Ders notlari
Yüklə 1,08 Mb.
|
Eserleri: Hikâye: Ortadaki Adam, Gönül İşi, Yokuşa Akan Sular, Yok-sulluk içimizde, Ya Tahammül Ya Sefer, Bu Böyledir, Sır, Arka Kapak Yazıları, Hüzün ve Tesadüf, Uzun Hikâye, Mavi Kuş Deneme: Şehir Mektupları SELİM İLERİ (1949 - ) On dokuz yaşındayken yayımlanan "Cumartesi Yalnızlı-ğı" adlı ilk öykü kitabıyla dikkatleri çekmiştir. Bireyin zengin iç dünyasını yansıtmaya öncelik veren öyküler yazmıştır. Eserlerinde modernist ögelere yer vermiştir. Romanlarında bireyler arasındaki iletişimsizliği, yakın tarihte yaşamış bazı tanınmış kişilerin yaşamlarını vb. iş-lemiştir. Deneme, inceleme, anı, senaryo, tiyatro, antoloji vb. alanlarda eserleri de vardır. Eserleri: Hikâye: Cumartesi Yalnızlığı, Pastırma Yazı, Dostlukların Son Günü, Eski Defterlerde Solmuş Çiçekler, Son Yaz Ak-şamları, Bir Denizin Eteklerinde Roman: Destan Gönüller, Her Gece Bodrum, Cehennem Kraliçesi, Ölüm ilişkileri, Bir Akşam Alacası, Yalancı Şafak, Saz Caz Düğün Varyete, Yaşarken ve Ölürken, Mavi Kanat-larınla Yalnız Benim Olsaydın, Kırık Deniz Kabukları, Yarın Yapayalnız İnceleme: Aşk-ı Memnu ya da Uzun Bir Kışın Siyah Günler, Kamelyasız Kadınlar Anı: Annem İçin, Anılar Issız ve Yağmurlu Antoloji: İlk Gençlik Çağına Öyküler (2 Cilt), Gençlere Türk Romanından Altın Sayfalar Tiyatro: "Cahide Sonku Ölüm ve Elmas" Ç. MODERNİZMİ ESAS ALAN ESERLER Modernizm; bilimsel, siyasal, kültürel gelişmelerle ve sanayi devrimiyle birlikte hareketlenen büyük toplumsal değişime eşlik eden zihniyetin tamamı için kullanılabilen bir terimdir. Sanat, mimari ve edebiyat alanında on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısından itibaren adından söz ettirmeye başlayan akım, yirminci yüzyılın birinci yarısında etkili olmuştur. Latincede "şimdi"yi ifade eden modern us kelimesinden türe-yen modernizm ilk planda geçmişe karşı şimdiki zamanın yüceltilmesini ifade etmektedir. Özellikleri: Temelde dayandığı fikir, geleneksel sanatlar, edebiyat, toplumsal kuruluşlar ve günlük yaşamın artık zamanını doldurduğu ve bu yüzden bunların bir kenara bırakılıp yeni bir kültür icat edilmesi gerektiğidir. Modernizmde geleneksel olanı günün anlayışına uydur-ma, geleneksel yapıyı ve anlatımı reddederek yeniyi or-taya çıkarma anlayışı vardır. Modernist eserlerde toplumdaki değer çatışmaları, bire-yin bunalımları, karmaşık ruh hali, yerleşik değerlere is-yan, şiire özgü söyleyişlerden de yararlanarak, çağrışım-lara açık bir biçimde sembollerle anlatılır. Dil ve anlatımda geleneksel tekniklerin dışında arayışla-ra gidilir. Modernizmi esas alan metinlerde alegorik anlatıma önem verilir.  
