Cübran Xəlil Cübran

Qanunlar

Sonra bir hüquqşünas soruşdu: “Ustad, bizim qanunlar barədə nə deyərdin?”

O, cavab verdi:

Qanun qoymaqdan xoşunuz gəlir. Lakin onları pozanda daha çox həzz alırsınız.

Okean sahilində oynayan uşaqlar kimisiniz inadla qum qalaları ucaldırsınız ki, sonra gülərək onları uçurasınız.

Amma başınız bu qum qalalarını tikməyə qarışıq ikən, okean sahilə bir xeyli qum yenə gətirir.

Siz onları dağıdıb uçuranda, okean da sizə qoşularaq gülür.

Həqiqətən, okean həmişə məsumlarla birgə gülür.

Bəs o kəslərə nə deyəsən ki, onlar üçün həyat – okeanı, insanın yaratdığı qanunlar isə qum qalalarını xatırlatmır.

O kəslərə ki, onlar üçün həyat – qaya, qanunlar isə – külüngdür, istədikləri kimi çapırlar həyatı.

Onlara nə deyəsən?

Neyləyəsən rəqqaslara nifrət edən topala?

Neyləyəsən öz boyunduruğuna vurğun öküzə ki, meşədə­ki sığın və maralı avara və sərgərdan sayır?

Bəs toya hamıdan tez gələn, yeyib, içib yorulan, evinə gedəndə isə bütün şənlikləri zorakılıq, bütün şənlənənləri isə qanun pozucuları adlandırana nə deyəsən?

Nə deyə bilərəm ki, mən belələri haqqında?

Onlar da gün işığının altında durublar, amma arxaları günəşə doğrudur.

Onlar yalnız öz kölgələrini görə bilirlər və onların kölgələri onlar üçün qanundur.

Günəş bir kölgə istehsalçısından savayı nədir onlar üçün?

Məgər qanunları tanımaq, əyilib yerdəki kölgələri izləmək­dən başqa bir şeydirmi?

Amma sizi, üzü günəşə doğru yeriyənləri, yerə çəkilmiş hansısa şəkillər saxlaya bilərmi?

Siz, küləklə birgə səyahət edənlər, hansı yelqovan sizə yol göstərə bilər ki?

Əgər siz boyunduruğunuzu qırarkən başqasının dustaq­xa­na­sının qapısına toxunmamısınızsa insanın yaratdığı hansı qa­nun­lar sizin əl-qolunuzu bağlaya bilər?

Əgər rəqs edərkən, başqasının dəmir zəncirlərinə iliş­mir­si­nizsə hansı qanundan qorxacaqsınız?

Əgər siz libasınızı cırarkən onu bir kimsənin cığırına tullamamısınızsa kim sizi məhkəməyə çəkə bilər?

Orfalesin camaatı, siz dəfin səsini ala, udun simlərini boşalda bilərsiniz, bəs torağayı kim susdura bilər”?
Azadlıq

Natiq dilləndi: “Bizə azadlıqdan danış”.

O, dedi:

“Şəhər qapılarında və ocaqlarınızın başında, sizi öz azadlığınız qarşısında necə əyilib, səcdə etdiyinizi görmüşəm, – eyni ilə qullar öz zülmkarı qarşısında beləcə alçalır və onu öyürlər; baxmayaraq ki, o onları öldürməkdə davam edir.

Hə, məbədin meşəliyində və qalanın kölgəsində aranızda ən azad sayılanları azadlığı boyunduruq və qandal kimi geyinərək daşıdıqlarını görmüşəm.

Ürəyim qan ağlayır içimdə. Zira, siz o zaman azad ola bi­lər­siniz ki, hətta azadlığı axtarmaq arzusunun özü belə sizin üçün artıq bir yükə çevriləcək və siz azadlıq haqqında bir məq­səd və həyatın mənası haqqında danışırmış kimi danış­ma­ya­caq­sınız.

Siz o zaman həqiqətən azad olacaqsınız ki, günləriniz qayğısız, gecələriniz isə ehtiyac və qüssədən uzaq olacaq.

O zaman ki, bütün bunlar həyatınızı saranda belə, siz çıl­paq və bağlanmamış halda onların üzərinə yüksələ biləcəksiniz.

İdrakınızın səhərində öz günorta saatınızın ətrafına dola­dı­ğınız zəncirləri qırmasanız öz gecə və gündüzləriniz üzərinə necə yüksələ bilərsiniz,?

Əslində sizin azadlıq adlandırdığınız – zəncirlərin ən möhkəmidir, hərçənd ki, onun halqaları günəşdə parıldayır və gözlərinizi qamaşdırır.

Azad olmaq üçün qırıb atmaq istədikləriniz məgər sizin mənliyinizin parçaları deyilmi?

Əgər ləğv etmək istədiyiniz ədalətsiz qanundursa, bu qanunu özünüz öz əllərinizlə yazmısınız öz alnınıza.

Hüquq kitablarınızı yandırmaqla silə bilməzsiniz onu; hakimlərinizin alnından da yuya bilməyəcəksiniz onu, lap bütöv bir dənizi onların üstünə töksəniz belə.

Əgər taxtdan salmaq istədiyiniz despotdursa, əvvəlcə ba­xın, görün içinizdə onun üçün ucaltdığınız taxt hələ dururmu?

Zira, azad və vüqarlıları tiran necə idarə edə bilər, əgər on­ların azadlığında bir tiranlıq və vüqarlarında bir ayıb olma­sa?

Əgər canınızı qurtarmaq istədiyiniz qayğıdırsa, bilin ki, onu sizə sırımayıblar – özünüz seçmisiniz.

Əgər qovmaq istədiyiniz qorxudursa, o sizin ürəyinizdə oturub, qorxudanın əlində deyil.

Həqiqətən, varlığınızda hər şey yarı qucaqlaşmış halda da­im hərəkətdədir arzuladığınız və qorxduğunuz, ikrah et­di­yi­niz və sevdiyiniz, təqib etdiyiniz və uzaq qaçdığınız.

Bütün bunlar içinizdə işıq və kölgə kimi cüt gəzişirlər.

Kölgə ağararaq yox olanda, sönməkdə olan işıq başqa bir işığın kölgəsinə çevrilir.

Beləcə sizin azadlığınız da qandallarını itirəndə, daha böyük azadlığın qandallarına çevrilir”.