Dərs vəsaiti Bakı Biznes Universitetinin 20 illik yubileyinə bir töhfədir

8.3. Ġnvestisiya qoyuluĢunun obyektləri və  
maliyyələĢdirilməsi mənbələri 
 
İnvestisiya  –  gəlir,  əlavə  vəsait  və  ya  müəyyən  növ 
səmərə  əldə  etmək  məqsədi  ilə  müxtəlif  fəaliyyət  növləri 
obyektlərinə  qoyulan  maddi,  maliyyə  vəsaitlərdən  və  in-
tellektual sərvətlərdən ibarətdir. 
Bazar iqtisadiyyatının formalaşdırılmasında,  müəssi-
sənin inkişafında düzgün və səmərəli fəaliyyətində investi-
siya  siyasətinin  həyata  keçirilməsi  onun  obyekt  və  sub-
yektlərinin müəyyənləşdirilməsi mühüm rol oynayır. 
İnvestisiya  qoyuluşunda  başlıca  məqsəd  əhəmiyyət 
kəsb  edən  əsas  istehsal  sahələrinə  və  bununla  bağlı  xidmət 
göstərən, xüsusilə də, ümumilikdə sosial infrastrukturun ya-
radılması  və  son  nəticədə  lazımi  mənfəət  əldə  edilməsidir. 
Odur  ki,  investisiya  fəaliyyətinin  obyekti  dedikdə,  iqtis-
adiyyatla  bağlı  bütün  sahələrdə  əmlak,  o  cümlədən  əsas 
fondlar,  dövriyyə  vəsaiti,  qiymətli  kağızlar,  məqsədli  pul 
əmanətləri,  intellektual    sərvətlər,  elmi  –  texniki  məhsullar 
və digər mülkiyyət obyektləri, habelə, əmlak hüquqları və s. 
investisiya fəaliyyətinin obyekti hesab edilə bilər. Beləliklə, 
cəmiyyətdə  investisiya  qoyuluşlarının  obyektləri  konkret 
olaraq ölkənin qarşısında duran ictimai – iqtisadi və sosial 
vəzifələrdən  asılı  olaraq  müəyyənləşdirilir.  Onlarda  müx-
təlif obyektlərə sərf edilməsinin nəzərdə tutulması maraqlı 
tərəflərin  mənafelərinə  tam  uyğun  formada  həyata  keçiri-
lir.  Sənaye  müəssisələrində  investisiya  qoyuluşu,  əsasən, 
yeni obyektlərin tikintisinə, mövcud istehsalların genişlən-
dirilməsinə,  yenidən  qurulmasına  sərf  edilir.  Odur  ki,  sə-
naye müəssisələrində həmin  obyektlər investisiya qoyulu-
şunun obyektləri hesab edilir. 

---

 
 
213 
Yeni  obyektin  tikintisi  dedikdə,  ilk    dəfə  təsdiq  edil-
miş  texniki  sənədləşdirməyə  əsasən  yeni  meydançalarda 
tikilən obyektlər nəzərdə tutulur. Hazırda yeni obyektlərin 
tikintisinə sərf olunan investisiya qoyuluşunun həcmi, de-
mək olar ki, istənilən səviyyədə deyil. 
Mövcud  müəssisələrin  genişləndirilməsi  –  əsas  növ 
məhsul buraxılışını təmin edən obyektlərin işə salınmasın-
dan  sonra  dəyişdirilmiş  tikinti  layihə  üzrə  müəssisənin 
ikinci  və  sonrakı  növbələrinin  tikintisinin  davam  etdiril-
məsi, mövcud sexlərin, istehsal sahələrin və digər obyekt-
lərin  genişləndirilməsi  və  əlavə  istehsal  komplekslərinin 
tikintisi deməkdir. 
Mövcud  müəssisələrin  yenidən  qurulması  –  vahid 
plan üzrə texnologiyanın ayrı – ayrı mərhələlərində və kö-
məkçi xidmətlərdə ya bütünlükdə, ya da qismən yeni ava-
danlığın  quraşdırılması,  yaxud  mənəvi  cəhətdən  köhnəl-
miş və yaxud da fiziki aşınmış avadanlığın yenisi ilə əvəz 
edilməsi,  istehsalın  mexanikləşdirilməsi  və  avtomatlaşdı-
rılması, istehsal  sahələri arasında  yaranmış qeyri  –  mütə-
nasibliyin  aradan  qaldırılması  ilə  onun  istehsal  aparatının 
təkmilləşdirilməsidir. 
Mövcud  müəssisələrin  texnika  ilə  yenidən  silahlan-
ması dedikdə, maşın və avadanlıqların, nəqliyyat vasitələ-
rinin,  ölçü  və  tənzimləyici  cihazların  və  qurğuların  yeni, 
öz texniki – iqtisadi xarakteristikasına görə daha mütərəq-
qiləri ilə əvəz olunması yolu ilə müasir tələblər səviyyəsi-
nə yüksəldilməsi nəzərdə tutulur. 
Əsaslı tikinti və əsas vəsaitlərin alınması üçün çəki-
lən  bütün  məsrəflər  plan  üzrə  nəzərdə  tutulan  kapital  qo-
yuluşundan, müəssisənin gəlirindən, sahibkarın və təsisçi-
lərin  öz  vəsaitələrindən,  alınan  investisiyalardan,  amorti-

---

 
 
214 
zasiya  ayrımlarından,  bank  kreditlərindən  və  s.  maliyyə-
ləşdirilir.  Bu  prosesin  nəticəsindən  müəssisələrin  əsas 
fondların istifadəyə verilməsi artır. 
Müəssisələrin maliyyələşdirilməsi mənbələri qeyd et-
diyimiz kimi geniş və çox istiqamətlidir. Odur ki, maliyyə-