BARMAQLAR
Bura bir xrmən idi,
İçi doli dərman idi.
Bura bircə quş qondi,
Bu vurdi, bu tutdi,
Bu bişirdi, bu düşdi.
Bu deyər: “Gəlin, gedək oğurluğa”,
Bu deyər: “Hani nərdivan?”
Bu deyər: “Məndən uca nərdivan?”
Bu deyər: “Axı Allah var, peyğəmbər var”.
Sən də ki kül qalasan, böyümiyəsən.
YANILTMACLAR (ÇAŞDIRMALAR)
Bizim küçənin döngəsi, qoşqa inəyin cöngəsi, quqqulu qu, bir dana bisti* tapmışam.
Boz atın boz torbasın boş as başından, apar islat, gətir yaş as başından.
Bu ev mənim babamın imiş.
Gəl gedək qonum-qonşuyla bayramlaşaq, qonum-qonşu bayramlaşsa da bayramlaşaq, bayramlaşmasa da bayramlaşaq.
Girdim təndirə, sildim, süpürdüm, silkindim çıxdım.
Gəl gedək bu çəltiki toxmaqlayaq, toxmaqlasan da mən toxmaqlayacağam, toxmaqlamasan da toxmaqlayacağam.
Kəsilməlini kəsmək istəsən də kəsməlisən, kəsmək istəməsən də kəsməlisən.
Qırx gün, qırxının da qulpu qırıq gün.
Qalayçi Qasım qara qazanı qalaylaya-qalaylaya qovzayır, qoyur.
Qatığı sarmisaqlasan da yemək olar, sarmisaqlamasan da.
Ocağı sən alovlandırma, alovlandırsan da alovlanacaq, alovlandırmasan da alovlanacaq.
Şəhərə girdi on beş boz eşşək, beşinin yüki bez-buz eşşək, beşinin yükü duz-buz eşşək, beşinin yüki qoz-buz eşşək.
Tək-tək dükcə, cüt-cüt dükcə, üç cüt dükcə.
Yüyürüb yüyürəni yürüdə-yürüdə yükümü yerinə yetirdim.
_________________________
٭bisti – xırda qara pul
QARAVƏLLİLƏR
XORUZLA PADŞAH
Günlərin bir günündə xoruz küllükdə eşinə-eşinə bir bisti tapdı. O sevincək hər tərəfə səs saldı:
– Quqqulu qu, bir dana bisti tapmışam, quqqulu qu, bir dana bisti tapmışam.
Xoruzun vəktsiz banlaması şahı acıqlandırdı. O, qulamlarına dedi:
– Gedin, o həramzadənin bistisini alın, səsini batırın.
Qulamlar gedib bistini aldılar, lakin xoruzun səsi nə ki batmadı, bəlkə bir daha ucaldı:
– Quqqulu qu, padşah məndən yoxsul imiş.
Şah öz işindən peşman olub dedi:
– Aparın onun bistisini verin özünə, bəlkə səsin kəsə.
Lakin xoruzun səsi genə hər tərəfə yayıldı:
– Quqqulu qu, padşah məndən qorxarmış.
Bu söz şahı yerindən oynatdı. O dedi:
– Gedin o həramzadəni tutun gətirin, başını kəsin.
Xoruzu tutub gətirdilər, aşpaz piçağı onun boğazına qoyanda genə səsləndi:
– Quqqulu qu, nə iti piçaq imiş.
Şah dedi:
– Onu bu gün naharda dügü üstə qoyun, hüzura gətirin.
Xoruzun tüklərini ütüb basdılar qazana. Qaynar qazanın içindən xoruzun genə səsi gəldi:
– Quqqulu qu, nə isti hamam imiş.
Nahar çağı onu pilov üstə qoyub gətirdilər. Xoruz genə banladı:
– Quqqulu qu, nə ucaca dağ imiş, qar kimi ağappaq imiş.
Şah qolların çirmayıb xoruzu yeməgə başladı. Xoruz şahın boğazından keçəndə genə səsləndi:
– Quqqulu qu, nə darca küçə imiş. (sonradan səs dərindən eşidildi: “Nə poxlu pəyə imiş”).
O qədər çəkmədi şahın qarnı quruldamağa başladı. Şah çəkildi xəlvətə, iş döndü qiyamətə.
