D. A. Imomova, A. N. Xujanov o'zbekiston dorivor o'simliklar atlasi

Kimyoviy tarkibi: Isiriqning urug„larida alkaloidlar 3,5-6% ni miqdorini tashkil qiladi, ularning 60% - garmalin, 30% ga yaqin garmin va oz miqdordagi garmalol, peganin va deoksivazitsinon. O„simlik o„tining tarkibida 1,5-3% alkaloid mavjud bo„lib, ulardan 60% peganin (vazitsin) va vazitsinon mavjud. O„simlikda oz miqdorda boshqa alkaloidlar ham uchraydi: peganidin, pegamin, dezoksipeganin, dezoksipeganidin, peganol. Ildizlarida 2,15-2,70% alkaloid mavjud. Ildizning asosiy alkaloidi - bu garmin; shuningdek, vazitsin va vazitsinonni saqlaydi. Urug„larida, shuningdek, bo„yoqlar va 14,25% yog„li moy mavjud.
Farmakologik xususiyatlari: Isiriq alkaloidlari silliq va ko„ndalang-targ„il (shu jumladan yurak) mushaklariga tinchlantiruvchi ta’sir etadi. Garmin psixosomatik ta’sirga ega, eyforiya, vizual gallyusinatsiyalar, autometamorfopsiya va optik-vestibulyar hodisalarni (tanani bo„shashi va tebranish hissi; atrofdagi narsalarning chayqalishi) keltirib chiqaradi. O„simlik tarkibidagi garmin bosh miya po„stlog„ining harakatlanish markazlarini (kamfara kabi) va markaziy asab tizimini qo„zg„atadi, qon bosimini pasaytiradi, nafas olishni tezlashtiradi, ichak, bachadon, yurak mushaklarini bo„shashtiradi va periferik tomirlarni kengaytiradi. Ammo katta dozalarda bu tutqanoqni keltirib chiqarishi mumkin. Alkaloid peganin (peganin gidroxloridi) antixolinesteraza vositasi sifatida ta’sirga ega, ya’ni bachadon va ichaklarning silliq mushaklarini stimullashtiradi, o„t ajralib chiqishini ko„paytiradi, bronxospastik ta’sir ko„rsatadi, yurakka salbiy inotrop ta’sir ko„rsatadi va yurak tomirlarida qon miqdorini kamaytiradi, shuningdek, ich qotishi va ichak atoniyasini davolashda ich haydovchi vosita sifatida ishlatiladi.
Tibbiyotda qo‘llanilishi: Tibbiy maqsadlar uchun kamroq isiriq urug„lari, ko„pincha o„simlik o„ti ishlatiladi. Isiriqdan kelib chiqqan holda, deoksipeganin gidroxloridi antixolinesteraza xususiyatlariga ega va miopatiya va miasteniyani turli shakllarini davolashda, shuningdek, surunkali ich qotishi va kelib chiqishi turlicha bo„lgan ichak atoniyalarida davolovchi vosita sifatida ishlatiladi. Isiriq urug„lari tarkibidagi garmindan epidemik ensefalit, titrovchi falaj va Parkinson kasalliklarining asoratlarini davolashda foydalaniladi.