Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Elmi Metodik Şurasının

Nitq və dil qüsurları 
 
Tərifi
 
Nitq və dil qüsuru ünsiyyətdə yaranan problemlərə, habelə Ģifahi 
nitq ilə bağlı problemlərə aiddir. Bu geriləmələr və problemlər hər hansı 
sadə bir səsin yerinin dəyiĢməsi nəticəsində uĢağın dili baĢa düĢməsinin 
çətinləĢməsi, yaxud funksional nitq vərdiĢlərini həyata keçirmək üçün 
Ģifahi nitq mexanizmindən edə bilməməsi ilə əlaqədardır. Nitq və dil 
çətinliklərini yaradan səbəblərin sırasına zəif eĢitmə. Sinir xəstəlikləri, 
beyin zədələnməsi, əqli geriləmə, dərmanlardan çox istifadə edilməsi, 
fiziki qüsurlar və s. daxildir. Ancaq bütün bunlara baxmayaraq, dəqiq 
səbəb məlum deyilir. Dil sahəsində yaranan qüsurlar autizm, inkiĢaf 
baxımından geri qalma, beyin iflici, yaxud xüsusi öyrənmə qüsuru ilə 
bağlı ola bilər. 
Xüsusiyyətləri
UĢaq nəzərə çarpacaq dərəcədə öz yaĢıdlarından geri qaldıqda, 
deyək ki, öz yaĢında olan uĢaqlardan nitq və dil vərdiĢlərini qavramaq 
baxımından geri qaldıqda, uĢağın ünsiyyət qabiliyyəti qeyri–qənaətbəxĢ 
hesab olunur.
Nitq problemlərinə nitq sahələrinin tələffüz edilməsi, yaxud səsin 
keyfiyyəti ilə əlaqədar olan problemlər aid ola bilər. Onlar nitqin 
ritminin kəsilməsi ilə səciyyələnə bilər. Nitq problemlərinə səslərin 
formalaĢması üsulu ilə bağlı olan problemlər (artikulyasiya, yaxud 
fonoloji problemlər), yaxud hər hansı bir fərdin səsin keyfiyyətli Ģəkildə 
tələffüz edilməsində meydana çıxan çətinliklər aid edilə bilər. Bunlar ən 
müxtəlif problemlərin təsiri nəticəsində də yarana bilər.

---

187 
Nitq qüsurlarına malik olan uĢaqlar öz növbəsində geri qalmanın 
simptomu olan müxtəlif səslərdən istifadə edərkən problem qarĢısında 
qalırlar və buna görə də, onlara qulaq asanlar bu və ya digər sözün 
mənasını anlamaqda çətinlik çəkirlər. Səsləri çətin tələffüz edən uĢaqlar 
öz fikirlərini ifadə etməklə müxtəlif problemlərlə rastlaĢırlar.