QARI İLƏ BİZOVİ
Biri var imiş, biri yoxuymyş, günlərin bir günündə bir qarı nənənin ceyran baxışlı, maral duruşli, quyruği saçaq, alnı qaşqa bir bizovi var imiş. Amma heyif ki, pəyədə onun yeri darmış. Qarı nənə genə günlərin bir günündə şaxtalı bir qış günündə bizovini suvarmağa apardı. Bizov buzun üstün çıxar-çıxmaz ayağı sürüşdi, yerə yıxıldı. Qarı nənə çox çalışdı, çox əlləşdi, bizovi bir təhər yerdən qovzadı. Amma doğrusu yoruldi, hirsli-hirsli üzün buza tutub dedi:
– Ay buz, sən nə yamansan!
Buz dedi: “Mən yaman olseydim, gün məni əritməzdi”.
Qarı nənə üzüni Günə tutub dedi:
– Ay Gün, sən nə yamansan!
Gün dedi: “Mən yaman olseydim, bulud qabağımı kəsməzdi”.
Qarı nənə üzüni buluda tutub dedi:
– Ay bulud, sən nə yamansan!
Bulud dedi: “Mən yaman olseydim, yel məni dağıtmazdı”.
Qarı nənə üzüni yelə tutub dedi:
– Yel sən nə yamansan!
Yel dedi: “Mən yaman olseydim, yağış məni yatırtmazdı”.
Qarı nənə üzüni yağışa tutub dedi:
– Ay yağış, sən nə yamansan!
Yağış dedi: “Yaman olseydim, göy məndən bitməzdi”.
Qarı nənə üzüni qoyuna tutub dedi:
– Ay qoyun, sən nə yamansan.
Qoyun dedi: “Yaman olseydim, qurd məni yeməzdi”.
Qarı nənə üzüni qurda tutub dedi:
– Ay qurd, sən nə yamansan.
Qurd dedi: “Mən yaman olseydim köpək məni boğmazdı”.
XI. XALQ MAHNILARI
APARDI SELLƏR SARANI!
YERİ HA, YERİ HA
Yeri ha, yeri ha, küsmüşəm səndən,
Ayrılıq şərbətin içmişəm səndən, ay dilbər!
Sən bir sərv ağacı, mən bir göyərçin,
Əgər qonmuşudum, uçmuşam səndən, ay dilbər!
Gedirsən, gəlirsən, xəbərim olsun,
Gülüş piyalələr mey ilə dolsun, ay dilbər!
Əgər yar sındırır, ver mənim olsun,
İndi anlamışam özgə yarın var, ay dilbər!
Yeri ha, yeri ha, gilanarun var,
Məni öldürməyə ixtiyarın var, ay dilbər!
SƏNİ YANASAN, AY QIZ!
Bulaq başı toz olar, dəstə-dəstə qız olar,
Əyil dəsmalın götür, mən götürsəm söz olar.
Səni yanasan ay qız!
Yandım, yanasan ay qız!
Xiyabanın arası, gilənarın dənəsi,
Orda bir yar sevmişəm, şux tərlanın balası.
Nəqərat
Söyüd bağı bizimdi, hər tərəfi üzümdü,
Bu sözlərinə gərək bir oğlan bir qızındı.
Nəqərat
Açıq qoy pəncərəni, gözüm görsün gələni,
Necə qəbrə qoyallar yar dərdindən öləni.
DƏRYADA DƏRYALIQLAR
Dəryada dəryalıqlar, suda oynar balıqlar,
Qolların sal boynuma, deyirlər ayrılıq var.
Ölürəm, ölürəm yar, yazığam yar, qəribəm, ay aman.
Dəryada quşüzümü, oğlan eşit sözümü,
Eşitməsən sözümü, öldürrəm öz-özümü,
Ölürəm, ölürəm yar, yazığam yar, qəribəm, ay aman.
Gül üstə bülbül qonar, bülbülsüz güllər solar,
Sevgi adı gələndə, ürəyim qanla dolar,
Ölürəm, ölürəm yar, yazığam yar, qəribəm, ay aman.
QARAGİLƏ
Uca dağlar başında narınc qaşlaram, qaragilə, narınc qaşlaram,
Yarımın ayağına corab başlaram, qaragilə, corab başlaram,
Yarım getsə səfərə, mən naxoşlaram, qaragilə, mən naxoşlaram,
Əlində qarman, ver yeni fərman,
Allah eləsin, qaragilə, dərdivə dərman!
Qaradı, qaşların, arasında bax, qaragilə, arasında bax!
