D ədə Qorqud ● 2017

Osmanova Mehparə Abdulla qızı, 1967-ci il təvəllüdlü. Sarıbaş kəndi
Əski kənd

I mətn

Pir Seyid baba diyən ziyarat yolu var. Horda bi Əski kənt deyilən kənt var. Şamilin qala da var honun usdundə. Bizin kəntimiz əvvəl horda yerləşipdi. Sarıbaşın qə­dim – ulu babaları horda yerləşipdi. Hündürboy, iki metrə boyu olan calal-calğa ye­­ni­yetmələr olup ho vaxı. Bizin ləhceynən Eski kənt diiyıx, köhnə dimaxdı. Hora erəp qoşunnarı gəlip darmadağın elip kənti, ehalinin bi hissəsi İlisuya, bi hissəsi qaçıp bura – 7 kilometr bu tərəfdə yerləşiy. Yəni yarı burda, yarı horda məskən sa­lıpdı. Sarıbaşlılar helə olup burda məskunlaşıp. Yenə eşəndə qoruysan, saxsı qab, şey. Ona qora biliplər, burda kənt olupdu. Əvvəl çaylar heç olmupdu, dümdüz yer olupdu. Nenələrimiz diyi, Əski kəntdə bizin sarıbaşlılar yaşıyanda çörək bişimağa sac lazım olanda elində corab toxuya-toxuya İlisuya gidip, helə bil, qonşuya gidip gələn kimi sacı alıp gəliydıx.
II mətn

Bizin Məscidi kəndi də olupdu. Xəliddin məəlim uşaxları ekuskursiyaya aparıp, horda tapbışdı ki, qəbirrər də var. Yəni yarı ora-bura qaçanda üş-dörd yerdə kənt yerrəşip. Hindi Dağıs­tannan həmsərhədıx, ucqar kəndıx. Minəxatın əədə onu diyərdi ki, hava ho qədər təmiz olup, bizin minarədə azan oxunanda Dağısdanın Qudur kəntində adamlar işitip, namaza uturuy­muşdar. Hansı ki, əməlli məsafə var. Amma hindi diyiyıx, holarmı, helə bi şey? Hər şey elə saf olup ki, yayılıp də sesi.

Türkiyədən Əhməd məəlim diyən bi məəlim minarədə oxudu, inan, elimizdəki qab tüşdü. Mikrafonsuz oxiydi, İlisu işitiydi honun səsini. Minarə, məs­ci­dimiz təmir olunasıdı. Vaxtilə ikimərtəbə olup, aşaada kişilər, yuxarda qadınnar na­ma­za uturuplar. Kalxozun dövründə sklad kimi olup, pendir yığıplar. Ama yenə də o qədimi darvazaları, həyəti, yazıları, minarəsi. Mi­narənin laxlıpdı özülü. Təmir olun­ma­sa, uçmax təhlükəsi var. Kolxozda özbaşınalıq baş ve­rən­də mə­nim qaynanamgil utu­rup söhbət eliyəndə diyidi, ay bala, özbaşınadılar. İsdəndə qa­bax-qabağa öyniylər, isdəndə dal-dala.

Bu kənt balaca olmasına baxma, nə qədərə alimi, el şairi yurd yetişdirip. Bi deyim yaranmışdı, Rusiyetdə qarpız kessən, içinnən sarıbaşlı çıxiy. O qədər yayılıp. Abdullah məəlim diyən bizin alim var. Gözəl şeirləri var. Həşim dedə el şairidi.

Osmanova Mehparə Abdulla qızı, 1967-ci il təvəllüdlü. Sarıbaş kəndi
III mətn

Məllimlər uşaxları Əski kənddəki Şamil qalaya ekskusiyaya aparırlar. Hindi də duruy. Atnan gidiylər. Dağıstana gidən araba yolu var.

Bizin mescitdə oğuz tayfalarınnan insan qabırrarı var. Mescitdə arxac diyilər, qəbirri arxac yeri "dağın ortasıda düz yer" ­– qabırrar var. Qoyunnar yatiy. Mənin yadına geliy, orta mek­təbdə aşaa sinifdə oxiydıx. Bizin Xalid məəlim vardı, uşaqları aparıp qabırrarı əçdırmışdı. Yuxarı sinif uşaxlarına sümükləri gətirtmişdi. Ho uzun insan sumukların men qormuşdum. Dizdən aşaası yarım metrədən uzun. Bi həftə yağış yağdı, çəmrə basdı kənti. Ho sümük­ləri çıxarıb gəti­di­lər duman, yağış basdı. Açılmırdı. Rəmətdıx nenəm dedi, qabır açıplar, Allahın acığına gə­lip. Niyyət elədilər, səhər hava açılsın, biz bunu kəfənniyib dəfnnəcağıq. Həqiqətən də səhər açıldı hava. Heç kişilər də yox, kəntin arvaddarı yığışıp kəfənniyip bulları basdırdılar.