Deniz ticareti ve sigorta hukuku biTİrme sinavi sorulari ve cevap anahtari

DENİZ TİCARETİ VE SİGORTA HUKUKU

BİTİRME SINAVI SORULARI VE CEVAP ANAHTARI

(İKİNCİ ÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİ – 29.06.2015)

I. Merkezi İstanbul’da bulunan Rota Denizcilik Ltd. Ş., Güney Kore bayraklı 5.000 DWT’lik “Red Apple” isimli bir yük gemisi satın almıştır.
1. Rota Denizcilik “Red Apple” isimli gemiyi Türk Uluslararası Gemi Sicili’ne (TUGS) tescil ettirmek istemektedir. Bunun mümkün olup olmadığını açıklayınız. (5 puan)

Rota Denizcilik Türkiye’de Türk kanunlarına göre kurulmuş bir ticaret şirketidir. Yurtdışından ithal ettiği yük gemisi, 3.000 DWT’nin üzerindedir. Dolayısıyla geminin TUGS’ne tescili mümkündür.
2. “Red Apple” gemisinin TUGS’a tescil edilebildiği varsayımında, geminin hangi koşul veya koşullarla Türk bayrağını çekme hakkına sahip olacağını ve bu hakkın nasıl kullanılabileceğini açıklayınız. (5 puan)

TUGS’a tescil edilen bir gemi, tescille birlikte Türk bayrağını çekme hakkını kazanır. Bu hakkı kullanabilmesi için TUGS Gemi Tasdiknamesi alması şarttır.

3. Rota Denizcilik, G Bankası’ndan aldığı 1.000.000 Euro kredi borcunun temini için “Red Apple” gemisi üzerinde G Bankası lehine ipotek tesis etmek istemektedir. İpoteğin nasıl tesis edileceğini açıklayınız. (5 puan)

İpotek tesisi için, yazılı ve imzaları noter onaylı bir anlaşma ve ipoteğin sicile tescili şarttır. Anlaşmanın gemi sicil müdürlüğünde yapılması da mümkündür.

II. İstanbul Boğazı’ndan geçmekte olan İtalya bayraklı “Ancona” adlı tanker, bir arıza nedeniyle makinesinin durması yüzünden hareketsiz kalıp sürüklenmeye başlamış ve Kanlıca sahilinde bulunan inşaat hâlindeki Nuri Paşa Yalısı'na çarpmış; çarpma sonucunda beş inşaat işçisi hayatını kaybetmiş; yalıda büyük hasar meydana gelmiştir. Yapılan soruşturmada, makine arızasına neden olan durumun altı hafta önce ortaya çıktığı; bu durumun giderilmesi için geminin tersaneye çekilmesi gerektiği tespit edilmiş olmasına rağmen, ticari bazı sebeplerle bu işin ertelendiği anlaşılmıştır.

1. 
   İşçilerin ölümünden ve yalının hasar görmesinden kaynaklanan zararlardan kimin, hangi hükümler uyarınca sorumlu tutulabileceğini açıklayınız. (10 puan)
   

TTK m. 1090 uyarınca kaptan yola çıkmadan önce geminin denize ve yola elverişli olmasına özen göstermekle yükümlü olup, Ancona gemisi kaptanı bu yükümlülüğünü ihlal etmiştir. Donatanın emrine uyması kaptanı sorumluluktan kurtarmaz (TTK m. 1089 / 2). TTK m. 1062 hükmünde “donatanın, gemi adamlarının görevlerini yerine getirirken işlediği kusur sonucunda üçüncü kişilere verilen zarardan sorumlu olduğu” öngörülmüştür. Buna göre kaptanın görevini yerine getirirken işlediği kusurlu eylem neticesinde üçüncü kişilerin uğradığı zarardan Ancona gemisi donatanı sorumludur. (Sadece TTK m. 1062 hükmünden söz edilmesi halinde 5 puan, sorumluluk gerekçesinin açıklanması halinde tam puan)

2. 
   Çarpma danışman kılavuzun yapılması gereken manevrayı zamanında söylememesinden ileri gelseydi yanıtınız değişir miydi? Açıklayınız. (5 puan)
   

Donatan, TTK m. 1062 hükmü uyarınca zorunlu sevk kılavuzu hariç, kılavuzların kusurlarından da sorumludur. Dolayısıyla yanıt değişmezdi.

3. 
   İşçilerin ölümü ve yalının hasar görmesinden ileri gelen zararlardan doğan alacaklardan sorumluluğun hangi düzenleme uyarınca sınırlanabileceğini ve bu düzenlemeye göre hangi hâlde sınırlı sorumluluktan yararlanılamayacağını açıklayınız. (5 puan)
   