Bivəfa sevgilimin vəfasına bax,
Aç ürəyim başını, yarasına bax, qaragilə, yarasına bax!
Qızılgül xəndan, verin qəlamdan,
Ölüm yaxşıdır, qaragilə, aşiq olmaqdan,
Evimizin qabağı su gələn arxdı, qaragilə, su gələn arxdı,
Durum, çıxım qapıya, yar gələn vəxdi, qaragilə, yar gələn vəxdi!
Yarım gəlib çıxmayıb, ovqatım təlxdi, qaragilə, ovqatım təlxdi!
Ay gözəl oğlan, getmə, bir dayan,
Sevirəm səni, qaragilə, eşqimə inan!
İRƏVANDA XAL QALMADI
İrəvanda xal qalmadı,
O xal, nə xaldı ora döydürmüsən?
De görüm, nə xaldı ora döydürmüsən?
Məndə daha can qalmadı,
O xal, nə xaldı qoşa döydürmüsən?
De görüm, nə xaldı qoşa döydürmüsən?
Xal mənim, ixtiyar mənim
Xəlqə nə vardı, bura döydürmüşəm!
Yarım deyibdi, qoşa döydürmüşəm!
İrəvanda mən işlərəm,
O xal, nə xaldı, ora döydürmüsən?
De görüm, nə xaldı, üzə döydürmüsən?
Xəncərimi gümüşlərəm,
O xal, nə xaldı, üzə döydürmüsən?
De görüm, nə xaldı, qoşa döydürmüsən?
Xal mənim, ixtiyar mənim,
Xəlqə nə vardı, bura döydürmüşəm!
Yarım deyibdi, qoşa döydürmüşəm!
İrəvandan xal istərəm,
O xal nə xaldı, ora döydürmüsən?
De görüm nə xaldı, ora döydürmüsən?
Mən səni özüm istərəm,
O xal nə xaldı, ora döydürmüsən?
De görüm nə xaldı, ora döydürmüsən?
Xal mənim, ixtiyar mənim,
Xəlqə nə vardı, bura döydürmüşəm!
Yarım deyibdi, qoşa döydürmüşəm!
MƏNİM İPƏK YAYLIĞIM VAR
Mənim ipək yaylığım var, görməyə gəlin,
Aşiqlərə mən sataram, almağa gəlin.
Mənim qaşlı belbağım var, görməyə gəlin,
İncə bellərə sataram, almağa gəlin.
Mənim büllur qədəhim var, görməyə gəlin,
Gəlinlərə mən sataram, almağa gəlin.
Mənim səndə darağım var, görməyə gəlin,
Uzun saçları sataram, almağa gəlin.
Mənim əlvan örpəyim var, görməyə gəlin,
Gözəl qızlara sataram, almağa gəlin.
AXŞAM OLCAQ
Axşam olcaq çıraqları yandırram,
Ay nadan balam, ay nadan!
Qaş-göz ilən sözümü sənə qandırram,
Ay nadan balam, ay nadan!
Özgə yar tutaram, səni yandırram,
Ölürəm a ceyran, a ceyran balam.
Axşam olcaq su səpərəm güllərə,
Ay nadan balam, ay nadan!
Qəza işi saldı məni çöllərə,
Ay nadan balam, ay nadan!
Mənim salamımı yetir ellərə,
Ölürəm a ceyran, a ceyran balam!
Yarı yola saldım, göylüm bulandı,
Ay nadan balam, ay nadan!
Evə gəldim, ev başıma dolandı,
Ay nadan balam, ay nadan!
Anası, bacısı göylümü aldı,
Ölürəm a ceyran, a ceyran balam!
Yazığam, a ceyran, a ceyran balam!
Balam, ay balam!
AMAN NƏNƏ
Asta yeri kəmər düşər belindən,
Aman nənə, zalım nənə, yar nənə!
Ayrı düşdüm gülümdən, bülbülümdən,
Aman nənə, zalım nənə, yar nənə!
O qədər sevirəm, düşməz dilimdən,
Aman yar ay, zalım yar ay,
Gözəl yar ay, gül yarım!
Aman nənə, zalım nənə, yar nənə!
Yar nənə hey, yar nənə hey, yar nənə!
Bir yaylığım vardı gülü özündən,
Aman nənə, zalım nənə, yar nənə!
Düşür boynuma özü-özündən,
Aman nənə, zalım nənə, yar nənə!
