Ders notlari
BEHÇET NECATİGİL (1916-1979)
Yüklə 1,79 Mb.
|
2. BEHÇET NECATİGİL (1916-1979):1940 kuşağının ilk şairlerindendir. Şiirlerinde kapalı bir ev ve aile dünyasının dar sınırları içinde sıkışıp kalmış gibi görünür. Sembolleri ve kendine özgü benzetmeleri çok kullanmıştır. * Hem hece ölçüsüyle hem de serbest ölçüyle yazmıştır. İlk şiirleri anlamca açık, sonrakiler kapalıdır. “Kapalı Çarşı” şiir kitabında ölçü ve uyak vardır.
İnsan-toplum ilişkilerini tema edinerek düşündürücü bir şiir dünyası kurmuştur. Duygu ve düşünce yoğunluğuyla birlikte alay ve taşlama şiirine egemen olan ögelerdir. Son dönem şiirlerinde umutsuzluk teması yoğunlaşır. Şiirleri: DÜNYA KAÇTI GÖZÜME, BİR KAPI ÖNÜNDE, YUMUŞAKLIKLAR DEĞİL, NASILSIN, ÇİÇEKLERİ YEMEYİN, BEN DEĞİLDİM, ÇİÇEK SENFONİSİ, YALNIZLIĞA ÖVGÜ… *Öykü, deneme ve çeviri çalışmaları da var. 7. BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU(1913-1975):Ressam, şair ve yazardır. Halk kaynağından beslenen bir anlayışa sahiptir. Şiir: KARA DUT, YARADANA MEKTUPLAR, DOL KARABAKIR DOL, MERHABA YEŞİL, TUZ, BİGÜZEL Nesir: TEZEK, DELİFİŞEK, RESME BAŞLARKEN… Gezi: CANIM ANADOLU MAVİCİLER(MAVİ AKIMI):1950’den sonra Garip Akımı’na tepki olarak ortaya çıkar. Şiirin bütünüyle açık olamayacağını, anlam kapalılığının şiiri düzyazıdan ayıran önemli bir faktör olduğunu söylemişler. *Şiirin basit olamayacağını, zengin benzetmeli, içli, derin olması gerektiğini savunmuşlar. *Anlayışları: “Fikir ve sanat, sosyal bir sınıfın veya grubun bayrağı olamaz.” *Hürriyetin ve barışın rengi olan Mavi adlı bir dergi çıkarmışlar. *Dergi 1952-1954 arası 24 sayı çıkar. 1954 sonrası “Son Mavi” adıyla 8 sayı çıkmıştır. *1954 sonrası Hisarcılarla da çatışmışlar. Temsilcileri: ATTİLA İLHAN, FERİT EDGÜ, AHMET OKTAY, BUMİN GAFFAR ÇITANAK, ORHAN ÇUBUKÇU… ATTİLA İLHAN(1925-2005): Şair, romancı, denemeci, gazeteci ve eleştirmendir. Entelektüel çalışmalarıyla edebiyat ve düşünce dünyamıza önemli katkıları olmuştur. *Lise son sınıftayken amcasının kendisinden habersiz katıldığı CHP Şiir Yarışması’nda Cebbaroğlu Mehemmed şiiriyle pek çok ünlü şairi geride bırakarak üçüncülük ödülünü alır. *Garip ve İkinci Yeni akımlarına karşıdır. *Şiirlerinde noktalama ve büyük harf kullanmamıştır. *Batı, halk ve divan şiirini toplumcu şiirle sentezleyerek özgün bir anlatım oluşturmuştur. *Sekiz Sütuna Manşet, Kartallar Yüksek Uçar ve Yarın Artık Bugündür senaryosunu yazdığı dizilerdir.
