101
Qipchoq, Oq O‘rda, Gurjiston, Armaniston, Oltin O‘rda - jami 27
mamlakat kirar edi.
Amir Temur o‘z davlatini adolat bilan boshqardi.
Uning davrida
mamlakat iqtisodiy jihatdan kuchaydi, fan va madaniyat rivojlandi. Xalq
hayoti uchun zarur qurilishlar, madrasa ta’limi uning e’tiborida bo‘ldi. U
o‘zi zabt etgan mamlakatlarning podsholarini yana taxtga o‘tqazgan yoki
zurriyotidan podsho tayinlagan. Saltanatning tashqi va ichki siyosatida
noiblar, beklar, umuman amaldorlar ustidan qat’iy nazorat o‘rnatgan (192
ta so‘z).
ULUG‘ RASSOM
Ulug‘ rassom Kamoliddin Behzod 1455-yilda
Hirotda hunarmand
oilasida dunyoga kelgan. Ota-onadan yosh yetim qolgan Kamoliddinni
Hirotning mashhur musavviri Amir Ruhillo (Mirak Naqqosh) o‘z
tarbiyasiga oladi. Mirak Naqqosh oilasida har tomonlama ilmli, odobli
bo‘lib tarbiyalangan Kamoliddin naqqoshlik va miniatyurasozlik san’atini
ham egallaydi.
Behzodning
buyuk musavvir, naqqosh va miniatyurasoz bo‘lib
yetishishida muhim omillaridan biri - mutafakkir shoir Alisher Navoiyning
nazariga tushib, uning homiyligidan bahramand bo‘lganligidir. San’at va
nafosatga ishtiyoqi nihoyatda kuchli bo‘lgan Behzod g‘oyatda
mehnatsevarligi, zahmatkashligi, o‘tkir aql-u zakozati tufayli iste’dodi
kundan-kunga ortib boradi va tez orada Hirotda mashhur musavvir bo‘lib
taniladi.
Kamoliddin Behzod 1537-yili Hirotda vafot etadi. Hirotliklar uni
chuqur iztirob va motam bilan Kuhi Muxtor tog‘i yonbag‘riga dafn
etadilar.
Kamoliddin Behzod Sharafiddin Ali Yazdiyning “Zafarnoma”,
Abdurahmon Jomiyning “Salomon va Absol”, Amir Xusrav Dehlaviyning
“Xamsa”, Sa’diyning “Bo‘ston” va “Guliston”, Nizomiy Ganjaviyning
“Xamsa”, Abdulloh Xotifiyning “Temurnoma”siga
yuzlab miniatyuralar,
Sulton Husayn Boyqaroning 40 dan ortiq majlislari tasviri, Abdurahmon
Jomiy, Husayn Boyqaro,
Shayboniyxon, Shoh Taxmasp, Shoir Abdulloh
Xotifiylarning
suratlari,
“Tuyalar
jangi”,
“Darvishlar
raqsi”,
“Samarqandda madrasa qurilishi” kabi noyob suratlarni chizib qoldirgan.
Kamoliddin Behzod nafaqat Sharq xalqlari musavvirchiligi
tarixida,
balki jahon rasm san’ati tarixida, o‘zining ajoyib va qimmatbaho
miniaturalari bilan butun dunyo madaniyati tarixida katta o‘rin tutgan
buyuk va zabardast san’atkordir
(196 ta so‘z).