Mən də dedim, küsdün mənim özümdən,
Nəqərat
Yarıma demişəm mənə saz alsın,
Aman nənə, zalım nənə, yar nənə!
Onu çalım dərdi-qəmim azalsın,
Aman nənə, zalım nənə, yar nənə!
Məgər mən ölmüşəm yarım qız alsın?
Nəqərat
Bəs sən demişdin sənə yar ollam!
Aman nənə, zalım nənə, yar nənə!
Qəmli günümdə sənə qəmxar ollam!
Aman nənə, zalım nənə, yar nənə!
Dur gəl yanıma, sənə qurban ollam!
QALANIN DİBİNDƏ
Qalanın dibində bir daş olaydım,
Gələnə, gedənə yoldaş olaydım,
Bacısı göyçəyə qardaş olaydım,
Atma daş, tökmə yaş, mən yaralıyam,
Şəkinin, Şirvanın, Xoy maralıyam.
Qalanın dibində əkərlər darı,
Əkərlər, biçərlər yarıbayarı,
Yar mənə göndərmiş heyvaynan narı,
Atma daş, tökmə yaş, mən yaralıyam,
Şəkinin, Şirvanın, Xoy maralıyam.
BU GƏLƏN YAR OLAYDI!
Bu gələn yar olaydı,
Qoynunda nar olaydı,
İkimiz bir köynəkdə,
Yaxası dar olaydı.
Bu gələn yar olaydı,
Gözü ceyran gözüdü,
Bir keçdi tanımadım,
Bir baxdım, yar özüdü.
Bu gələn yara bənzər,
Boyu çinara bənzər,
Nə gözəl nazənindi,
Sevgilim yara bənzər.
BU DƏRƏ UZUN DƏRƏ
Bu dərə uzun dərə, getdikcə uzun dərə,
Burda bir bağ saldırram, yar gələ, üzüm dərə.
Bu dərənin uzunu, çoban qaytar quzunu,
Çoxdandı görməmişəm şux yarımın üzünü.
Durma qapı dalında, gözüm qaldı yolunda,
Gedim anama deyim, gəlim qalım yanında.
Su gəlir lülə-lülə, yar gəlir gülə-gülə,
Əlində ipək dəsmal, tərini silə-silə.
EVLƏRİNİN DALI YONCA
Evlərinin dalı yonca,
Yonca qalxıb yar boyunca,
Boyu uzun, beli incə.
Üç telli, dörd telli, beş telli durna,
Sən haralısan, haralı durna!
Sən getmisən dağlar saralı durna!
Ovçu əlindən yaralı durna!
Yaralı, yaralı, yaralı durna!
Evlərinin dalı təpə,
Yağış gəlir səpə-səpə,
Oyadıram öpə-öpə.
Nəqərat
Evlərinin dalı qaya,
Qayadan baxarlar aya,
Mənim dərdim gəlməz saya!
Nəqərat
Evlərinin dalı hasar,
Gün gələr kölgəni basar,
Oxuram, yar qulaq asar!
Nəqərat
Corabının üstü buta,
Mənim ahım səni tuta,
Məni saldın yaman oda.
SAMAVAR ALMIŞAM
Samavar almışam, silənim yoxdu,
Bir dərdə düşmüşəm, bilənim yoxdu,
Göz yola tikmişəm, gələnim yoxdu,
Ay Allah, bu ceyran niyə gəlməz oldu,
Aşdı bu uca dağları, görünməz oldu.
Samavar almışam, silə bilmirəm,
Bir dərdə düşmüşəm, deyə bilmirəm,
Bu acı dərmanı yeyə bilmirəm.
Nəqərat
Samavar almışam, rəngi sarıdı,
Soruşun bu ceyran kimin yarıdı,
Məni yara qovuşduran tarıdı.
Nəqərat
Samavar almışam dörd yanı yarpız,
Soruşun bu ceyran kimin yarıdı,
Məni yara qovuşduran tarıdı.
Nəqərat
Samavar almışam dörd yanı yarpız,
Sənə qurban olum xırdaca baldız,
Qardaşın gedəli qalmışam yalqız.
GİRDİM YARIN BAĞÇASINA
Girdim yarın bağçasına çiçəklər açmış,
Yarım mənim ürəyimə yaralar saçmış.
Gəl, gəl, gözəl yarım, sevirəm səni,
Əgər qismətim olarsan, alaram səni.
