Səhmdar cəmiyyət. (SC) Nizamnamə kapitalı müəyyən sayda səhmlərə bölünən cəmiyyət “Səhmdar cəmiyyət” adlanır. Səhmdar cəmiyyətin iştirakçıları öhdəliyə görə məsuliyyət daşımırlar və səhmlərin dəyəri həcmində riskə məruz qalırlar. Səhmdar cəmiyyətlər MMC–lərə müəyyən mənada oxşar müəssisələrdir. Lakin onların aşağıdakı fərqləri vardır:
Səhmdar cəmiyyətlərdə paylar bərabər bölünür və səhmləşdirilir.
Səhmdar cəmiyyətlərdən çıxmaq istəyən səhmdar öz səhmini götürə bilməz, yalnız sata və kiməsə verə bilər.
Səhmdar cəmiyyətlərdə böyük kapital kiçik əmanətçilər arasında təmərküzləşir.
Səhmdar cəmiyyətlərdə paylar MMC-yə nisbətən daha asanlıqla satılıb və özgəninkiləşdirilə bilər.
Səhmdar cəmiyyətin ali idarəetmə orqanı səhmdarların ümumi yığıncağıdır. Ümumi yığıncağın müstəsna səlahiyyətləri vardır.
- Səhmdar cəmiyyətin nizamnaməsini və ya nizamnamə kapitalını dəyişdirmək;
- Direktorlar şurasının (müşahidə şurasının), təftiş komissiyasının üzvlərini seçmək və onların fəaliyyətinə xitam vermək;
- Cəmiyyətin icra orqanlarını, təşkilati strukturu yaratmaq (Bu funksiya nizamnamə ilə direktorlar şurasına və ya müşahidə şurasına da həvalə edilə bilər.);
- Cəmiyyətin illik hesabatlarını, mühasibat balanslarını təsdiq etmək, mənfəəti bölüşdürmək.
- Cəmiyyətin təşkili və ya ləğvi haqqında qərar qəbul etmək.
Səhmdarların sayı əllidən çox olduqda SC-lərdə Direktorlar Şurası yaradılır. Direktorlar Şurası gördüyü işlər barəsində ümumi yığıncağa hesabat verir. Direktorlar Şurası cari idarəetməni və nəzarəti həyata keçirir. Bu şura daha çox səlahiyyətə malikdir. Şura direktorların işinə nəzarət edir və səhmdarların maraqlarını müdafiə edir.
Səhmdar cəmiyyətlər açıq səhmdar cəmiyyətlərə (ASC) və qapalı səhmdar cəmiyyətlərə (QSC) bölünür. ASC-də səhmdarlar digər səhmdarların razılığı olmadan öz səhmlərini sərbəst surətdə sata və ya başqasına verə bilər. ASC-lərin səhm buraxmaq və ona açıq abunə yazılışı elan etmək ixtiyarları vardır.
Lakin QSC-lərdə səhmlər yalnız təsisçilərin və qabaqcadan müəyyən edilmiş şəxslərin arasında bölüşdürülə bilər. QSC-lərdə səhmlərə açıq abunə yazılışı həyata keçirilə bilməz. Qapalı səhmdar cəmiyyətin səhmdarlarının sayı çoxalarsa, o, açıq səhmdar cəmiyyətə çevrilməlidir.
Səhmdar cəmiyyətin idarə olunmasının ali orqanı səhmdarların yığıncağıdır. Bu yığıncağa səlahiyyətlər Mülki Məcəllənin müvafiq müddəalarına əsasən verilir. Həmin səlahiyyətlər heç kim tərəfindən, hətta yığıncağın özü tərəfindən də artırılıb-azaldıla bilməz.
Səhmdar cəmiyyətlərin yığıncaqlarının qərarı 2/3 səs çoxluğu ilə qəbul edilir. Qərarlar yalnız gündəliyə salınmış məsələlər üzrə qəbul edilir. Direktorlar şurasında isə sadə səs vermə keçirilir. Hər bir üzv bir səsə malikdir. Bu zaman 50%+1 səs qərarın qəbul edilməsinə əsas verir. Əgər səslər bərabərdirsə, direktorlar şurasının sədrinin səsi həlledici olur.
Səhmdar cəmiyyətlərin yığıncaqlarında səsli səhmlərin 60%-inin sahibləri iştirak etdikdə yığıncaq səlahiyyətlidir. Əks təqdirdə iclas yenidən çağırılmalıdır. Bu dəfə səsli səhmlərin 40%-nin sahibləri iştirak edərsə yetərsay vardır. Yetərsay olmadıqda iclas yenidən çağırılır. Bu dəfə yetərsay 25% hesab edilir. Yenə yetərsay olmadıqda, növbəti dəfə iclas çağırılır. Bu dəfə yetərsay olmadan iclas keçirilə bilər. Hətta həmin iclasda səhmdar cəmiyyətin ləğvi ilə əlaqədar qərar qəbul edilərək Qiymətli Kağızlar Komitəsinə müraciət də qəbul oluna bilər.
İclasın yekununda qəbul edilmiş qərarlarla bağlı protokol tərtib edilir. Protokolu iclasın sədri və katib imzalayır.