Yazarlar insanı çevreleyen toplumsal dünyayı yalın bir biçimde anlatmaktan kaçınırlar. Modernizmi esas alan hikâyelerde olay olmakla birlikte esas olan, olayın birey üzerindeki etkisini anlatmaktır. Modernizmi esas alan eserlerde yalnızlık, toplumdan kaçış, geleneksel değerlere başkaldırı gibi konular işle-nir. Modernizmi esas alan eserlerle bireyin iç dünyasını esas alan eserler arasında insan psikolojisine yaklaşım bakı-mından yakınlıklar vardır. Modernizmi esas alan eserler, varoluşçuluk akımından etkilenmiştir. Varoluşçuluğa göre, dünyadaki diğer varlık-lardan farklı olarak önce var olan sonra ne olduğu belir-lenen birey kendi özünü arar, kendisi olmaya çabalar, bu bakımdan birey yaşadığı toplumla da çatışma içindedir. 1. YUSUF ATILGAN (1921 -1989) Modern Türk edebiyatının önde gelen ustalarındandır. Aylak Adam ve Anayurt Oteli adlı romanlarında psikolo-jik yabancılaşma ve yalnızlık temasını başarıyla işleyen bir yazar olarak tanınmıştır. "Aylak Adam" romanındaki "C", "Anayurt Oteli"ndeki "Zebercet" gibi unutulmaz karakterler yaratmıştır. Eserleri: Roman: Aylak Adam, Anayurt Oteli, Canistan Öykü: Eylemci, Bütün Öyküleri Çocuk Kitabı: Ekmek Elden Süt Memeden OĞUZ ATAY (1934· 1977) Oğuz Atay, hem söyledikleriyle hem de söyleyiş biçimle-rindeki yeniliklerle modern edebiyatın öncü isimlerinden olmuştur. Toplum kurallarıyla çatışma içinde olan aydınların iç dünyalarını mizahın gücünden, modern ve postmodern anlatım tekniklerinden ustaca yararlanarak anlatmıştır. 1970 yılında TRT'nin açtığı bir yarışmada "Tutunama-yanlar" adlı romanı başarı ödülü almıştır. "Bir Bilim Adamının Romanı", yazarın kendi hocası olan Mutafa İnan'ın hayatını anlattığı biyografik bir romandır. Eserleri: Roman: Tutunamayanlar, Tehlikeli Oyunlar, Bir Bilim Ada-mının Romanı, Eylembilim Öykü: Korkuyu Beklerken Tiyatro: Oyunlarla Yaşayanlar Günlük: Günlük RASİM ÖZDENÖREN (1940 - ) Bireyin yalnızlığını, yabancılaşmasını, kuşak çatışması-nı, modemlik, gelenek gibi sorunları, değerlerinden ko-parılmış ve modern kentlerin varoşlarında kıstırılmış bi-reyin veya ailenin acılarını yerli-İslami bir duyarlılık ve bakış açısıyla öykülerine taşımıştır. Hikâyelerinde varoluşçu felsefeden izler görülür, bireyin bilinçaltına iner, ruhsal çözümlemelerde bulunur. Hikâyeleri dışında denemeleri de vardır. Eserleri: Hikâye: Hastalar ve Işıklar, Çözülme, Çok Sesli Bir Ölüm, Çarpışmalar, İmkânsız Öyküler 4. ORHAN PAMUK (1952 - ) Modern ve postmodern anlatım tekniklerinden yararlan-mış bir yazardır. 2006'da Nobel Edebiyat Ödülü'nü almıştır. İstanbullu, zengin ve Orhan Pamuk gibi Nişantaşı'nda yaşayan bir ailenin üç kuşaklık hikâyesi olan "Cevdet Sayfa 14
12. SINIF TÜRK EDEBİYATI DERS NOTLARI 
Bey ve Oğulları" ilk romanıdır. Üç kardeşin babaannele-rini ziyaret etmek üzere gittikleri İstanbul yakınlarındaki Cennethisar kasabasında geçirdikleri bir haftayı anlattığı "Sessiz Ev" adlı romanının ardından yazdığı Venedikli bir köle ile bir Osmanlı âlimi arasındaki gerilimi ve dost-luğu anlatan romanı "Beyaz Kale", pek çok dile çevril-miştir. "Kara Kitap" romanında İstanbul’un sokaklarını, geçmi-şini, kimyasını ve dokusunu, kayıp karısını arayan bir avukat aracılığıyla anlatmıştır. Kara Kitap, geçmişten ve bugünden aynı heyecanla söz edebilen bir yazar olarak Orhan Pamuk'un ününü genişletmiştir. "Yeni Hayat" adlı şiirsel romanında esrarengiz bir kitaptan etkilenen üni-versiteli bir genci hikâye etmiştir. "Benim Adım Kırmızı" romanında Osmanlı ve İran nak-kaşlarını, Batı dışındaki dünyanın görme ve resmetme biçimlerini bir aşk ve aile romanının entrikasıyla hikâye ederek anlatmıştır. "İlk ve son siyasi romanım" dediği "Kar" adlı kitabını 2002'de yayımlayan yazarın 2003'te yayımladığı "İstanbul", yazarın hem yirmi iki yaşına ka-dar olan hatıralarını aktardığı bir hatıra kitabı, hem de kendi kişisel albümüyle, Batılı ressamların ve yerli fotoğ-rafçıların eserleriyle zenginleştirilmiş, İstanbul üzerine bir denemedir. "Öteki Renkler" kitabında, söyleşi, hikâye ve denemeleri bir araya getirilmiştir. Nobel Edebiyat Ödülü konuşması-nı ve diğer konuşmalarını "Babamın Bavulu" adlı kitapta bir araya getirmiştir. Son kitabı "Masumiyet Müzesi" bir aşk romanıdır. Eserleri: Roman: Cevdet Bey ve Oğulları, Sessiz Ev, Beyaz Kale, Kara Kitap, Yeni Hayat, Benim Adım Kırmızı, Kar, Masumiyet Müzesi Söyleşi - Hikâye - Deneme: Öteki Renkler Anı - Deneme: İstanbul Anlatmaya Bağlı Edebi Metinler Kaleme Alan Bazı Önem-li Yazarlar SAİT FAİK ABASIYANIK (1906 - 1954) Çağdaş öykücülüğün öncülerindendir. Hikâyelerinde "konu" ve "olay"dan çok "zaman"dan ve "insan yaşamı"ndan kesitler öne çıkar. Türk edebiyatında Çehov tarzı hikâyenin en önemli temsilcisidir. Genellikle gerçekçi olan yazarın bazı öykülerinde gerçe-küstü ögeler öne çıkar. İstanbul, deniz, balık, yoksulluk, avare insanlar, doğa yaşama bağlılığın göstergesi olarak öykülerinde sıkça yer bulur. Hikâyelerini sade bir Türkçeyle yazmıştır. Eserleri: Öykü: Semaver, Sarnıç, Mahalle Kahvesi, Tüneldeki Çocuk, Şahmerdan, Lüzumsuz Adam, Havada Bulut, Kumpanya, Alemdağ'da Var Bir Yılan, Son Kuşlar, Az Şekerli Roman: Medar-ı Maişet Motoru (Sonraki baskıda adı "Birta-kım İnsanlar"), Kayıp Aranıyor Şiir: Şimdi Sevişme Vakti Röportaj: Mahkeme Kapısı MEMDUH ŞEVKET ESENDAL (1883 -1952) Durum (kesit, Çehov tarzı) öykücülüğünün ilk ustasıdır. Halkın içinden kişileri (memur, esnaf), onların önemsiz görünen davranışlarını konu edinmiştir. Halkı, iyi ve kötü yönleriyle, onları sevdirerek anlatmıştır. Sade, süssüz, kısa cümlelerle kurulmuş, yumuşak bir dili vardır.
