Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin



Yüklə 1,22 Mb.
səhifə4/72
tarix14.12.2022
ölçüsü1,22 Mb.
#121061
növüDərs
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   72
I ABBASOV R SADIQOV Menecment

1.3. İdarəetmənin tarixi

Hər bir elm kimi menecment də tarixi inkişaf yolu keç­­mişdir. Bu tarixi inkişaf yolunda menecment an­la­yı­şı­nı ifa­də edən məfhumlara diqqət yetirək:



  • Antik dövrdə “menecment” sözü işlənməsə də, yu­­­­nanca “adamları idarəetmə məharəti” qəribə də olsa, mü­a­­­sir mənaya zidd olan “demoqoq” sözü ilə ifadə olu­nur­­­­­du.

  • Sonra isə menecment despotiya və despotizm mə­­na­sın­da işlənmişdir.

  • Pedaqoqikada təlimləndirmə, tərbiyələndirmə, təş­kil­­et­mə məharəti mənasında işlənmişdir.

  • Alman tarixçisi İ.Şaydın dediyi kimi, “menec­ment” sözü italyanca “atların idarə edilməsini bacarmaq” ki­mi başa düşülür.

  • İngiliscə isə ağıllı hərəkət etmə, uğurları tutma mə­­na­­­sın­­da işlənmişdir. Sonralar isə bu məfhum insanların ida­rə edilməsi mənasında işlənmişdir.

İdarəetmə fərdi təsərrüfat sahələrinin idarə edilmə­sin­dən tutmuş sənaye sahələrinin idarə edilməsinədək olan uz­un bir dövrü keçmişdir. Başqa sözlə desək idarəetmənin inki­­şaf yolu aşağıdakı ardıcıllıqla getmişdir:

  • mülkiyyət sahibi həm işçi olmuşdur;

  • mülkiyyət sahibi həm də menecer olmuşdur;

  • mülkiyyət sahibi təsərrüfatı idarə etmək üçün muzd­­lu menecerlər dəvət etmişdir;

- müəssisədə ayrı-ayrı menecment formaları yaran­mış­dır (marketinq, maliyyə, istehsal, satış və s.).
İdarəetmənin tarixini dörd dövrə bölmək olar:
1.Qədim və orta əsrlər dövrü. İdarəetmənin tarixi qə­­­dim­­dir. Ibtidai icma quruluşunda tayfalar və qəbilələr rəh­­­bər­lər tərəfindən idarə olunurdu. Misir ehramlarının, Ba­­­­bilis­­tanın asma bağlarının, Çin səddinin inşaası onu gös­­­tərir ki, həmin dövrdə idarəetmə mövcud olmuşdur. Əks halda, hə­min tikinti abidələri və nümunələri inşa olu­na bilməzdi. La­kin onu da qeyd etmək lazımdır ki, qədim dövrdə ida­rə­et­mə çox primitiv qaydada həyata keçi­rilirdi.
İctimai formasiyalar bir-birini əvəz etdikcə, idarə­et­mə də müəyyən qədər təkmilləşirdi. Məsələn quldarlıq döv­rün­də, daha sonra feodalizm dövründə təsərrüfat sahə­lə­ri­nin inki­şafı idarə­etmənin nis­bətən təkmil­ləşməsinə sə­bəb olurdu. Bu nöqteyi nəzərdən, orta əsrlər dövründə ida­rə­etmə nis­bə­tən inkişaf etməyə başladı. Ticarət mü­na­si­bət­lərinin in­ki­şa­fı, torpaqların ayrı-ayrı adamların əlində cəmləşməsi, yeni tə­sərrüfat sahə­lərinin yaranması və inki­şa­fı idarəetmə əmə­yinin təkmilləşməsini tələb edirdi.

Yüklə 1,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   72




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin