Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Elmi Metodik Şurasının

Fərdi qruplaşdırma strategiyasından istifadə edilməsi 
Demək olar ki, bütün vaxtlarda müəllimlər uĢaqlara kiçik qruplar, 
cüt-cüt və müstəqil Ģəkildə iĢləmək imkanını yaradan fəaliyyət növlərini 

---

136 
fikirləĢib tapırlar. AĢağıda verilənlər sinifdə istifadə edilmək üçün 
nəzərdə tutulan qrup strategiyalarıdır: 
Təlim əməkdaĢlıq qrupları – ik, üç, dörd və daha artıq nəfərdən 
ibarət olan qruplarda uĢaqlar fəaliyyət zamanı əməkdaĢlıq edərək 
oynayırlar. Onlar əllərində olan əĢyaları bölüĢdürür, edəcəkləri iĢ üçün 
plan tökür, ideyalar sürür, fikir mübadiləsi aparır və onları təmin edən 
oyunu həyata keçirirlər.
Lena narahatdır ki, Anna tez-tez uĢaqlar bayırda olanda tək 
oynayır. Annanın müvafiq olaraq, müəyyən qüsur, yaxud çətinliyə 
malik olduğunu bilən Lena elə bir Ģərait yaradır ki, bu zaman Anna 
kollektiv oyuna qoĢulsun. Lenanın yardımı ilə müəyyən fiziki qüsuru 
olan Anna müvafiq hərəkətləri icra etməyə baĢlayır. bu çöl oyunu 
alındığı zaman uĢaqlar, o cümlədən Anna artıq müstəqil Ģəkildə oyunun 
mahiyyətini təĢkil edən hərəkətləri icra etməyə baĢlayır.
UĢaq əməkdaĢlığı-iki uĢaq onların birgə iĢtirakını təmin edən 
oyun oynayırlar. Birgə fəaliyyətə nümunə kimi, rəsm çəkmək, 
baĢsındıran suallar vermək, bloklar qurmaq, yaxud dramatik rollu 
oyunlar oynamağı göstərmək olar. Bu, adətən spontan Ģəkildə alınan 
təcrübə olsa da, müəllimin göstəriĢi ilə planlaĢdırıla da bilər.
Bir dəfə Petyanın təkbaĢına oynadığını görən müəlliməsi Eva, o 
və baĢqa bir uĢaq üçün fəaliyyət növü fikirləĢib tapır. Eva Petyaya deyir 
ki, onunla bir neçə dəqiqəliyə oynamaq istərdi. Onlar stolun arxasında 
otururlar və birlikdə güllə və plastik bloklardan maĢınlar düzəldirlər. 
Eva baĢqa bir uĢağı onlara qoĢulmağa çağırır. Həmin uĢaq onlara 
qoĢulan kimi, Eva yavaĢ-yavaĢ onların oyununa müdaxilə etməkdən 
çəkinir və bir növ kənardan onların nə etdiklərini seyr edir. Bir neçə 
ardıcıl uğurlu epizoddan sonra Petya birbaĢa müdaxilənin olmadığı 
Ģəraitdə müstəqil oyanamaq sahəsində uğurlar qazanır.
Fərdi təlimi bu, yaĢlarının uĢağa, yaxud uĢağa verdiyi göstəriĢ 
ola bilər: burada müəllimin rolu uĢağın reaksiyasını müĢahidə etmək 
nəticəsində nəyisə göstərmək, yaxud modelləĢdirməkdir. Müəllim 
müəyyənləĢdirə bilər ki, uĢaq tapĢırığın müəyyən hissələrini 
öyrənməklə, qarĢıya qoyulan vərdiĢi mənimsəyə bilər. Bəzi uĢaqlar 
yenicə öyrəndikləri vərdiĢləri deyək ki, nə vaxt tətbiq etmək barədə 
fərdi təlimata ehtiyac duyurlar.
Petya bir çox fiziki vərdiĢlərə malikdir. O, təkərli oyuncaqları 
meydança boyu sürətlə idarə edir. Ancaq Petya onların sinfində oxuyan 
bir çox uĢaqların çoxdan yiyələndikləri vərdiĢi, məsələn tullanmağı icra 
edə bilmir. Eva Petyanın yeni vərdiĢləri öyrənərkən nə qələr tərəddüd 

---

137 
etdiyini müĢahidə edir. Digər uĢaqlardan ayrıca, fərdi Ģəkildə təlim 
keçməklə. Eva Petyaya tullanmaq vərdiĢini hissə-hissə öyrədir. Bu 
təcrübəni keçdikdən sonra Petya sinif uĢaqları ilə bir sırada dayana bilir.
müstəqil fəaliyyətlə məĢğul olan uĢaq – təklikdə byrənmə 
uĢağın əĢya və təcrübələrlə yükləndiyi zaman müĢahidə edilə bilər. 
Müəllimlər uĢaqları fərdi fəaliyyətə sövq edəndə, onlar uĢaqlar üçün 
seçim imkanı yaradır və uĢaqlara bilavasitə göstəriĢlər verməklə 
müstəqil olmaqda yardım edirlər.