Toplumun çektiği sıkıntıları, sorunları abartmadan ve umutsuzluğa düşürmeden göz önüne sermiştir. "Haşmet Gülkokan" ve "Komiser" gibi hikâyeleriyle se-vilmiştir. Eserleri: Hikâye: Otlakçı, Mendil Altında, Temiz Sevgiler, Ev Ona Yakıştı Roman: Ayaşlı ve Kiracıları, Miras HALİKARNAS BALIKÇISI (1886 -1973) Asıl adı Cevat Şakir Kabaağaçlı'dır. Azra Erhat ve Sabahattin Eyüboğlu'yla birlikte toprakla-rımızda yeşermiş bütün kültürler, bizden önceki bütün uygarlıklar bizimdir, hemşerimizdir, anlayışıyla yola çı-kan "Mavi Anadoluculuk" anlayışına bağlı Türk hüma-nistlerinden biridir. Eserlerinde denizi, deniz insanlarını, Bodrum'u, Ege Denizi'nin efsanelerini anlatmıştır. Üsluba ve tekniğe çok önem vermeyen yazarın, şiirsel, destanımsı ve coşkulu bir anlatımı vardır. Eski Yunan ve Anadolu uygarlıkları ve mitoloji birikimini de eserlerinde yansıtmıştır. Eserleri: Öykü: Merhaba Akdeniz, Ege Kıyılarından, Yaşasın Deniz, Egenin Dibi, Gülen Ada, Gençlik Denizlerinde Roman: Aganta Burina Burinata, Ötelerin Çocuğu, Uluç Reis, Turgut Reis, Deniz Gurbetçileri Anı: Mavi Sürgün MUSTAFA NECATİ SEPETÇİOGLU (1932 - 2006) Türk tarihini ve bugünkü toplumsal yapıyı anlatan eserler yazmıştır. Romanlarında Malazgirt Savaşı'ndan Osmanlı İmpara-torluğu’nun kuruluşuna kadarki Türk tarihini konu edin-miştir. İslamiyet öncesi Türk destanlarını "Yaratılış ve Türeyiş" adlı eseriyle günümüz diline çevirmiştir. Tiyatro türünde eserleri de vardır. Eserleri: Roman: Kilit, Anahtar, Kapı, Konak, Çatı, Üçler - Yediler - Kırklar, Bu Atlı Geçide Gider, Karanlıkta Mum Işığı BİLGE KARASU (1930 - 1995) Anlattığıyla, anlatımıyla özgün bir imzadır. Resimden, müzikten felsefeye, sinemaya uzanan geniş bir ilgi yelpazesi içinde bireyin sorunlarını sevgi, dostluk, yalnızlık odağında ele almıştır. Ben merkezli hikâyeler yazmıştır. Eserleri: Öykü: Troya'da Ölüm Vardı, Uzun Sürmüş Bir Günün Akşa-mı, Göçmüş Kediler Bahçesi, Narla İncire Gazel NEZİHE MERİÇ (1925 - 2009) Toplum içinde bile kendi iç yalnızlığını sürdüren genç kız ve kadınları başarıyla anlatmıştır. Çehov tarzı hikâyeye uygun eserler vermiştir. Öykü, tiyatro ve roman türlerinde eserler yazmıştır. Eserleri: Öykü: Bozbulanık, Topal Koşma, Menekşeli Bilinç, Dumanaltı, Bir Kara Derin Kuyu, Yandırma, Gülün İçinde Bülbül Sesi Var, Çisenti Sayfa 15
12. SINIF TÜRK EDEBİYATI DERS NOTLARI 
VÜS’AT ORHAN BENER (1922 – 2005) Vüs’at O. Bener, eserleri içinde daha çok özyaşamöykü-sel nitelik taşıyan öyküleriyle bilinir. Bener, ham gerçekliği edebi bir temele oturtarak ele aldı. Gündelik olaylarla, bilinçaltında birikmiş yaşam parçala-rını birleştirdi. Sürekli yeni anlatım biçimleri arayan yazar, bu yönüyle zaman zaman şematizme düşmekle, dış gerçekleri yan-lış yerlere koymakla, hatta bozmakla eleştirildi. Bener’in eserlerinde ölüm izleği önemli bir yer tutar. Bunda yazarın genç yaşta doğum sırasında kaybettiği ilk eşi ve doğumdan sonra yaşatılamayan çocuğunun da etkisi vardır. Bu evlilikten sonra tekrar başından evlilikler geçmesine rağmen Vüs’at O. Bener’in çocuğu olmadı. Okurdan çaba isteyen, ayrıksı bir dili olan Bener’in kişile-rinin gündelik hayatın ikiyüzlülüklerini dışa vuran bilinç akışlarını, Virgül dergisindeki yazısında, Orhan Koçak “iç konferans tekniği” olarak adlandırmıştır. Öykülerinin yanı sıra Vüs’at O. Bener’in şiirleri, kısa dizelerden