Dərs vəsaiti kimi tövsiyyə edilib. 3-cü nəşr Moskva: Akademik Layihə

TƏDQİQAT OBYEKTİ - tədqiqat obyektinin biliyi- nəzəri və ya praktik problemlərin həlli üçün əhəmiyyətli olan xüsusiyyətləri və ya münasibətləridir. Tədqiqat obyekti tədqiqatın sərhədlərini müəyyən edir.

Sosial işin Altay (RF) tədqiqatçıları prosessual əlaqələrə və münasibətlərə əsaslanaraq sosial işin obyektini belə müəyyən edirlər: "Sosial işin tədqiqat obyektini sosial qrupların və şəxsiyyətlərin davranışının əlaqə prosesi, bunların mexanizmlərinin qarşılıqlı təsiridir. Bu proses özündə sosial qrupların, şəxsiyyətlərin həyat güclərinin və sosial subyektliyinin reallaşdırmasına imkan yaradan vasitələrinin qarşılıqlı təsirini, həmçinin fərd və qrupun müxtəlif sosial vəziyyətlərdə həyat güclərinin reallaşdırılması xarakterini də ehtiva edir.

Professor E.İ. Xolostova, sosial iş nəzəriyyəsinin elm olaraq tədqiqat obyektinin ictimai münasibətlər olduğunu vurğulayır.

"... Bu istiqamətin nəzəri konstruksiyaları sosial işin nəzəri modelinin qurulmasına əsaslanan prinsiplərin varlığını nəzərdə tutur. Ancaq prinsiplərə yanaşmada tədqiqatçılar arasında bir birlik yoxdur. Tədqiqatçılardan bir qrup instrumental, digəri isə konstitutiv prinsiplərindən istifadə edir.

Instrumental prinsiplər "Sosial işin nəzəriyyəsi və metodikası" dərslik müəllifləri tərəfindən istifadə olunur, bunlar arasında aşağıdakıları ayırd edirlər:

- ictimai hadisələrin iqtisadi və siyasi amillərlə təyin olunmasını göstərən determinizm prinsipi;

- cəmiyyətdəki proseslərin sosial və tarixi xüsusiyyətlərini diqqətlə öyrənməyə, müqayisə etməyə imkan verən epistemoloji yanaşma prinsipi.

Konstitusiya prinsipləri öyrənilən reallıqın bəzi ontoloji əsasları kimi istifadə olunur, burada müxtəlif yanaşmalar mövcuddur. Məsələn, professor P.D. Pavlenok hesab edir ki, sosial iş nəzəriyyəsinin prinsipləri aşağıdakılardır:

- ümumi fəlsəfi prinsiplər: determinizm, inkişaf, inikas;

- sosial elmlər prinsipləri: tarixçilik, sosial müəyyənlik, sosial əhəmiyyət;

- xüsusi prinsiplər, onların variantları:

- psixoloji və pedaqoji prinsiplər;

- metodik prinsiplər;

- təşkilati prinsiplər;

- məzmunun təhlilinə aid prinsiplər.

Bu sahədə alimlərin mövqelərinə uyğun nəzəriyyənin zəruri elementi sosial işin xüsusi üsullarıdır. Rusiyada sosial iş nəzəriyyəsinin bilik sahəsi yalnız indi formalaşdığına görə, sosial işin üsulları ən az inkişaf etmiş problemdir. Burada metodların fənlərarası xarakterini əks etdirən yanaşmalar üstünlük təşkil edir.

Sosial iş nəzəriyyəsinin kreativ quruluşunun qanunauyğunluqlarının və təcrid olunmasının müəyyən edilməsi bu istiqamətin nəzəriyyəsinin nəzəri konstitusiyasının əsas komponentlərindən biridir. Tədqiqatın metodologiyası müəyyənləşdirilmiş və sosial iş nəzəriyyəsinin obyektiv dili onun dizayn mərhələsində əldə edilərək, təzahür edilən xüsusiyyətlərə sosial iş nəzəriyyəsi modeli təqdim edilir.

Sosial iş nəzəriyyəsinin qanunauyğunluqlarının və kateqorial aparatının müəyyən edilməsi bu istiqamətin nəzəriyyəsinin əsas komponentlərindən biridir. Tədqiqatın metodologiyası yalnız indi müəyyənləşdirilmişdir və sosial iş nəzəriyyəsinin sahə dili onun yaranma mərhələsindədir. Alimlər müəyyən edilmiş xüsusiyyətlərə uyğun sosial iş nəzəriyyəsi modelini təyin etməyə çalışırlar.

Misal olaraq qeyd edək ki, prof. A.Q. Quslyakova sosial iş nəzəriyyəsinin qanunlarını iki qrupa ayırmağı təklif edir:

- sosial iş subyektinin fəaliyyət və inkişaf qanunauyğunluqları;

- sosial fəaliyyət və onun inkişafının subyekt və obyekt əlaqələrinin varlığı .