DeniZCİLİk sektöRÜ ve gemi İNŞa sanayiİ raporu

Şekil-2.27 Japonya gemi inşaatında istihdam durumu

Kaynak: Denizcilik Müsteşarlığı

2.2.6.11.2 Çalışma Saatleri

Dünyada tersane çalışma saatleri Tablo 2.10’da verilmektedir.

Tablo-2.11 Çalışma saatleri

Ülke	Güney Kore	Polonya	Japonya	İtalya	Danimarka	Almanya	Finlandiya
Yıllık Çalışma Saati	2280	2201	2011	1775	1704	1699	1619

Kaynak: İTÜ Türk Loydu (sunum)

2.2.6.11.3 İşçilik Ücretleri

Güney Kore’de işçilik ücreti 39.088 ABD Doları adam/yıl olup Türkiye’de 14.685 adam/yıl’dır. Dünyada ve Türkiye’de tersane çalışanlarının işçilik ücretleri Tablo 2.11’de verilmektedir.

Tablo-2.12 Tersanelerde işçilik ücretleri

	GÜNEY KORE	JAPONYA	ÇİN	ALMANYA	TÜRKİYE
İşçilik ücreti Adam-yıl (yerel para birimi)	35.567.000	4.368.000	38.000	28.140	21.000
Para Birimi	Won	Yen	RMB	Euro	YTL
Kur (ABD doları/Yerel birim)	0,001099	0.008508	0,128	1,32	0,6993
İşçilik ücreti Adam-yıl (ABD doları)	39.088	37.163	4.864	37.145	14.685

Kaynak: İTÜ Türk Loydu (sunum)

2.2.6.11.4 Verimlilik

Rölatif verimlilik oranları Güney Kore’de 0,8 olup Türkiye’de yaklaşık 0,3’dür. Gemi inşaatında taşeron uygulamalarının çok yüksek seviyede uygulandığı bilinen iki ülke olan Çin ve Türkiye’nin, yüksek otomasyon kapasitesi ve teknolojik seviyeye sahip G.Kore ve Japonya’ya göre gemi inşaatındaki verimlilikleri oldukça düşük olduğu görülmektedir.

Tablo-2.13 Tersanelerde rölatif verimlilik oranları

	GÜNEY KORE	JAPONYA	ÇİN	ALMANYA	TÜRKİYE
Verimlilik İndeksi	0.800	1	0.200	0.715	0.285

Kaynak: İTÜ Türk Loydu (sunum)

2.2.6.12 Tersane Yatırımları

2.2.6.12.1 Tersane Yatırımlarında Yer Seçimi

Türkiye, komşuları ile olan sınır uzunluğunun yaklaşık üç katı deniz/göl kıyısına sahip, denize erişimi çok geniş alana yayılmış bir ülkedir. Ülkemiz sınır uzunluğunun %16’sı batıda, % 43’ü güneyde ve %41’i ise doğudadır. Ülkemizin 8.333 km uzunluğundaki kıyı şeridi boyunca, yapı şekillerine ve fonksiyonlarına göre; liman, iskele yat limanı, balıkçı barınağı, tersane ve çekek yeri olarak adlandırılan kıyı tesisleri bulunmaktadır.

Deniz kıyıları kullanım açısından kategorize edilir ise;
1. Turizm alanları,

2. Orman alanları,

3. Askeri bölgeler,

4. Doğal sit alanları,

5. Tarihi sit alanları,

6. Çeşitli nedenlerden korumaya alınmış alanlar,

7. II. Konut alanları (yazlıklar),

8. Ana yol deniz arası yapılaşmaya uygun olmayan alanlar,

9. Liman, iskele, balıkçı barınağı, marina olarak kullanılan alanlar,

10. Bakir alanlar,

şeklinde bir liste düzenlenebilir. Ülkemiz kıyı master planı henüz yapılmadığından bu kullanım amaçları için hangi bölgelerin tahsis edildiğine dair bir planlama mevcut değildir.
Enerji alanı olarak planlanmış Adana ve sanayi alanları olarak planlanan Yalova ili haricinde diğer illerin kıyılarında sanayi bölgesi diye ayrılan bir bölgeye rastlanılmamıştır. Oysa, Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’e 28, doğal ve baraj göllerine 17 ilimizin kıyısı bulunmaktadır. Bu uzun kıyı şeridine sahip Türkiye, gemi inşa sanayinde ve bakım-onarım tesislerine uygunluk itibari ile ayrıcalıklı bir durumdadır.
Gemi inşa sektörü, 2003 yılı sonrasında ülkemiz tersanelerine hızla artan gemi inşa talebi sonucu, mevcut tersane kapasitelerinin talebi karşılayamayacağını fark etmiş ve hızlı çözümlerle nerelerde yeni tersaneler kurulabileceğinin araştırmasına başlamıştır.

