Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

Şəkil 7.15. Adacıq hüceyrələrinin fəallığının tənzimi.
312
Cədvəl 7.1
Mədəaltı vəzinin hormonları və onların mübadilə proseslərinə təsiri

Vəz	Hüceyrələri	Hormonları	Təsir yeri	Fizioloji effekti
	β-betta	insulin	bütün orqanizm	Orqanizmin bütün hüceyrələrində qlükozanın mənimsənilməsini tənzim edir, sinir hüceyrəsi müstəsnalıq təşkil edir.
	α-alfa	qlükaqon	qaraciyər	Qlükogenin qlükozaya çevrilməsini təmin edir.
	γ-qamma	samostostatin	hipofiz və digər toxumalar	Boy hormonun, insulin, qlükaqon, mədə-bağırsaq traktının peristatikasını
				zəiflədir. Həzm sisteminin aktivliyini zəiflədir.
	vəzi axacaqlarının epitelindən	lipokain	qaraciyər	Yağ turşularının oksidləşməsini və mənimsənilməsini təmin edir
		vaqotonin	MSS, sümük sistemi	Parasimpatik S.S. fəal eretropoezi təmin edir.
		sentropenin	Tənəffüs mərkəzini oyadır, bronxları genəldir	Bronxları genəldir, oksigenin daşınmasını artırır.
		kallikrein	Əzələ, dəri, qaraciyər	Arterial və kapilyarların mənfəzinin genəldir.
		retardin		Hiperfunksiyasında fəaliyyətini ləngidir.

7.11. Insulin. Kimyəvi quruluşu və qanda şəkərin səviyyəsinə təsiri
Mədəaltı vəzinin beta hüceyrələrində yaranan insulin iki zəncirdən ibarət polipeptiddir. A zənciri 21 amin turşu qalığından ibarətdir və 30 amin turşusundan ibarət B zənciri ilə disulfid körpücüyü ilə birləşir. Müxtəlif növ heyvanların insulini amin turşu tərkibinə görə yalnız azca fərqlənir və eyni bioloji təsirə malikdirlər. İnsulinin qanda miqdarı normada 0,8-1,0 q/l-dir. Kar-
313
bohidrat qəbul etdikdən sonra qanda şəkərin səviyyəsinin artması insulinin mədəaltı vəzindən qana xaric olmasına səbəb olur. İnsulinin təsiri ilə orqanizmin, demək olar ki, bütün hüceyrələri tərəfindən qlükozanın udulması artır və onun qanda qatılığı yenidən azalır.
Qlükozanın normal qatılığında (təxminən 100 mq/100 ml) plazmada insulin demək olar ki, praktiki olaraq tapılmır, ancaq qanda şəkərin miqdarının artması ilə insulinin qatılığı fizioloji şəraitdə birdən qalxır.