Girdim eşqin dəryasına gəmim olmadı,
Gənc yaşımda bir qız sevdim, mənim olmadı.
Nəqərat
Yar yolunda dağlar keçdim, sulardan içdim,
Min bir gözəl gördüm, ay qız, tək səni seçdim.
Nəqərat
Girdim yarım bağçasına, heyvalıq, narlıq,
Məni yardan eyləyəni görməsin sağlıq.
NƏ BAXIRSAN YANI-YANI
Nə baxırsan yanı-yanı,
Olum gözlərin qurbanı,
Əvvəlki məhəbbət hanı?
Səni yanasan, ay qız!
Odlanasan, ay qız!
Bircə danasan, ay qız!
Belə yanı baxmaq olmaz,
Ləbin kimi qaymaq olmaz,
Ay qız səndən doymaq olmaz.
YERİŞİ BUDU BUNUN
Əlində saza yanım,
Etdigin naza yanım,
Baş qoyum dizin üstü,
Qış yatım, yaz oyanım.
Nəqərat
Yerişi budu bunun,
Boyu qumrudu bunun,
Yaşılbaş sonalar tək,
Məskəni sudu bunun.
Əlində ipək yaylıq,
Həqq versin sənə sağlıq,
Gəl, rəqibi qan ağlat,
Qalsın sənə üz ağlıq.
Nəqərat
Əlində vardı kaman,
Könlümə saldı güman,
Bu qaş-göz ki, səndədi,
Nə dil qoyar, nə iman!
QAŞUN ARASINDA XALUN
Qaşun arasında xalun,
Nə gözəldi gül camalun,
Bilmirəm nədi xəyalun,
Kafir qızı yandım axı,
Al qana boyadım axı!
Alagözlüm, al bu canım,
Ayrılığa yox tavanım,
Sənə qurban olsun canım.
Nəqərat
Yarım gəlir uzaqdan,
Mənə göz eylir iraqdan,
Əlində gül budaqdan.
BAŞUVA DOLANIM
Başuva dolanım, harda qalmısan?
İntizar gözümü yolda qoymusan.
Belə məlum olur məndən doymusan.
Getdi yar, getdi yar, aldatdı məni,
Yarımın qüssəsi saraltdı məni.
Mən sənə neyləmişəm, ceyran balası,
Ürəyimə vurmusan hicran yarası,
O yarı mən sevirəm, yoxdi çarası.
Nəqərat
Boynuma salmısan zülfündən zəncir,
Mən sənun əsirinəm, gəl, məni dindir,
Şirin-şirin danışıb məni sevindir.
YAR BİZƏ QONAQ GƏLƏCƏK
Şamamalar irəfdədi,
Hər biri bir tərəfdədi,
Görməmişəm bir həftədi,
Yar bizə qonaq gələcək,
Bilmirəm nə vaxt gələcək.
Samavara od salmışam,
İstəkana qənd salmışam,
Yarım gedib tək qalmışam.
Nəqərat
Şamamalar xallı-xallı,
Yar geyinib allı-allı,
Boyu bəstə, üzü xallı.
GÜL OĞLAN
Qızılgül oyum-oyum,
Dərim qoynuma qoyum,
Yağış yağar, yer doymaz.
Mən səndən necə doyum.
Özü bir gül, sözü bir gül,
Saçı sünbül, gül oğlan!
A boz papaq, tirmə çuxa,
Çit arxalıq, gül oğlan,
Atını yan çək, hamıdan göyçək gül oğlan!
Top qara bircək, gül oğlan!
Nəqərat
Bu dağdan aşmaq olmaz,
Narıncı başmaq olmaz,
Bir cüt öpüşdən ötrü,
Yarla savaşmaq olmaz!
QAŞLARIN KAMANDI
Qaşların kamandı, göydi gözlərun,
Hər baldan, şəkərdən şirin sözlərin,
Sən mənim qəlbimsən, nazlı dilbərsən,
Eşqimdən, dərdimdən, sən bixəbərsən.
Ah çəkdim, ağladım, görmədim vəfa,
Yandırdın qəlbimi çox çəkdim cəfa,
Sənun tək dilbərin eşqin ataram,
Axtarıb vəfalı sevgi taparam.
Hər gülün cilvəsi bir bahar olar,
Yetişər xəzanı, gülüstan olar,
Fəxr etmə, nazənin gül cəmaluva.
Soldurar ruzigar, qalmaz haluva.
Dostları ilə paylaş: