D. A. Nabiyeva, H. R. Zokirova O‘zbek tili fonetikasi

‘ - indifferent lablanmagan tovush, u o‘zining kelib chiqishi jihatidan oldingi 
qator i va orqa qator ы unlilarining konvergensiyasi (birlashishi) natijasida hosil 
bo‘lgan; i va ы o‘rtasidagi bu indifferent tovush shahar shevalarida va shahar tipidagi 
qishloq shevalarining ko‘p qismida mustaqil fonema sifatida uchraydi, masalan, 
Toshkent, Qo‘qon, Andijon, Marg‘ilon va shu kabi shevalarda: k’sh’, ‘kk’, b’z, b’l// 
ad. orf. kishi, ikki, biz, bil kabi. 
- turg‘un orqa qator indifferent ‘ unlisi; ammo ы tovushiga teng emas. Shahar 
shevalarida va shahar tipidagi shevalarda chuqur til orqa q, g‘, h tovushlari bilan 
yondosh kelganda uchraydi, masalan, Toshkent, Marg‘ilon, Andijon va shu kabi 
shevalarda: qz, qq, q’sh, psh(t), mx; Turkiston sheasida bu tovush Toshkent, Farg‘ona 
shevalaridagi kabi ‘ fonemasining kombinator varianti emas, balki alohida fonema 
hisoblanadi: q’zlar, ch’qt’ kabi. 
u - odatdagi orqa qator, lablangan turkiy u unlisi. 
Y - odatdagi oldingi qator, lablangan turkiy Y unlisi. Bu tovush 
singarmonizmli o‘zbek shevalarida hamda qardosh qozoq, qirg‘iz va boshqa turkiy 
tillarda mustaqil fonema sifatida ishlatiladi. singarmonizmni yo‘qotgan o‘zbek 
shevalarida Y ga yaqin kombinator varianti mavjud, masalan, qul (qYl) va kul (kYl) 
kabi. 
o - odatdagi orqa qator, lablangan turkiy o unlisi, masalan, qipchoq som, 
qolыnы, qoy//ad.orf: so‘m, qo‘lini, qo‘y kabi. 
ɵ - odatdagi oldingi qator, lablangan turkiy o unlisi, masalan, qipchoq komYr, 
gɵr, sɵyla, kɵz// ad.orf. ko‘mir, go‘r, so‘zla, ko‘z. Singarmonizmli o‘zbek shevalarida 
hamda qozoq, qirg‘iz kabi turkiy tillarda ɵ unlisi alohida fonema sifatida ishlatiladi. 
Singarmonizmni yo‘qotgan o‘zbek shevalarida esa ɵ ga yaqin kombinator 
varantlarigina bor: qo‘l (qɵl), ko‘l (kɵl) kabi.