Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası təhsil nazirinin 25 fevral 2010-cu IL tarixli 235

9.3. Banklarda metal hesabı 
 
Metal  hesabı  bank  tərəfindən  qiymətli  metallarla  əmə-
liyyatlar  həyata  keçirilməsi  üçün  açılır.  Metal  hesabı  bank 
hesabıdır.  Burada  müəyyən  miqdarda  qramla  metal  yerləşdirilir. 
Bu  hesab  depozitaridə  açılır  və  özündə  bir  rəqəmdən  –  xalis 
kimyəvi qiymətli metalın qramla miqdarından başqa heç nəyi əks 
etdirmir.  Beləliklə,  metal  hesabında  fiziki  metalın  miqdarı  qeyd 
edilir,  bank  depozitarisində  isə  metalın  həmin  ekvivalenti 
saxlanılır.  Hesabat  qramla,  sikkələrin  hesabatı  ilə  onların  sayına 
əsasən  aparılır.  Troya  unsiyasının  qrama  çevrilməsi  zamanı  bir 
troya unsiyasının 31, 1034807 q. təşkil etməsindən istifadə edilir. 
Nəticə  troya  unsiyasının  1/1000  hissəsinədək  dəqiqliklə  və 
yuvarlaqlaşdırma  qaydasının  tətbiq  edilməsi  ilə  müəyyən  edilir. 
Metal hesabların iki növü mövcuddur: 
  Məsuliyyətli saxlanma şərtli metal hesabı; 
  Sahibsiz göstərilmiş metal hesabı.  
Məsuliyyətli  saxlanma  şərtli  metal  hesabı  (allocated 
account)  –  banka  məsuliyyətli  saxlanma  üçün  verilmiş  qiymətli 
metalların hesabatı üçün müştəri hesabıdır. Müştəridən saxlanmaq 
üçün  qəbul  edilmiş  qiymətli  metallar  bankın  cəlb  edilmiş 

---

 
 
 
 
171 
vəsaitləri  hesab  edilmir  və  onun  öz  adından  və  öz  hesabına 
yerləşdirilə  bilməz.  Metalın  saxlanması  üçün  metal  sahibi,  daha 
doğrusu bank müştərisi ödəniş edir.  
 Sahibsiz  metal  hesabı  (unallocated  account)  qiymətli 
metalların fərdi əlamətləri qeyd edilmədən hesabatı, onların cəlb 
olunması  və  yerləşdirilməsi  üzrə  əməliyyatların  aparılması  üçün 
bank  tərəfindən  açılmış  hesabdır.  Bu  hesab  yalnız  bir  növ 
qiymətli  metalın  (qızıl,  gümüş,  platin  və  platin  qruplu  metallar) 
hesabatı üçün nəzərdə tutulmuş ola bilər. Hüquqi şəxslər – bank 
müştəriləri  qiymətli  metallarla  əməliyyat  aparılması  üçün 
lisenziyaya  malik  olmalıdırlar.  Hüquqi  və  fiziki  şəxslər  üçün 
metal  hesabına  yerləşdirilən  vəsaitlərin  həcmi  bank  tərəfindən 
müəyyən  edilir.  Bu  adətən  minimum  50  q.  qızıldan  ibarət  olur. 
Bank  tərəfindən  metal  hesabı  üzrə  faiz  hesablanmır.  Müştərinin 
gəliri  dünya  bazarında  qızılın  qiymətinin  artmasından,  Mərkəzi 
Bank əmanətçisi üçün isə – ABŞ dolların manata nisbətdə məzən-
nəsindən  asılıdır.  Xüsusi  səlahiyyətli  bankda  metal  hesabının 
açılması müştərinin tapşırığı əsasında həyata keçirilir.  
Metal hesabının açılması üçün tapşırığın verilməsi zamanı 
təsərrüfat  subyekti  banka  hesab  sahibinin  pul  hesablarının  tam 
rekvizitləri,  Nizamnamənin,  Təsis  Müqaviləsinin,  Qeydiyyat 
şəhadətnaməsinin,  əmrlərin  və  vəzifəli  şəxslərin  digər 
fərmanlarının  surətləri  daxil  olan  notarial  qaydada  təsdiq  edilmiş 
kartını  təqdim  edir.  Metal  hesabı  müştəri  ilə  bank  depozitariyası 
arasında  metal  hesabının  açılması  və  ona  xidmət  göstərilməsi 
haqqında  bağlanmış  müqavilə  və  hesab  açılması  üçün  verilmiş 
tapşırıq  əsasında  açılır.  Metal  hesabının  açılması  zamanı 
müştəriyə  belə  hesabın  açılması  haqqında  şəhadətnamə  verilir. 
Metal hesabları üzrə bütün əməliyyatlar bank depozitariyası tərəfin-
dən  təsbit  edilmiş  və  müştəridən  icra  olunması  üçün  alınmış  nü-
munəvi tapşırıqlar əsasında həyata keçirilir. Tapşırıqlar alınır: 
a)  Təsərrüfat  subyekti  rəhbərinin  və  mühasibinin  möhürlə 
təsdiq  edilmiş  imzaları  olduğu  halda  müştəri  -  hüquqi 
şəxslərdən; 

---

 
 
 
 
172 
b)  İmzanın  olması  pasport  və  ya  şəxsiyyəti  təsdiq  edən 
digər  sənədin  təqdim  edilməsi  zamanı  müştəri  – 
vətəndaşdan; 
c)  Müştərinin öz mülkiyyətinə sərəncam vermək hüququnu 
etibar  etdiyi  şəxslərdən  (tapşırıqla  nəzərdə  tutulmuş 
əməliyyatların  həyata  keçirilməsi  üçün  etibarnamənin 
olması zamanı).  
Tapşırıq və etibarnamə üzərində olan imzalar metal hesabı 
sahibinin  kartına  uyğun  gəlməlidir.  Bütün  tapşırıqlar  bank 
depozitariyasına  müştəri  və  ya  onun  etibar  etdiyi  şəxs  tərəfindən 
doldurulmuş  blanklar  şəklində  təqdim  edilir.  Müştəriyə  bank 
depozitariyası  tərəfindən  təqdim  edilmiş  tapşırığın  surəti  verilir. 
Bank  depozitariyası  metal  hesabı  üzrə  sirrin  saxlanmasına 
zəmanət verir. Metal hesabının bağlanması müştərinin tapşırığına 
müvafiq olaraq, müştərinin hüquqi varisinin qərarına əsasən və ya 
respublika  qanunvericiliyinə  müvafiq  olaraq  məhkəmənin  qərarı 
ilə  həyata  keçirilir.  Metal  hesabında  qiymətli  metalların  mövcud 
olması zamanı metal hesabı bağlana bilməz. Hesab bağlanmazdan 
əvvəl orada yerləşən qiymətli metal müştərinin digər metal hesa-
bına, onun hüquqi varisinin hesabına və ya metal hesabının bağ-
lanması  əsasına  müvafiq  olaraq  bank  depozitarisinin  xüsusi 
hesabına  köçürülməlidir.  Metal  hesabının  bağlanması  zamanı 
müştəriyə, onun hüquqi varisinə və ya məhkəmə orqanına hesabın 
bağlanması haqqında arayış verilir.