İlk şiir kitabı “İŞARET ÇOCUKLARI” 1967’de yayımlandı. Şiirlerinde dinsel inançları çerçevesinde ele aldığı Anadolu insanlarının acı, umut ve sevgilerini yansıttı. Son şiirlerinde ise İslamcı düşüncedeki insan sevgisi, toplumsal mutluluk anlayışını işledi. Yer yer gerçeküstü ögeler ve eski şiir kalıplarını uyguladı. Eserleri:
Şiirleri Açı (K. Maraş), Çıkış (Ankara), Yeni İstiklâl, Büyük Doğu, Diriliş, Edebiyat, Mavera ve Yedi İklim dergilerinde yayımlanmıştır. Şiir: SEBEB EY, RİSALELER, ŞİİRLER Gezi: İPEK YOLUNDAN AFGANİSTAN’A 3. HİLMİ YAVUZ (1936): Başlangıçta daha çok İkinci Yeni Akımı’nın etkisinde imgeci şiirler yazdı. Sonraki yıllarda gelenekçilikle çağdaş bir bakışı kaynaştıran, biçim ve özün dengelendiği bir düzey sergiledi. İslam mistisizmi, özellikle de tasavvuftan yararlanarak kendine özgü bir sözcük dağarcığı geliştirdi. Şiir: HÜZÜN Kİ EN ÇOK YAKIŞANDIR BİZE, AKŞAM ŞİİRLERİ, YOLCULUK ŞİİRLERİ, BAKIŞ KUŞU, BEDREDDİN ÜZERİNE ŞİİRLER, DOĞU ŞİİRLERİ, YAZ ŞİİRLERİ, GİZEMLİ ŞİİRLER, ZAMAN ŞİİRLERİ, SÖYLEN ŞİİRLERİ, AYNA ŞİİRLERİ, GÜLÜN USTASI YOKTUR, ERGUVAN ŞİİRLER, ÇÖL ŞİİRLERİ, HURUFİ ŞİİRLER, BÜYÜ’SÜN YAZ VI. İKİNCİ YENİ ŞİİR AKIMI: *1950’den sonra Garip Akımı’na tepkiyle doğmuştur. Görüşleri: *İmgeye (hayale) kapıları yeniden ve sonsuza dek açmak *Edebî sanatlara özgürlük tanımak *Basitlik, sıradanlık ve sadelikten ayrılmak *Konuşma diline sırt çevirmek *Halk kültüründen uzaklaşmak ve folklordan kopmak *Nükte, tekerleme ve şaşırtmadan kaçınmak *Şiiri akıldan ve anlamdan uzaklaştırmak (Anlamsızlığın Şiiri) *Duyguya ve çağrışıma yaslanmak *Konuyu, hikâyeyi, olayı terk etmek *Aydınlara seslenmek TEMSİLCİLERİ: E-C-E S-Ü-T İç
*Kapalı, anlaşılması güç, yine de anlamdan ayrılmayan bir şiire yöneldi. *Çok farklı imgeler kullanırken bile düşünce ögesini göz ardı etmedi. *Yapıtlarına tutarlı bir bütünlük kazandırdı. Şiirleri: YERÇEKİMLİ KARANFİL, İKİNDİ ÜSTÜ, UMUTSUZLAR PARKI, ŞAİRİN SEYİR DEFTERİ, DİRLİK DÜZENLİK, TRAGEDYALAR, ÇAĞRILMAYAN YAKUP, NERDE ANTİGONE… Düzyazı: GÜL DÖNÜYOR AVUCUMDA, ŞİİRİ ŞİİRLE ÖLÇMEK… 4. SEZAİ KARAKOÇ(1933): İlk şiirlerini İkinci Yeni tarzında yazmış, sonra kendi tarzını oluşturmuştur. Mistisizme ve içselliğe önem vermiştir. Şiirlerinin sağlam bir metafizik zemini vardır. DİRİLİŞ adlı bir dergi çıkarmıştır. Şiirleri: LEYLA İLE MECNUN, MAĞARA, IŞIK, MONA ROSA, HIZIR’LA KIRK SAAT, KÖRFEZ, ŞAHDAMAR, GÜL MUŞTUSU… İnceleme: YUNUS EMRE, MEHMET AKİF, MEVLANA… *Öykü ve denemeleri de vardır. 