1976 Londra Konvansiyonu’na göre sorumluluğun sınırlanması mümkündür. Buna göre donatan, geminin işletilmesiyle doğrudan bağlantılı olarak meydana gelen ölüm ve yaralanmalarla her türlü eşya zıya ve hasarından doğan zararlardan kaynaklanan zararlardan sorumluluğunu sınırlandırabilir. Ancak donatan zarara kasten veya pervasızca bir hareketle ve muhtemelen böyle bir zarar meydana geleceği bilinciyle işlenmiş şahsi fiiliyle sebep olduğu takdirde sınırlı sorumluluktan yararlanamaz. Ticari sebeplerle onarımın ertelenmesi “pervasızca bir hareketle ve muhtemelen böyle bir zarar meydana geleceği bilinciyle işlenmiş şahsi fiil” olduğundan, Ancona gemisi donatanı sınırlı sorumluluktan yararlanma hakkını kaybeder.
III. A, B ile yaptığı sözleşme ile 600 adet tableti Çin’den İstanbul’a taşımayı taahhüt etmiş; söz konusu eşya Dalian Limanı’nda A’ya ait “Grand Blue” isimli gemiye yüklenmiştir. Düzenlenen konişmentoda “değeri beyan edilmeyen 600 adet X marka tabletin iyi durumda yüklendiği” ve “FIOS” kayıtları yer almaktadır. Varma limanında gönderilen G, toplam 50 adet tabletin kırılarak zayi olduğunu görmüştür.

1. 
   Yapılan incelemede 50 tabletin hatalı istif nedeniyle zayi olduğu anlaşılmıştır. A’nın zarardan sorumlu tutulup tutulamayacağını açıklayınız. (10 puan)
   

FIOS kaydına göre istif faaliyetini taşıtan üstlenmiştir. İstif fiilen de bu kayda uygun şekilde gerçekleştirilmişse taşıyan zarardan sorumlu tutulamaz.

2. 
   Tabletlerin yüklemeden önce kırıldığının tespit edilmiş olması varsayımında, A’nın bu gerekçe ile gönderilen G’ye karşı zarardan sorumlu tutulamayacağı savunmasında bulunup bulunamayacağını açıklayınız. (10 puan)
   

Konişmentoda tabletlerin iyi durumda yüklendiğine ilişkin kayıt yer almaktadır. Bu kaydın doğurduğu karinenin aksi, konişmentoyu içerdiği kayıtların doğruluğuna güvenerek, iyiniyetle devralan gönderilen dahil üçüncü kişilere karşı ispatlanamaz. Bu nedenle G’ye karşı böyle bir savunmada bulunulamaz.

3. 
   Zarardan sorumlu olması varsayımında, A’nın tazmin borcunun sınırlı olup olmadığını, sınırlı ise üst sınırını belirtiniz. (5 puan)
   

A’nın zarardan sorumlu tutulduğu varsayımında sorumluluğunun üst sınırı, koli ve ünite başına 666,67 ÖÇH veya zıyaa ya da hasara uğrayan eşyanın brüt ağırlığının kilogramı başına 2 ÖÇH’den hangisi daha yüksek ise onunla sınırlıdır.

IV. Saray İnşaat San. ve Tic. Ltd. Ş., 5 adet 8 katlı binadan oluşan Yeni Yaşam Sitesi’nin inşaatı sırasında, inşaat sahasında bulunan malvarlığı değerlerinin herhangi bir sebeple zıyaa ya da hasara uğraması rizikosuna karşı malik menfaatini sigorta ettirmek istemektedir. Saray İnşaat, bu amaçla bir inşaat sigortası sözleşmesi akdetmek için 01.01.2015 tarihinde A Sigorta A. Ş. ile görüşmüş ve kendisine verilen teklifnameyi doldurmuştur. Saray İnşaat, 15.01.2015 tarihinde bu kez B Sigorta A. Ş. ile görüşerek inşaat sigortası sözleşmesi akdetmiş ve primin ilk taksitini ödemiştir. 02.02.2015 tarihinde inşa halindeki binalardan biri, temelinin çökmesi sonucu yıkılmıştır. Saray İnşaat, 200.000 TL tutarındaki zararının tazmini için A ve B Sigorta A. Ş.’ye başvurmuştur.

1. 
   A Sigorta A. Ş. ile Saray İnşaat arasında sözleşme kurulup kurulmadığını ve A Sigorta A. Ş.’nin sigorta tazminatı ödemekle yükümlü olup olmadığını açıklayınız. (5 puan)
   

Teklifnamenin sigortacı tarafından 30 gün içinde reddedilmemesi nedeniyle sözleşme kurulmuş sayılır (TTK m. 1405). Ancak ilk prim ödenmediğinden sigorta himayesi henüz başlamamıştır. Dolayısıyla A Sigorta A. Ş. sigorta tazminatı ödemekle yükümlü değildir.

2. 
   İnşaat Sigortası Genel Şartları’nda yer alan “poliçede gösterilen sigorta bedelinin, proje bitiminde ulaşılacak nihai proje değerine eşit olması gerektiği” hükmü uyarınca B Sigorta A. Ş. ile akdedilen sözleşmede sigorta bedeli 10.000.000 TL olarak belirlenmiştir. Ancak yapılan ekspertiz neticesinde nihai proje değerinin 20.000.000 TL olduğu anlaşılmıştır. Bu durumun sigortacının ödeyeceği bedele bir etkisinin olup olmadığını açıklayınız. (5 puan)
   

Olayda eksik sigorta söz konusudur. Sigorta edilen menfaatin kısmen zarara uğraması hâlinde oran kuralı uygulanır. Sigorta bedelinin sigorta değerine olan oranı neyse sigortacı zararı o oranda karşılar. Buna göre B Sigorta A.Ş. 100.000 TL sigorta tazminatı ödeyecektir.

