Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası təhsil nazirinin 25 fevral 2010-cu IL tarixli 235

 
 

---

 
 
 
 
152 
 
 

---

 
 
 
 
153 
FƏSİL 8. BANKLARIN VEKSELLƏRLƏ 
ƏMƏLİYYATLARI 
 
8.1. Veksellərlə bank əməliyyatları 
  
Veksel  hesabı.  Bu,  xüsusi  bank  əməliyyatıdır.  Veksel 
saxlayan  ödəniş  müddətinə  kimi  vekselləri  indossament  üzrə 
banka  verir  və  bu  veksel  məbləğinə  görə  hesablanmış  müəyyən 
faiz alır. Bu faiz diskont adlandırılır.  
 
Ancaq  mal  və  kommersiya  sövdələşmələrinə  əsaslanan 
veksellər  hesaba  alınır.  Tunc,  dostluq,  qarşılıqlı  veksellər  hesaba 
qəbul  olunmur.  Nəzərdə  tutulan  veksellərdə  ən  azı  iki  imza 
olmalıdır.  Keçirici  qeydlərin  sayı  veksellərin  etibarlılığını  təsdiq 
edir.  Veksellərin  müddətinə  gəldikdə  isə  müştərinin  iqtisadi 
vəziyyətinin və ümumi bazar konyukturasının dəyişməsindən asılı 
olaraq  qısamüddətli  veksellərə  üstünlük  verilir.  Təşkilatlar  və 
şəxslər  tərəfindən  verilmiş,  müəyyən  müddətə  kimi  buraxılmış 
veksellər hesaba alınmır.  
 
Diskontun  faizi  hesablanan  zaman  əvvəlcə  vekselin 
ödənilmə  müddətinə  kimi  günlərin  sayını  onun  məbləğinə 
vurmaqla  və  100-ə  bölməklə  hesablanan  faiz  ədədi  müəyyən 
olunur.  Müxtəlif  veksellər  üzrə  müəyyən  günlərdə  hesablanaraq 
alınmış  faiz  ədədi  cəmlənir  və  məbləğ  hesab  faizi  ilə  360-a 
bölünür. Diskont hesabı üçün düstur belədir: 
C = P * T * Y: 360 
Burada: C – diskontun məbləği,  
 T – ödənişə qədər müddət,  
 P – vekselin məbləği,  
 Y – faiz hesabı.  
Belə  ki,  500  manat  məbləğində,  30  gün  ödəniş  müddətli  veksel 
üzrə diskontun məbləği 20 faiz hesabı ilə:  
(500x30x20): 360 = 8, 33 manat təşkil edir.  
 
Banklar  müəssisələr  üçün  xüsusi  ssuda  hesabları  aça  və 
təminat  qismində  vekselləri  qəbul  etməklə  həmin  hesablarla 

---

 
 
 
 
154 
kreditlər  verə  bilər.  Ssudalar  müddət  müəyyən  edilmədən  və 
təminat  qismində  qəbul  edilmiş  vekselin  ödəmə  müddəti  başa 
çatan  kimi  rəsmiləşdirilir.  Veksellər  xüsusi  ssuda  hesabının 
təminatı  qismində  tam  dəyərində  deyil,  adətən  konkret  bank 
tərəfindən  müəyyən  edilmiş  ölçüdən,  həmçinin  vekseli  təqdim 
edən müştərinin kredit qabiliyyətindən asılı olaraq məbləğin 60-90% 
dəyərində qəbul edilir.  
 
Vekselli  hesab  üzrə  kreditin  ödənilməsi  adətən  kredit 
verən  müəssisə  ilə  həyata  keçirilir,  sonra  ona  vekselin  təminatı 
qismində  borca  görə  ödənilmiş  məbləğ  geri  qaytarılır.  Əgər 
müştəridən xüsusi hesab üzrə borcun ödənilməsi üçün vəsait daxil 
olmursa,  onda  o,  vekselin  ödənişinə  daxil  olmuş  məbləğə 
yönəldilir.