5. ÜLKÜ TAMER(1937):Şair, oyuncu ve çevirmendir. *Kendine özgü bir imge dünyası ve süssüz, sade söyleyişi vardır. Şiirleri: SOĞUK OTLARIN ALTINDA, GÖK ONLARI YANILTMAZ, EZRA İLE GARY, VİRGÜLÜN BAŞINDAN GEÇENLER, İÇİME ÇEKTİĞİM HAVA DEĞİL GÖKYÜZÜDÜR, YANARDAĞIN ÜSTÜNDEKİ KUŞ Öykü: ALLEBEN ÖYKÜLERİ 6. TURGUT UYAR(1927-1985): Önceleri bireysel konularda şiirler yazar, sonraları büyük kent yaşamının karmaşa ve sıkıntılarını içeren şiirler yazar. *Şiirle düzyazı arasındaki ayrımı ortadan kaldırmıştır. Şiirleri: ARZ-I HÂL, DÜNYANIN EN GÜZEL ARABİSTANI, TÜRKİYE’M TÜTÜNLER ISLAK, HER PAZARTESİ TOPLANDILAR, TOPLU ŞİİRLER, KAYAYI DELEN İNCİR, DÜN YOK MU, BÜYÜK SAAT… İnceleme: BİR ŞİİRDEN Çeviri: LUKRETİUS - EVRENİN YAPISI (Tomris Uyar'la birlikte) 7. İLHAN BERK(1918-2008): İkinci Yeni’nin en güçlü savunucularındandır. *Eserlerinde cinsellik ve tarih ana temalar olarak belirmiştir. Arthur Rimbaud’un şiirlerini çevirmiştir.
1960 kuşağı şairleri, 1961 anayasasının sağladığı özgürlükle birlikte, Nazım Hikmet’in kitaplarının yayımlanmasının serbestleştiği, siyasal ve güncel dergilerin yoğun olarak okunduğu ve gündemi belirlediği bir ortamın etkisindedirler. “Yeni Gerçek”, “And”, “Halkın Dostları”, “Militan” gibi dergiler etrafında toplanan şairler, şiir anlayışlarını ve ideolojilerini bu dergilerde açıklamaya çalışmışlardır. Marksist felsefeyi benimseyen toplumcu gerçekçi şairler, daha çok sosyal ve güncel politikayı konu edinmişler, halkın ve işçi sınıfının sorunlarını politik bir bakışla ortaya koymaya çalışan şiirler yazmışlardır. Önemli temsilcileri Ataol Behramoğlu, İsmet Özel, Süreyya Berfe, Özkan Mert, Refik Durbaş ve Nihat Behram’dır.
İkinci Yeni Şiiri, kapalı bir özellik gösterirken İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir açık anlatımıyla dikkat çeker. Biçimden çok içeriğe önem vermişler, toplumsal mesajları etkili kılmak için slogan üslubundan yararlanmışlardır. İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiiri savunan şairlerde 1940 toplumcuları ve Nazım Hikmet, Namık Kemal, Tevfik Fikret ve Mehmet Akif gibi şairler arasında şiire toplumsal bir işlev yükleme bakımından ortaklık vardır. İKİNCİ YENİ SONRASI TOPLUMCU ŞİİRİN ÖNEMLİ ŞAİRLERİ 1. ATAOL BEHRAMOĞLU (1942): Şair, çevirmen ve