Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Elmi Metodik Şurasının

Xüsusiyyətləri 
Birinci tip Ģəkər xəstəliyi pankreatinlərdə insulin ifraz edən 
toxumalar zədələndiyi zaman meydana çıxır. Bu xəstəliyinn mənĢəyi 

---

195 
məlum deyildir. Bəzən Ģəkər xəstəlikləri virus yoluxmasının 
nəticəsində, yaxuj mədəaltı vəzinin zədələnməsi nəticəsində yaranır.
Bu xəstəliyin simptomları qəflətən sürətlə inkiĢaf edə bilər, yaxud 
yavaĢ-yavaĢ özünü büruzə verə bilər. Müvafiq əlamətlər xəstəliyə 
tutulan Ģəxsin fərdi keyfiyyətlərindən asılı olaraq dəyiĢir. Ümumi 
əlamətlərə aĢağıdakılar daxildir:
Sidik ifrazının artması 
Dilin, ağzın quruması və çoxlu maye qəbul edilməsi 

ĠĢtahanın artması, yaxud zəifləməsi 

Bədəndə mayenin azalması nəticəsində çəkinin azalması, piyin 
azalması 

Görmənin zəifləməsi, dəri infeksiyaları, yorğunluq 

Dərinin yanması, qaĢınması nəticəsində anormal hissiyyatın 
meydana çıxması. 
Bədənə çoxlu insulinin vurulması birinci tip Ģəkər xəstəliyi üçün 
ilkin müalicə vasitəsidir. Bundan əlavə Ģəkər xəstəliyinə tutulan uĢaqlar 
pəhriz və müxtəlif təmrinlər vasitəsilə qanlarındakı Ģəkərin miqdarına 
necə nəzarət etməyi öyrənməlidirlər. Diabet xəstəlikləri müalicə 
olunmadıqda, müxtəlif ağırlaĢmalar meydana çıxa bilər.
Tədris çətinlikləri
Diabet xəstəliyi diaqnozu qoyulan uĢağın xüsusi pəhrizə əməl 
edib etməməsini, habelə onun insulinlə müalicə olunmasını 
müəyyənləĢdirmək vacibdir. 
Belə bir ciddi xəstəliyin müalicə olunması üçün tələb olunan 
proseduraya məktəbdə diqqət yetirilməlidir. Məktəb kollektivi uĢağın 
insulinlə bağlı problemi meydana çıxdıqda, hansı ölçünün 
götürüləcəyini dəqiq Ģəkildə bilməlidir.
YaĢlı Ģəxslər məktəbdə meydana çıxan bu və ya digər əlaməti 
gündəlik olaraq qeyd etməlidirlər. Qeyri-adi təsir bağıĢlayan əlamətlər 
müĢihəd edildikdə, bunlar təcili Ģəkildə meydana çıxdıqda, uĢağın 
valideynləri bundan dərhal xəbərdar edilməlidirlər. Müvafiq yemək və 
qəlyanaltı xəstəliyin müalicə olunmasında vacibdir. Yemək vaxtının 
məktəbdə ötürülməsi yolverilməzdir. UĢağın normal fəaliyyətlə məĢğul 
olması məsləhətdir, ancaq bu zaman onun fiziki hərəkətləri nəzarət 
altında saxlanılmalıdır.