itibaren Yapı Denetim Komisyonunun daimi olarak çalışması sağlanmıştır. Yani, Komisyon haftada bir gün veya onbeş günde bir gün, ayda bir gün değil, Yapı Denetim Komisyonu sürekli olarak, her an, daimi olarak çalışmaktadır.

Hizmet akışına paralel olarak birimlerde gerekli olan elamanların görevlendirmeleri yapılmıştır. Başkanlığımızın malî kaynağı bulunmadığından, bilgisayar donanımlarımız, büro malzemesi, kırtasiye, baskı ihtiyaçlarımız diğer birimlerden temin edilmektedir. Bu arada yasal malî kaynak arayışlarımız da devam etmektedir.

Bilgisayar donanımı genişletilerek, internet web sayfası oluşturulmuştur. Hizmet akışına paralel olarak, bilgisayar program yazılımlarımız da devam etmektedir.

Denetçi belgeleri, izin belgeleri, yapı hakkında bilgi forumları, internet ortamında hazırlanmakta, 15 pilot ildeki yapılaşma ruhsat sayıları, inşaat alanları, sisteme yüklenerek, yapı denetim kuruluşları denetçi mimar ve mühendis ve yardımcı kontrol elemanlarının yetki sınırları, sicilleri, yapıyla ilişkilerinin kesilmesi ve yapı denetim sistemine giriş ve çıkışlar otomatik olarak kontrol edilmektedir.

19 pilot il valiliğinden kurduğumuz sisteme entegre olup olmamaları, yazdığımız bir yazıyla sorulmuştur. Ancak, aldığımız cevaplara göre, henüz 19 pilot ilimizin merkezde oluşturduğumuz sisteme bilgisayar donanımları yönüyle entegre olacak durumda olmadıklarını, olamayacaklarını gördük. Ancak bu illerimiz merkezde oluşturduğumuz sisteme entegrasyonu sağlayabildikleri takdirde, birtakım yetkileri de illere vermeyi tasarlıyoruz.

Çeşitli illerimizde kamu ve özel sektör kuruluşlarımızla birlikte, eğitim programları, seminer, paneller düzenledik.

15 Mart 2002 tarihine kadar 3 960 adet denetçi belgesi başvurusu yapılmış, bugüne kadar 3 339 adet denetçi belgesi mimar ve mühendislerimize verilmiş; 267 adet yapı denetim kuruluşu izin belgesi başvurusu yapılmış, 249 adet yapı denetim kuruluşuna izin belgesi verilmiş, 2 140 adet de yapı hakkında bilgi forumu düzenlenmiştir. Yalnız, ben bir konuya özellikle ve üzülerek dikkat çekmek istiyorum. Sayın Başkanımız da bu konuya değindiler. Bu 2 140 adet yapı hakkında bilgi forumunun anlamı şudur: Bu bilgi forumları ruhsata esas olarak verilmektedir, yani ruhsat öncesinde ruhsata esas olmak üzere verdiğimiz belgelerdir. Bu sayı, ruhsata eşdeğer bir sayıdır. Yani, 4708 sayılı Yasanın yürürlüğe girdiği tarihten bugüne kadar 2 140 adet civarında ruhsat verilmiş; ancak, 595 sayılı Yasanın iptali, 4708 sayılı Yasanın yürürlüğe girdiği 13 Ağustos 2001 tarihine kadar verilen ruhsat sayısını Sayın Başkanım belirttiler, 32 bin ile 35 bin civarındadır. Bunun anlamını düşünmemiz lazım! Bu, açıkça denetimden kaçış anlamını taşımaktadır.

Farklı uygulama, tereddüt ve sorunların çözümü için 5 adet genelge illerimize gönderilmiştir. Bu hizmetler, Müsteşar Yardımcımız Sayın Sabri Özkan Erbakan’a bağlı, başkanlığımda 4 üye ve 11 eleman tarafından yürütülmektedir.

Uygulamada karşılaştığımız sorunların nedenlerini ben yine ana başlıklar halinde arz edeceğim. Anayasa Mahkemesinde yasanın iptaliyle ilgili davanın açılmış olması ve bu dava sürecinin uzaması, ilgili idarelerin vasıflı eleman bulundurmamaları, yapı denetiminin teknik altyapısını oluşturan laboratuvarların yeteri kadar bulunamamış olması, toplumda ve birimler arasında kolektif şuurun gelişmemiş olması, insanlarımızın doğal afetler ve yapı denetimi konusunda yeterince bilinçlenmemesi, yerel yönetimlerin her şeyi devletten bekleyerek yerel kabiliyet ve imkânları harekete geçirmemeleri, her konuda altyapıları, malî kaynakları oluşturmadan maalesef üstyapıya başlama alışkanlığımız, millet olarak bedelsiz hizmet alma alışkanlıklarımız, imar uygulamalarında toplumsal ve yöresel ihtiyaçların gerisinde kalarak talepleri karşılayamamamız, toplumun refah seviyesinin düşük olması, ilgili tarafların “Yapı denetimini Bakanlık organize etmesin, bu işi biz yapalım” tutum ve davranışları başlıca sorunların nedenlerini teşkil etmektedir. Hatta bunları daha da çoğaltıp sıralamamız mümkündür.