Özel sektör yeni tersane bölgelerinin araştırması sırasında iki kritere büyük önem vermiştir :

1. Yatırım maliyetinin düşük olacağı bölgeler,

2. Çevre ile sosyal sorunların çıkmayacağı bölgeler.

Tersane yatırımcısı yer seçiminde ana kriteri altyapı maliyeti olarak almış ve en büyük kalemini de mendirek maliyetinin oluşturduğunu düşünerek, yatırımcı mendireği mevcut olan liman, balıkçı barınağı veya dalgakıran bölgelerine talep göstermiştir.
Yeni tesislerinin açılmasını destekleyen Denizcilik Müsteşarlığı bu taleplerin büyük bir kısmını diğer devlet kuruluşları ile koordine ederek olumlu sonuçlandırmıştır.

Ülkemiz yatırımcıları sermaye olanakları ile bu bölgelere geldiğinden genelde mendirek ihtiyacı dışındaki yatırımın tümünü üstlenmeye kabul etmiştir. Bu durum, gemi inşa pazarının hızlı büyümesinin getirdiği kaçınılmaz bir sonuç olup, talep patlamasının getirdiği karlılık da tersanelerin yatırım finansmanını sağlamıştır. Ancak ülkemiz yatırımcılarının sermaye olanaklarının kısıtlı olması, genelde kurulan tersanelerin, teknolojik olarak mevcut tersanelerimizden ileri olduğunu söylemek mümkün değildir.

Gemi inşa, bakım-onarım ve gemi söküm alt sektörleri kesinlikle kıyısal bir sanayi yerleşimi gerektirmektedir. Tersane yerleşimi erişimi kolay, diğer sanayi kollarına yakın, çalışacak işgücü temin edilebilecek ve işgücünün barınma imkanlarına uygun mesafede olmalıdır.
Kıyılarımızın önemli bir kısmı doğal sit alanı ve caretta caretta üreme alanı gibi doğal hayatın korunması için ayrılmıştır. Ege ve Akdeniz kıyılarında doğal hayatı koruma alanları dışında kıyı şeridinin önemli bir kısmı turizme ayrılmış, sanayi tesislerinin kurulması imkanı ortadan kalkmıştır.
Yeni tersane yatırımı yapılan bazı bölgelerde sosyal çevre tepkisi iyi değerlendirilememiş, Tirebolu ve Mersin Taşucu’nda olduğu gibi halk tepkisi ile karşılaşılmıştır. Bu çevrelerde toplumun sektörü tanımaması, sektörün özelliklerinin iyi anlatılamaması nedeni ile, tersanelerin çevreyi kirlettikleri görüşü hakim olmuştur.
Ülkemizin özellikle Ege ve Akdeniz kıyıları, II. konutların ve büyük otellerin istilası altında kalmış ve sit alanları ile birlikte kıyılar yeni sanayi tesisleri için kullanılamaz hale gelmiştir.
Bazı bölgelerde sanayi ve konut yerleşimi plansızlıktan iç içe geçmiş durumda kalmıştır. Yıllar önce Mersin, Taşucu Seka tesislerine olduğu gibi yerleşim alanının dışında kurulan sanayi tesisleri de II. konutların istilası altında bulundukları konumlara sıkışıp kalmıştır. Plansız yapılaşma Mersin ilinin batısını Çin Seddi gibi kapatmış ve çirkinleştirmiştir. Hatta kıyısal sanayi alanlarını da istila etmiştir. Üstelik II. Konut yapılarının ülkenin katma değer getirisine katkısı hiçe yakın olup, kıyılarımızı kullanılmaz hale getirdiği açıktır. (TÜRKTERMAP, 2007)

2.2.6.12.2 Ülkemizde Devam Eden Ve Planlanan Tersane Yatırımları

i) Devam Eden Tersane Projeleri
2013 yılına kadar yapımı devam edenlerle birlikte tersane sayısı 140 adete ulaşacaktır. Karadeniz Bölgesi'nde Sürmene, Yeniçam, Ünye, Gülyalı, Fatsa, Terme, Tekçeköy, Cide, İnebolu, Ereğli, Karasu, Kocaeli Serbest Bölgesi, Yalova, Gelibolu'da; Akdeniz'de ise İskenderun, Ceyhan ve Manavgat'ta yeni gemi yapım yerleri inşa çalışmaları sürmektedir. Akdeniz ve Ege kıyılarında doğal SİT alanları ve kaplumbağa üreme bölgeleri yoğunlukta olduğundan buralarda tersane kurma projeleri Karadeniz’e göre daha azdır. Bütün tersaneler faaliyete geçtiğinde yaklaşık 200 bin kişiye istihdam sağlanacağını tahmin edilmektedir.
Ü
lkemizde 2003 yılından sonra yeni tersane yatırımları hızla artmıştır. Bu dönemde 108 adet tersane projesi başlamıştır. Halen 65 adet proje devam etmektedir.