Dərs vəSAİTİ Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Elmi Metodik Şurasının

Lallıq, karlıq-korluq və eşitmə qüsurları 
 
Autizm tərifi 
Autizm – uĢağın eĢitmə vasitəsilə hər hansı nitq informasiyasını 
qəbul etməkdə ciddi Ģəkildə malik olmasıdır. Karlıq istənilən fərdin 
istənilən formalı səsi qəbul etməsinə imkan verən Ģərait kimi nəzərdən 
keçirilir.
Karlıq-korluq–eĢitmə və görmə qüsurlarının birləĢməsi və bunun 
da nəticəsində ünsiyyət və ciddi təlim problemlərinin meydana 
çıxmasıdır.
EĢitmə qüsuru-adından da göründüyü umsm daimi, yaxud 
müvəqqəti olaraq yaranan, uĢağın təlim prosesinə mənfi təsir göstərən 
eĢitmə qüsurudur. EĢitmə qüsuruna malik olan uĢaq müəyyən audio 
vərdiĢlərə, o cümlədən nitqə reaksiya verə bilirlər.
Xüsusiyyətləri

---

179 
Səs, özünün yüksək tonu, yaxud desibel adlanan vahidlərinin 
intensivliyi, yaxud onun hers adlanan vahidlə ölçülən tezliyə əsaslanır. 
EĢitmə qüsurları bu shələrin hər birində, yaxud hər ikisində meydana 
çıxa bilər və qulaqların birində, yaxud hər ikisində meydana çıxa bilər. 
EĢitmə qabiliyyətinin itməsi ümumən uĢağın necə eĢitməsi, nitqdəki 
səsləri hansı tezliklə tutmasından asılı olaraq, yumĢaq, orta, ciddi, yaxud 
dərin ola bilər. Ümumi Ģəkildə götürdükdə, ən azı 71-dən 9- desibelə 
qədər səsi eĢidən uĢaqlar təlim məqsədləri baxımından kar hesab 
edilirlər.
EĢitmə qabiliyyətinin itməsinin dörd tipi vardır. Xarici, yaxud orta 
qulaqda baĢ verən xəstəliklər, yaxud konduktiv səs yollarında baĢ verən 
eĢitmə qüsurları. Konduktiv eĢitmə qüsurları eĢitmə tezliyinə mənfi təsir 
göstərir və bir o qədər də ciddi qüsurlara səbəb olmur. Konduktiv eĢitmə 
qüsuruna malik olan Ģəxs həkim tərəfindən müalicə olunduqdan sonra 
müəyyən dərəcədə eĢidə bilir.
Senzor-əsəb eşitmə qüsurları daxili qulağın, yaxud onu təchiz 
edən əsəb sinirlərinin senzor eĢitmə Ģəbəkələrinin zədələnməsi 
nəticəsində yaranır. Belə eĢitmə qüsurları yumĢaq və dərin olur. Bunlar, 
adətən bu və ya digər Ģəxsin müəyyən tezlikli səsləri tuta bilməsinə 
mənfi təsir göstərir. Buna görə də səsin tonunu qaldırdıqda, senzor-əsəb 
eĢitmə qüsuruna malik olan Ģəxs yayılan səslərin müəyyən qismini tuta 
bilir və bəzən bu iĢdə müəyyən uğurlar qazanırlar.
Qarışıq eşitmə qüsurları konduktiv və senzor-əsəb eĢitmə 
qüsurunun birləĢməsi deməkdir və onun mahiyyəti belə açıqlanır ki, 
xəstəliklə bağlı problem həm zahiri, həm də daxili qulaqda baĢ qaldırır. 
Mərkəzi eĢitmə qüsuru əsəblərin pozulması və mərkəzi sinir sistemində 
qüsurların yaranması nəticəsində meydana çıxır.