yazardır. Önceleri Orhan Veli, Attila İlhan ve İkinci Yeni etkisindedir. *İkinci Yeni etkisini taşıyan ilk dönem şiirlerinden sonra, 1970’li yıllarda işçi sınıfının, siyasal mücadele içerisinde bulunan insanların sıkıntılarını, duygularını ve umutlarını anlatmıştır. İsmet Özel’le “Halkın Dostları”, Nihat Behram’la “Militan” dergilerini çıkarmış ve bu dergilerin yöneticiliğini yapmıştır. * “Yaşadıklarımdan Öğrendiğim Bir Şey Var” şiiriyle geniş kesimler tarafından sevilmiştir. *Şiirlerini günlük konuşma diliyle, yalın ve açık bir anlatımla yazmıştır. Şiir: BİR ERMENİ GENERAL, BİR GÜN MUTLAKA, KIZIMA MEKTUPLAR, SEVGİLİMSİN, TÜRKİYE ÜZGÜN YURDUM, YOLCULUK ÖZLEM CESARET VE KAVGA ŞİİRLERİ, KUŞATMADA, MUSTAFA SUPHİ DESTANI, DÖRTLÜKLER, NE YAĞMUR… NE ŞİİRLER… Düzyazı: YAŞAYAN BİR ŞİİR, ŞİİRİN DİLİ-ANADİLİ, KARDEŞ TÜRKÜLERİ… Anı: AZİZ NESİN’Lİ FOTOĞRAFLAR Oyun: LOZAN Gezi: BAŞKA GÖKLER ALTINDA Antoloji: BÜYÜK TÜRK ŞİİRİ ANTOLOJİSİ 2. İSMET ÖZEL (1944):İkinci Yeni esintisiyle başlayan şiir serüveninde, 1960 ve1970’li yıllarda, toplumcu şiirin unutulmaz şiirlerini yazmıştır. Yabancılaşma, başkaldırı, bunaltı ve özgürlük konularını işlemiş; modern şiirin İkinci Yeni ile elde ettiği kazanımlara yeni bir açılım getirmiştir. *1974’ten sonra İslami, mistik bir yöneliş içinde olmuştur. Şiir: GECELEYİN BİR KOŞU, EVET İSYAN, ERBAİN, CİNAYETLER KİTABI, CELLÂDIMA GÜLÜMSERKEN, BİR YUSUF MASALI… Deneme: ÜÇ MESELE, ZOR ZAMANDA KONUŞMAK, BAKANLAR VE GÖRENLER… Çeviri: SİYASİ FELSEFENİN BÜYÜK DÜŞÜNÜRLERİ, GARİPLERİN KİTABI, BİLİM KUTSAL BİR İNEKTİR 3. SÜREYYA BERFE (1943): İlk şiirlerinde İkinci Yeni şiir akımının izleri görülür. 1966’dan sonra halk geleneğinden beslenen yeni bir şiir dili kurmanın olanaklarını aramış, toplumsal ve halkçı bir yönelim gösteren şiirler yazmıştır. Şiir: GÜN OLA, SAVRULAN, HAYAT İLE ŞİİR, UFKUN DIŞINDA, NABİGA… 4. HASAN HÜSEYİN (KORKMAZGİL/1927-1984):Siyasi eylemleri gerekçesiyle öğretmenlikten atıldı, tutuklandı, hüküm giydi. Kızılırmak kitabı nedeniyle hakkında 142. maddeden dava açıldı, yargılandı, aklandı. *İlk şiiri 1959’da Dost dergisinde çıktı. Bu yıllarda mizahi hikâyeleri de yayımlandı. Şiirleri: KAVEL, TEMMUZ BİLDİRİSİ, KIZILIRMAK, KIZILKUĞU, ACIYI BAL EYLEDİK, KELEPÇENİN KARASINDA BİR AK GÜVERCİN, KOÇERO VATAN ŞAİRİ, HAZİRAN'DA ÖLMEK ZOR, FİLİZKIRAN FIRTINASI, ACILARA TUTUNMAK, IŞIKLARLA OYNAMAYIN, TOHUMLAR TUZ İÇİNDE, KANDAN KINA YAKILMAZ 5. ÖZKAN MERT(1944):1970’li yıllarda “Kuracağız Her Şeyi Yeniden” adlı şiir kitabı yüzünden hapse düştü. 