D. O‘rinbayeva m. Rahimova

NAVOIY TABIBLAR HAQIDA 
Tabib o’z fani, ya’ni tabobat sohasida bilimdon, hoziq va kasallarga 
mehribon bo’lishi kerak. Tabibning so’zlari muloyim, o’zi esa 

---

88 
hakimlarning so’ziga amal qiluvchi va ularga mulozim, xizmat qiluvchi 
bo’lishi lozim. So’zlagan so’zida yumshoqlik va dilni xursand qiluvchi, 
o’zida esa sharmu-hayo va xushfe’llik bo’lishi kerak. 
Shafqat va mehribonligi bo’lgan tabibning Isoyi ruhullohga 
o’xshashligi bo’ladi. Isoning ishi odamdan chiqqan jonni duo yordamida 
yana tanga kirgizish bo’lsa, tabibning ishi davo bilan chiqayotgan jonga 
to’sqinlik qilishidir. Bunday tabibning yuzi bemorning ko’ngliga yoqimli, 
so’zi esa har qanday kasalning joniga orom beruvchidir. Uning bergan har 
bir qadamidagi davosi xasta kishilarga shifo yetkizadi. Uning tal’ati 
(qiyofasi) najot hizr kabi, bergan sharbati esa bemor uchun obihayot 
kabidir.
Ammo, tabib o’z fanida mohir bo’lsa-da, biroq badfe’l, bemor uchun 
beparvo hamda qo’pol so’zlovchi bo’lsa, kasalga bir tomondan davo 
yetkazsa ham boshqa tomondan mijoziga, ya’ni kayfiyatiga o’zgarish 
yetkazadi.
Biroq, savodi yo’q, omi tabib jallodning shogirdi hisoblanadi, jallod 
tig’ bilan, omi tabib esa zahar bilan o’ldiradi. Tig’ bilan o’ldiruvchi jallod, 
shubhasiz, omi tabibdan yaxshiroqdir, chunki u gunohkorni o’ldiradi. Har 
qanday gunohkor jallod oldida xor bo’lmasin, har qanday begunoh bemor 
esa omi tabibga ko’rinuvchi bo’lmasin.
Hoziq tabibi xushgo’y tan ranjig’a shifodur, 
Omiy-yu tundu badxo’y el jonig’a balodir (193 ta so’z).
USTOZLARNI HURMATLASH BAYONIDA 
Har bir inson uchun o‘z muallimini va ustozini e’zozlash, hurmat va 
ehtiromini ado qilish shartdir. Negaki, bu zotlar har qanday insonning 
ruhini tarbiyalaydi, ma’naviy boylik bilan to‘ldiradi, har qanday ruhiy va 
maishiy kamchilik va illatlarni poklaydi, jaholat degan buyuk aybdan holi 
va ozod qiladi. 
Muallim va ustoz shunday zotki, u insoniyatni ilm bezagi bilan 
ziynatlaydi, ularga chiroyli va yoqimli fazilatlar bilan chiroy va oro beradi, 
tushuntirish bilan foydasiz narsalardan odamni xalos etadi, insonni haqiqiy 
komil inson darajasiga yetkazish bilan bilim xazinasini ularning qalblariga 
joylaydi. 
Muallim va ustoz shunday zotki, u sening insonlik haq-huquqlaring 
nimadan iborat ekanini tushuntirib beradi, yaramas, yomon ishlardan 
qaytaradi va eng yaxshi ishlar va fazilatlar sari yo‘l ko‘rsatadi. Ular sening 
yuksakliging va kamolga yetishingni o‘ylashib, hamisha jon kuydirishadi, 
el ichida o‘ylab, butun kuch va imkoniyatlaringni ishga solishadi. 

---

89 
Muallim va ustozning vaqtlari qimmatli ekanligini bilib, aytganlariga 
diqqat bilan quloq sol. Bordi-yu, biror narsani tushunmay qolsang, odob va 
muloyimlik bilan qayta so‘rashing zarur. Muallim va ustozing nima 
so‘rasalar kulib turib, odob va ikrom bilan chiroyli so‘zlarni saralab javob 
ber. Ilm maskanidan tashqarida yoki ko‘cha-ko‘yda ularni ko‘rib qolsang, 
ta’zim bajo qil, qo‘lingni ko‘ksingga qo‘yib salom ber. (Abduqodir Nuriy 
al-Barzaniy) (201 ta so‘z).