Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 29 iyun 2021-ci IL f-300 saylı əmri ilə təsdiq edilmişdir baki- 2021

İkincisi, şirkət geniş diferensasiyaya hədəflənibsə, onda bu şirkət bazarda müəyyən bir seqmentə yönəlmiş müəssisə tərəfindən sıxışdırıla bilər;
Üçüncüsü, əgər strategiya şirkətin məhsulunun daimi təkmilləşdirilməsinə istiqamətlənmişdirsə, yəni, öz rəqiblə­rin­dən həmişə bir addım qabaqda olmasını məqsəd qoymuş­dursa, onda şirkətin əlverişsiz vəziyyətə düşmə riski artır, çünki o daimi yeni məhsul istehsalı ilə əlaqədar aparılan tədqiqat və digər işlərə mak­simal xərclər sərf edir, ancaq bu zaman rəqiblər onun fəa­liy­yə­tinin nəticələrindən istifadə edərək əlverişli şəraitə malik olarlar;
Dördüncüsü, əgər şirkət diferensiallaşdırılan xərclərdən imtina edərsə, onda qiymətlərin artırılması mənfəətin yüksəlməsi ilə nəticələnə bilməz.
Qeyd etmək lazımdır ki, “diferensiallaşdırma” termini strateji planlaşdırma sahəsində olduğu kimi marketinq sahəsində də geniş istifadə edilir. Ancaq, bu sahədə şirkətin mövqeyini müəyyən edərkən bundan daha dar mənada istifadə edilə bilər. Bir çox sahələrdə şirkətlər müştərilər rəqiblər ilə eyni məhsulu təklif etmirlər. Məsələn, məhsulların stilinə, distibutor şəbəkəsindən istifadə etmə, satışdan sonrakı xidmət səviyyəsinə görə fərqlənə bilərlər. Əgər qeyd olunan dəyişiliklər şirkətə sahədə olan orta qiymətə görə yuxarı qiymət qoymağa gətirirsə, onda şirkət fəaliyyətini diferensiallaşdırır. Qeyd etmək lazımdır ki, bir çox hallarda şirkətlər arasındakı bu fərqlər fəaliyyət göstərdikləri sahədə rəqiblərin vəziyyətləri haqqında təsəvvür yaradır.
Fokslaşdırılmış strategiya bazarın məhdud seqmentində və yaxud sahənin seçilmiş qrup seqmentlərində bazarın geniş seqmentlərinə xidmət edən rəqiblərinə nisbətən yüksək səmərə­liliyin təmin edilməsi anlamını verir. Fokslaşdırılmış strategiya bazarın müəyyən edilmiş seqmentlərinə xidmət edən, maya dəyəri yüksək olan şirkətlər və yaxud diferensiallaşdırılmış bazarın seqmentlərində yüksək qiymət qoymaqla xüsusi tələb­lərini ödəyən sahə üzrə istifadə edilə bilər.
Belə ki, şirkət geniş formatda bazarın bir neçə seqmentinə xidmət edə və yaxud dar çərçivədə məqsədyönlü fəaliyyət istiqamətində rəqabət apara bilər. Maya dəyərinə fokuslanmış şirkət geniş alıcı kütləsinə hədəflənmiş şirkəti öz imkanları daxilində bazarın bu seqmentində dəyərləndirilməyən artıq əlamətləri yox etmək hesabına üstələyə bilər. Bir çox hallarda geniş diferensiallaşma ilə diferensiallanmaya fokusla­nan strategiyanı qarışdırırlar. Bunların arasındakı başlıca fərq ondan ibarətdir ki, geniş diferensasiyaya istinad edən şirkət öz strategiyasının yüksək dəyərləndirilən fərqli xüsusiyyətlərini dai­mi əsaslandırır. Məsələn, İBM kompüterləri istehsal sahə­sin­də istehsalını konkret hədəflərə fokslaşdıran istehsalçı bazarın ancaq xüsusi tələblər olan seqmentlərini axtarır və onların təlabatını daha yaxşı ödəyir.