1970’te Ant dergisinde Ataol Behramoğlu, İsmet Özel ve Süreyya Berfe’nin başlattığı çıkış hareketine katıldı. Toplumcu gerçekçi şairler arasında yer aldı. Şiirleri: KIRLANGIÇLAR KIRLANGIÇLAR, BİR DÜNYALININ NOTLARI, SÜRGÜN ŞARKILARI… 6. TALİP APAYDIN(1926):Edebiyata şiirle başlayan Apaydın daha sonra öykü ve romana yöneldi. İlk şiirleri ve öyküleri Köy Enstitüsü Dergisi’nde yayımlandı. * İlk romanı SARI TRAKTÖR ile tarımda makineleşme konusuna bir umut olarak yaklaştı. Romanları: TOZ DUMAN İÇİNDE, YARBÜKÜ, TÜTÜN YORGUNU, TOPRAĞA BASINCA… Şiir: SUSUZLUK 7. MEHMET BAŞARAN(1926):1960’lı yıllarda güçlenen Köy Edebiyatı hareketinin şiirdeki önde gelen temsilcilerinden biridir. İlk şiiri Köy Enstitüleri Dergisi’nde yer almıştır. Şiir: AHLAT AĞACI, KARŞILAMA, NİSAN HATIRASI, PİR SULTAN ÖLÜR DİRİLİR, GÖK EKİN… 8. NİHAT BEHRAM (1946): Gazeteci, şair ve yazardır. Ataol Behramoğlu’nun kardeşidir. Şiir: HAYATIMIZ ÜSTÜNE ŞİİRLER, IRMAK BOYLARINDA, TURAÇ SESLERİNDE Roman: GURBET, KIZ ALİ, LANETLİ ÖMRÜN KIRLANGIÇLARI Çocuk Kitapları: KUYRUĞU ZİLLİ TİLKİ, GÖĞSÜ KINALI SERÇE Anı: DARAĞACINDA ÜÇ FİDAN, SER VERİP SIR VERMEYEN BİR YİĞİT 9. REFİK DURBAŞ (1944): İkinci Yeni esintisiyle şiire başlar, sonra toplumcu bir çizgiye ulaşır. Çarşıların, işçi kızların, pazar yerlerinin, çay evlerinin dünyasını yansıtan bir sanatçıdır. Şiir: KUŞ TUFANI, İSTANBUL HATIRASI, DÜŞLER ŞAİRİ, NEREYE UÇAR GÖKYÜZÜ? … Deneme: YAZILMAZ BİR İSTANBUL, YASEMİN VE MARTI, İKİ SEVDA ARASINDA BİR KARA SEVDA İnceleme: ŞAİR CEZAEVİ KAPISINDA, GALATA KÖPRÜSÜ… Antoloji: TÜRK YAZININDA CEZAEVİ ŞİİRLERİ, ÖYKÜLERLE İSTANBUL… Röportaj: TEKRAR DEĞİŞTİRİN 10. AHMET TELLİ (1946): 1960 sonrası toplumcu gerçekçi şiirimizin ikinci kuşağında yer alan özgün bir şairdir. İsmet Özel'den sözcük seçimi ve ses tonu bakımından etkilendi. Romantik ve başkaldırıcı şiiriyle bir yandan da Attila İlhan’a yakın durduğu söylenebilir. Şiir: YANGIN YILLARI, HÜZNÜN İSYAN OLUR, SAKLI KALAN, SU ÇÜRÜDÜ, DÖVÜŞEN ANLATSIN… VIII. TOPLUMSAL GERÇEKÇİLER 1950’den sonra bazı hikâye ve roman yazarları halka yönelmiş, özellikle köyü ve köylü sorunlarını anlatmışlardır. *Eserlerini gözleme dayalı bir gerçekçilikle yazmışlardır. *Konularını sosyalist dünya