3. 
   Temeli çöken bina yıkılırken bir iş makinesi de hasar görmüştür. Saray İnşaat, iş makinesinde meydana gelen zararın da tazmin edilmesini talep etmiş; ancak B Sigorta A. Ş., “İnşaat Sigortası Genel Şartları uyarınca inşaatta kullanılan iş makineleri ile ekipmanların uğradığı zararların teminat dışı olduğunu; bunların ek sözleşme ile teminat kapsamına alınabileceğini; ancak Saray İnşaat’ın böyle bir talepte bulunmadığını; dolayısıyla iş makinelerinin uğradığı zararı tazminle yükümlü olmadığını” ileri sürmüştür. Sözleşme kurulurken bu hususta bilgilendirilmemiş olan Saray İnşaat’ın sahip olduğu hukuki bir imkân var mıdır? Açıklayınız. (5 puan)
   

Sigortacı TTK m. 1423 hükmünde düzenlenen sözleşme öncesi aydınlatma yükümlülüğünü ihlal etmiştir. Bu durumda sigorta ettirenin 14 gün içinde sözleşmeye itiraz hakkı bulunmaktadır. İtiraz etmediği takdirde sözleşme poliçede yazılı şartlarla kurulmuş sayılır.

4. 
   B Sigorta A. Ş., inşa halindeki binanın yıkıldığının kendisine 10.02.2015 tarihinde bildirildiğini; bu nedenle sigorta tazminatı ödemek zorunda olmadığını ileri sürmüştür. B Sigorta A. Ş.’nin bu iddiasını değerlendiriniz. (5 puan)
   

Rizikonun gerçekleştiği gecikmeksizin sigortacıya bildirilmelidir. Olayda rizikonun gerçekleştiğini bildirim görevi ihlal edilmiştir. Geç bildirimin sigortacının ödeyeceği tazminatta artışa neden olmuşsa, görevin ihlalindeki kusurun ağırlığına göre tazminatta indirim yapılır.
V. Güven Tekstil A. Ş.’ye ait tekstil fabrikasında mühendis olarak çalışan M, 01.01.2013 tarihinde H Sigorta A. Ş. ile akdettiği hayat sigortası sözleşmesi ile hayatını 300.000 TL bedelle eşi E lehine ölüm rizikosuna karşı sigortalatmıştır. Sigorta süresi 10 yıl olarak belirlenmiştir. M, fabrikada meydana gelen bir iş kazası sonucu hayatını kaybetmiştir. E, sigorta bedelinin tahsili amacıyla H Sigorta A. Ş.’ye başvurmuş, H Sigorta A. Ş. ise, “M’nin 2014 yılının Kasım ayından itibaren prim taksitlerini ödemediğini; bu nedenle sözleşmeyi feshettiğini” belirterek ödeme yapmayı reddetmiştir.
1. H Sigorta A. Ş.’nin sözleşmeyi fesih hakkına sahip olup olmadığını; fesih hakkına sahip değilse, prim taksitlerinin ödenmemesinin sigortacının sigorta bedeli ödeme borcuna bir etkisi olup olmadığını açıklayınız. (10 puan)

İlk bir yılın prim taksitleri ödenmiş olan bir hayat sigortası sözleşmesinin, izleyen taksitlerde temerrüde düşülmesi nedeniyle feshi mümkün değildir. Bu takdirde sigorta ettirenin iki imkânı vardır. Sigortadan ayrılabilir ya da sigortacıdan ödünç para isteyebilir. Bu imkânları kullanmazsa sözleşme prim ödemeden muaf sigorta hâline gelir. Artık prim ödenmez. Sigorta bedeli de buna uygun şekilde indirilir.
2. H Sigorta A. Ş.’nin sigorta bedelini ödediği varsayımında, ödediği bedeli iş kazasının gerçekleşmesinde ihmali olduğu belirlenen Güven Tekstil A. Ş.’den talep edip edemeyeceğini açıklayınız. (5 puan)

Meblağ sigortalarında zenginleşme yasağı olmadığından halefiyet de söz konusu değildir. Bu nedenle talep edemez.


3. Güven Tekstil A. Ş., tekstil fabrikasında çalışan tüm işçilerin hayatını ölüm rizikosuna karşı kendi lehine sigortalatmıştır. Böyle bir sözleşmenin geçerli olmasının koşulları nedir? (5 puan)

Başkasının hayatının ölüm rizikosuna karşı, sigorta bedeli mutad cenaze giderlerini aşacak şekilde sigortalanması hâlinde, riziko şahsının yazılı izni şarttır. Ayrıca hayat sigortası sözleşmesinin geçerliliği için, lehdarın, riziko şahsının hayatının devamında menfaati olması, genel bir şart olarak aranmıştır. Sözleşme bu koşulların varlığı hâlinde geçerli olur.