Sosial işin situasiya (vəziyyət) nəzəriyyəsi davranış konsepsiyasına əsaslanır. Situasiya mərkəzi anlayış kimi çıxış edir. Onun təzahürlərinin spektri fərdi böhrandan ailəyə və kollektivə qədər genişdir, bu da normativ və patogen vəziyyətləri təsnif etməyə imkan verir. Bu baxımdan prinsiplər "həyat və davranış" koordinatlarında davranış sistemli əlaqələri əks etdirir. K.Levin konsepsiyasına əsasən, davranışı situasiyanın (vəziyyətin) funksiyası kimi təsəvvür edə bilərsiniz: B = f (S). Buradan növbəti prinsip formalaşır: situasiya şəxsi inkişaf yolu ilə həyata keçirilir. Lakin, prinsip nəzəriyyənin konsepsiyalarına aid bir xarakterik deyil, eyni zamanda, bu nəzəriyyənin təsnifat sisteminin bir hissəsi olan ictimaiyyət, ailə və əlaqə qrupları kimi kifayət qədər geniş sosial iş hadisələrinə qədər genişləndikdə müəyyən bir fərziyyədir.
Belə yanaşmalar sosial işin digər nəzəriyyələrinə də tətbiq edilə bilər. Rol nəzəriyyəsi insanların öz statuslarına uyğun davranışların, insanlar arasında əlaqələrdəki mövqelərinə görə müəyyənləşdirilməsindən yaranır. Bu anlayışlar əsasında sosial işdə həyata keçirilən yanaşmalar tamamlayıcılıq prinsipi ilə bağlıdır. Bu prinsipə əsasən, subyektə yardım və dəstək modelləri sosial rol repertuarının dəyişiklikləri çərçivəsində mümkündür.
Ekoloji sistem nəzəriyyəsi "hər tərəfdaşın daim bir şeyləri dəyişmə və qarşılıqlı təsir göstərən davamlı bir prosesi" kimi çıxış edən “şəxsiyyət-ətraf mühit” sistemində qarşılıqlı mübadilə konsepsiyasına əsaslanır. Bu yanaşma ekoloji tamamlayıcılığın prinsipini həyata keçirir və onun əsas fərqi bu prinsipin kibernetika nəzəriyyəsindən götürüldüyünü və tamamlayıcılığın fərdi, ailə, qrup, cəmiyyət, dövlət tərəfindən ictimai işdə təmsil olunan müxtəlif mikro, mezo və makro sistemlərə qarşı nəzərə alınmasıdır. Tamamlaşdırıcı prinsip öz əlaqə səviyyəsinə və sistem mövqelərinə görə konkretləşdirilir. Beləliklə, "dövlət-icma" sistemində bu prinsip belə anlaşılıb ki, insanlar cəmiyyəti, onların yaşayış səviyyəsini nəzərə alaraq mövcud təbii ehtiyatlara nisbətdə dövlətdən yardım alır.