görüşünden hareketle işlemişlerdir. *Konuşma dilini(yöresel ağızları) kullanmış, güçlü betimlemeler yapmışlardır. Romanda Temsilcileri: YAŞAR KEMAL, ORHAN KEMAL, KEMAL TAHİR, SABAHATTİN ALİ, FAKİR BAYKURT, SAMİM KOCAGÖZ, SADRİ ETEM ERTEM, KEMAL ÖZER, AZİZ NESİN, ABBAS SAYAR… Şiirde Temsilcileri: NAZIM HİKMET, RIFAT ILGAZ, CEYHUN ATIF KANSU, ENVER GÖKÇE, A.KADİR, ŞÜKRAN KURDAKUL, AHMET ARİF, H. İZZETTİN DİNAMO, ARİF DAMAR, CAHİT IRGAT, FAİK BAYSAL, ERCÜMENT BEHZAT LAV
*Yapıtlarının kahramanları köy ve kasaba insanlarıdır. Romanları: TENEKE, BEYAZ MENDİL, İNCE MEMED, NAMUS DÜŞMANI, ALA GEYİK, ÖLÜM TARLASI, YILANI ÖLDÜRSELER, ORTADİREK, DEMİRCİLER ÇARŞISI CİNAYETİ, YER DEMİR GÖK BAKIR, ÖLMEZ OTU, YUSUFÇUK YUSUF, AL GÖZÜM SEYREYLE SALİH, KUŞLAR DA GİTTİ, DENİZ KÜSTÜ, HÜYÜKTEKİ NAR AĞACI, TEK KANATLI BİR KUŞ Destansı Romanları: ÜÇ ANADOLU EFSANESİ, AĞRI DAĞI EFSANESİ, ÇAKIRCALI EFE Öykü: SARI SICAK Röportaj: YANAN ORMANLARDA ELLİ GÜN, ÇUKUROVA YANA YANA, PERİ BACALARI, BİR BULUT KAYNIYOR, ALLAHIN ASKERLERİ Fıkra-Deneme: TAŞ ÇATLASA, BALDAKİ TUZ, AĞACIN ÇÜRÜĞÜ Derleme: AĞITLAR 2. ORHAN KEMAL (1914-1970):Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü’dür. Romancı ve oyun yazarıdır. 1940’ta Bursa Cezaevinde tanıştığı Nazım Hikmet’in toplumcu görüşlerinden etkilendi; kendisinden Fransızca, felsefe ve siyaset dersleri aldı. *Orhan Kemal’i şiir yerine roman ve öykü yazmaya teşvik eden de Nazım Hikmet oldu. *Kahramanlarını sömürülen yoksul insanlardan almıştır.
*Konularını cezaevi anılarından, Kurtuluş Savaşı’ndan, Osmanlı tarihinden ve eşkıya öykülerinden alan romanlar yazmıştır. Romanları: DEVLET ANA, YORGUN SAVAŞÇI, ESİR ŞEHRİN İNSANLARI, ESİR ŞEHRİN MAHPUSU, HÜR ŞEHRİN İNSANLARI, YOL AYRIMI, RAHMET YOLLARI KESTİ, SAĞIRDERE, KÖYÜN KAMBURU, KURT KANUNU, BÜYÜK MAL, KARILAR KOĞUŞU, KELLECİ MEMET, BOZKIRDAKİ ÇİÇEK… Öykü: GÖL İNSANLARI 4. SABAHATTİN ALİ (1907-1948): Anadolu insanına gerçekçi yaklaşımıyla edebiyata yeni bir boyut kazandırmıştır. Ezilen insanların acılarını, sömürülmelerini dile getirmiş; aydınlar ve kentlilerin Anadolu insanına karşı takındıkları küçümseyici tavrı eleştirmiştir. Öykü: DEĞİRMEN, KAĞNI, SES, YENİ DÜNYA, SIRÇA KÖŞK Roman: KUYUCAKLI YUSUF, KÜRK MANTOLU MADONNA, İÇİMİZDEKİ ŞEYTAN… Şiir: DAĞLAR VE RÜZGÂR, KURBAĞALARIN SERENADI Yüklə 1,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|