Fokslaşdırılmış strategiyanın görünən ən qorxulu halı məqsədli seqmentin bu və ya digər səbəbdən yoxa çıxmasıdır. Bundan başqa, hər hansı şirkət bazarın bu seqmentinə daxil olur və bu şirkəti öz hədəflərinə fokslaşmasında üstələyir və alıcıların diqqətini bir sıra əlamətlərə görə cəlb edir. Məsələn, müəssisə bazarın tələblərinə müvafiq məhsulun keyfiyyətində, dadında, demoqrafik tələblərə uyğun dəyişikliklər aparır. Ancaq, müəs­sisə istehsal güclərini bazarın dar seqmentinə cəlb etdikdə öz məh­sullarını alıcıların tələblərinə uyğunlaşdırmaq üçün onun daim mütərəqqi ideyaları olmalıdır. Əgər şirkət bu ideyaları düzgün müəyyən edirsə, müəyyən uğurlara nail ola bilər. Əgər şirkət müəyyən vaxtlarda alıcıların geniş kütləsi üçün böyük miqdarda müxtəlif çeşidli malların istehsalçısı olmuşdursa və o, diferensasiyaya fokuslanmış strategiyadan istifadə edərək öz gücünü yüksək səviyyəli gəlirli seqmentə yönəltməyə qərar verərsə, onda bu proses müəyyən hallarda gələcəkdə bu şirkət üçün xoşagəlməz nəticələr verə bilər. Bunları nəzərə almaq üçün şirkətin bütün imkanları, bazarın seqmentlərində onun pers­pek­tiv inkişaf istiqamətləri, sahədə fəaliyyət göstərən digər şirkətlərin istehsal etdikləri müvafiq məhsullara bazarda olan təlabatın vəziyyəti ətraflı təhlil ediməlidir. Ondan sonra qərarların qəbul edilməsi daha məqsədə müvafiqdir.
Əgər şirkət müəyyən istehlakçılara hər hansı məhsulun satışından daha yüksək qiymətə gəlir əldə etmək imkanını müəyyən edibsə, o anlamalıdır ki, digər şirkətlər də bu variantı nəzərdən keçirə bilər. Hər şeydən əvvəl şirkət alıcıların qiymətlərə həssaslığını anlamalıdırlar, çünki onlar çox sayda şirkətlər arasında seçim edərək nəticədə mallar ən yüksək qiymətə təklif edən şirkətlərdən uzaqlaşa bilərlər. Qiymətin təsiri ilə yanaşı maya dəyərinin səviyyəsi ilə əlaqədar olan problemlər də var və bunlar məhsul istehsalında nəzərə alın­malıdır. Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, bazarın seqmentlərinin məhdudlaşması şirkətin bazara olan maraqlarını azaldır bu isə öz növbəsində, adətən istehsal həcminin sürətlə azalmasına və məhsul vahidinin maya dəyərinin birdən birə yüksəlməsinə səbəb ola bilər. Bu zaman şirkət yaranmış istehsal həcminin müvafiq üstəlik xərcləri azaltmalı, daha optimal istehsal həcmi müəyyən etməlidir. Beləliklə, şirkət bütün fəaliyyət göstərdiyi dövrdə məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirməklə qüvvədə olan qiymətlərin və məhsulun maya dəyə­rinin təsiri nəticəsində öz fəaliyyətini dayandıra bilər. Şirkətdə həyata keçirilən bu və ya digər tipik strategiyalara şirkət tərəfindən nəzarət edilməsi ona rəqiblərin bu strategiyadan istifadə etmə cəhdlərinə bir sıra maneələr yaratmağa imkan verir. Ancaq, nəzərə almaq lazımdır ki, bu maneələr rəqiblər tərəfindən heç də aradan qaldırılmaması mümkün olmayan bir problem deyil, ona görə şirkət apardığı dəyişiliklər ilə əlaqədar rəqiblərə daim investisiyalaşdırma və yenilənmə yolu ilə məqsədin dəyişməsini təklif edə bilər.
Nümunəvi (tipik) strategiyaların bütün fərqlərinə və müxtəlif istiqamətlərinə baxmayaraq onların ümumi elmentləri vardır. Yəni, hər iki strategiya müəssisədən həm məhsulun keyfiyyəti və həm də maya dəyərinə nəzarətin aparılması ilə əlaqədar konkret tələblərə malikdir. Ona görə də, bu iki strategiyaya məhsul istehsalında və alıcıların maraqlarında bir-birini inkar edən alternativ kimi deyil, onlara hədəflənmiş strategiyalar kimi baxılmalıdır. Aşağıdakı sxemdə A nöqtəsində olan şirkət diferensiallaşmaya istiqamətlənmiş bazarın müəyyən seqmentinə xidmət edən, unikal xarakte­ristikaya malik olan malı yüksək qiymət təklif etmək imkanı verən strategiyanın həyata keçirilməsinə çalışır.
Bu sxemdə B mövqeyində olan şirkət “təmiz gəlir” strategiyasının tərəfdarıdır. Bu şirkət bütün güclərini işin bütün mərhələlərində maya dəyərin aşağı salınmasına yönəldi. Əsas mənfəəti isə şirkət sahə üzrə məhsulun qiymətinin orta göstəricisini maya dəyərinin aşağı salınması hesabına əldə edir.