oluşan, esprili, ironik ve şaşırtıcıdır. Eserleri: Öykü: Dost, Yaşamasız, Siyah-Beyaz, Mızıkalı Yürüyüş, Kara Tren, Kapan Oyun: Ihlamur Ağacı, İpin Ucu Roman: Buzul Çağının Virüsü, Bay Muannit Sahtegi’nin Notları Şiir: Manzumeler 2. GÖSTERMEYE BAĞLI EDEBİ METİNLER Cumhuriyet döneminde Tiyatro, yeni Cumhuriyet'in ilkelerini halka aktarmada bir araç olarak hızla yaygınlaşmaya başla-mıştır. Bu dönemde çocuk tiyatrosu çalışmaları yapılmış, kadınlar sahnede daha çok yer almaya başlamış, devlet konservatua-rı açılmıştır. Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında; değişen yaşam tarzı-nın sonucunda yaşanan aile dramları, değer çatışmaları, köy gerçekliği, gelenekler, köyden kente göçün yarattığı problem-ler, toplumsal ve ekonomik adaletsizlikler, Osmanlı tarihinde-ki önemli olaylar ve kişiler konu olarak ele alınmıştır. Özellikleri: Sade, açık bir dille nazım - nesir karışık olarak tiyatrolar yazılmıştır. Geleneksel tiyatroyla (karagöz, orta oyunu vs.) modern tiyatronun özelliklerinin bir arada görüldüğü eserler orta-ya konmuştur. Bireysel duygu ve düşünceler de sosyal kurumlardaki değişimler de tiyatrolarda sahnelenmiştir. Cumhuriyet dönemindeki ilke ve inkılâpların sonucunda akılcı ve bilimin öne çıktığı eserler yazılmıştır. Epik ve absürt tiyatro çeşitlerinden yararlanılmıştır. 1. HALDUN TANER (1916 -1986) Öykü ve oyun yazarıdır. Eserlerinde çağının sorunlarını ortaya koymuş, eser kişilerinden hareketle çözümler de sunmuştur. Epik tiyatronun, kabare tiyatrosunun bizdeki öncüsüdür. Eserleri: Öykü: Yaşasın Demokrasi, Şişhane'ye Yağmur Yağıyordu, On ikiye Bir Var, Sancho'nun Sabah Yürüyüşü, Ayışığında Çalışkur, Konçinalar, Yalıda Sabah
Tiyatro: Günün Adamı, Dışarıdakiler, Huzur Çıkmazı, Ke-şanlı Ali Destanı, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Fazilet Eczanesi, Zilli Zarife Portre / Anı: Ölür İse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil 2. TURAN OFLAZOGLU (1932 - ) Tiyatro yazarıdır. Oyunlarının konusunu, köyden ve Türk tarihinden almış-tır. Eserleri: Tiyatro: IV. Murat, Deli İbrahim, Genç Osman, Kösem Sul-tan, Bizans Düştü, Sokrates Savunuyor RECEP BİLGİNER (1922 - 2005) Şiirleri de olmasına karşın tiyatrocu olarak tanınmıştır. Oyunlarında toplumsal konuları işlemiştir. Eserleri: Tiyatro: İsyancılar, Sarı Naciye, Yunus Emre, Parkta Bir Sonbahar Günüydü, Mevlana, Ben Kimim, Karım ve Kızım REFİK ERDURAN (1928 - ) Tiyatro eserleriyle tanınmıştır. Tiyatro eleştirisi, fıkra, roman türünde de eserler vermiş-tir. Eserleri: Tiyatro: Cengiz Han'ın Bisikleti, Karayar Köprüsü, Bunu Yapan iki Kişi, Canavar Cafer TURGUT ÖZAKMAN (1930 - ) Tiyatro, roman, araştırma inceleme gibi alanlarda eserler vermiştir. Eserlerinde çoğunlukla Türk tarihinin çeşitli evrelerini ele almıştır. Eserleri: Tiyatro: Pembe Evin Kaderi, Ben Mimar Sinan, Ah Şu Genç-ler Roman: Şu Çılgın Türkler, Diriliş-Çanakkale 1915 6. ORHAN ASENA (1922 - 2001) Edebiyata şiirle başlamış, tiyatro yazarı olarak tanınmış-tır. Gılgamış Destanı'ndan esinlenerek yazdığı "Tanrılar ve insanlar" oyunuyla ünlenmiştir. Tarihten aldığı olayları ve topluma mal olmuş kişileri konu edinmiştir. Eserleri: Tiyatro: Tohum ve Toprak, Hürrem Sultan, Tanrılar ve İn-sanlar, Fadik Kız, Atçalı Kel Mehmet, Karacaoğlan, Ölü Ken-tin Nabzı Sayfa 16 Yüklə 1,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|