Uygulamada karşılaştığımız sorunların çözümleri: Uygulamada karşılaştığımız, bu panelde de sorulması muhtemel tereddüt, farklı uygulama ve sorunları, gerektiğinde ilgili birimlerin de görüşleri alınmak suretiyle 5 adet genelgeyle çözmeye çalıştık. Yeni bir genelge hazırlığımız da devam etmektedir. Bu yeni hazırlamakta olduğumuz genelgede, yapı denetim kuruluşları, denetçi mimar ve mühendisleri ve yardımcı kontrol elemanlarımızın denetim faaliyetlerinin sona ermesi, istifalar, bildirimler, standartlara uygun malzeme kullanımı ve benzeri konuları da kapsayacaktır.

595 sayılı KHK’nin Anayasa Mahkemesi tarafından iptaliyle ortaya çıkan kaos ve karamsarlık ortamı ortadan kaldırılarak, sorunlar hızla çözümlenmiş ve sistem oturtulmuştur. Önümüzde genelgelerle çözümü mümkün olmayan yapısal engeller de bulunmaktadır. Bu engeller, Sayın Bakanımızın yardımları ve sizlerle birlikte aşarak yapı denetimini layık olduğu noktaya taşıyacağımıza inanıyorum. Ancak, Yasanın iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine dava açılması ve bu dava sürecinin uzaması, bizim ve sizlerin hareket kabiliyetimizi maalesef kısıtlamaktadır.

İleride atacağımız adımların, yapı denetiminin etüt, test ve deneylere dayanması, sağlıklı bir yapılanmanın oluşması için 19 pilot ilde ve diğer illerimizde laboratuvar sistemlerinin kurulması ve yaygınlaştırılması, geliştirilmesi önemlidir.

Buradan, jeoloji, jeofizik, kimya, inşaat mühendislerimizin, özel müteşebbislerimizin bu alana girmelerini, özel idare ve belediyelerin de bütçelerinden kaynak aktararak bu alanda hizmet vermelerini, ülkemiz ve insanlarımız açısından yararlı görmekteyim. Sağlıklı bir teknik altyapıyı kurmadan, sağlıklı bir üstyapının oluşması mümkün değildir.

Marmara, Düzce Depremi ve son 3 Şubat 2002 tarihinde yaşadığımız Sultandağı, Çay, Bolvadin Depremi, devam eden orta şiddetli depremlerin etkileri, Bakanlığımızın da kararlı tutumlarıyla yapı denetiminin gerekliliğini artık herkes benimsemeye başlamıştır. Bu, gerçekten ülkemiz açısından mutlu bir gelişmedir ve hepimizin de ortak paydasını oluşturan bir konudur. Ancak, ilgili taraflar “Bu işi Bakanlık organize etmesin, biz yapalım” düşüncesiyle, hâlâ direnç göstermektedirler. Ben de ilgili bütün taraflara, mimar ve mühendislerimize, meslek kuruluşlarımıza, belediyelere sesleniyorum: Bu sistemi birlikte yaşatalım, geliştirelim ve geleceğe taşıyalım.

Burada ben şu nokta üzerinde özellikle durmak istiyorum: Yapı denetim kuruluşları, belediyelerimiz açısından gerçekten önemli bir imkandır. Yapı denetim kuruluşlarını biz Bakanlık olarak her aşamada denetliyoruz. Denetçi mühendis, mimar ve yardımcı kontrol elemanlarını denetliyoruz. Bu yapı denetim kuruluşları, yapı sahiplerini temsil ediyorlar, onların adına hareket ediyorlar. Ancak şunu bilmeniz gerekiyor ki, yapı denetim kuruluşları, yerel yönetimlerin emrindedir, yerel yönetimlerin elemanları niteliğindedir. Biraz önce görevlerimiz arasında bahsettim yapı denetim kuruluşlarının denetçi mühendis ve mimarlarının sicillerini tutuyoruz dedim. Bu yapı denetim kuruluşlarının sicillerini biz vermiyoruz, Bakanlık olarak biz vermiyoruz, yapı denetim kuruluşu olarak biz vermiyoruz. Bu sicilleri, yasa gereğince belediyelerimiz vermektedir. Yani, buradan da şu noktaya varmak istiyorum: Yapı denetim kuruluşları, tamam yapı sahibini temsil etmektedir; ancak, yerel yönetimlerin emrindedir. Yerel yönetimler her defasında araç, gereç, personel yetersizliklerinden bahsediyorlar ve üç aylık kısa bir sürede 32-35 bin civarında denetimden kaçırarak ruhsat veriyorlar; işte sizin emrinize bir kuruluş. En az 8 tane mimar ve mühendisten oluşan yapı denetim kuruluşu; sizin emrinizde, buyurun, denetleyin!..

Yardım ve teşriflerinden dolayı Sayın Bakanıma, bu organizasyonu sağlayarak bizleri bir araya getiren İNTES'in değerli Başkanı ve yöneticilerine ve siz değerli katılımcılara teşekkür ediyor, saygılarımı sunuyorum. (Alkışlar)

BAŞKAN – Teşekkür ediyorum Sayın Ünal.

Bakanlımızın yaptığı çalışmaları ince detayına kadar anlattınız.

Şimdi, konuşmalarını yapmak üzere Sayın Mustafa Pınar’a söz vereceğim. Kendileri, “Yapı Denetimi Uygulamaları, Yapı Denetim Kuruluşlarının Çalışmaları”ndan bahsedecekler.