Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin

Ziq-zaq metodu
Əvvəlcə şagirdləri dörd nəfərlik qruplara bölün. Qruplar mü­əy­yənləşdirildikdən sonra hər bir qrupdakı şagirdlərə təklif edin ki, hə­rəsi bir rəqəm söyləməklə 1-dən 4-ə qədər saysınlar. Beləliklə, hər bir kəsin söylədiyi rəqəm onun nömrəsi olacaqdır.

Sonra şagirdlərə mətn verilir. İzah edilir ki, mətni araşdırmaq, məz­munu dərk etmək və məğzinə varmaq lazımdır.

Şagirdlərin diqqətinə çatdırmaq lazımdır ki, mətn 4 hissəyə bö­lün­müşdür. Hər bir qrupdakı 1 nömrəli iştirakçı birinci hissə, 2 nöm­rəli iştirakçı ikinci hissə, 3 nömrəli iştirakçı üçüncü, 4 nömrəli iş­tirakçı dördüncü hissə üçün cavabdeh olacaqlar. Bu qaydanı izah et­dikdən sonra şagirdlərdən xahiş edin ki, eyni nömrəli iştirakçılar bir yerə toplansınlar. Eyni nömrəli iştirakçılardan təşkil olunmuş qrup­lar indi ekspert qrupları adlanır, onların vəzifəsi, mətnin öh­də­lə­rinə düşən hissəsinin materialını diqqətlə öyrənməkdən ibarətdir. On­lar həmin hissəni oxumalı, məzmununu müzakirə etməli və ma­te­rialı lazımınca qavramalıdırlar. Ekspert qrupunun hər bir üzvü öy­rən­diyi hissənin materialını dərsin əvvəlində yaranmış qrupun üzv­lə­rinə izah etməlidir. Şagirdlərə çatdırmaq lazımdır ki, sonradan on­ların bəzilərinə öyrəndikləri hissəni bütün sinfə izah etmək təkilf olu­nacaq. Ekspert qruplarının işi başa çatdıqdan sonra, onlar öz əv­vəlki qruplarına qayıdıb materialın məzmununu həmkarlarına izah edir­lər. Şagirdlər bilməlidirlər ki, yekunda bütün qrup üzvlərinin ma­terialın məzmununu tam mənimsəmələri zəruridir.

Bu metoddan istifadə zamanı müəllim əvvəlcədən mövzunu 4 his­səyə (hissəyə ayırmaq qrupların sayından asılıdır) ayırır. Mə­sə­lən, mövzu: Azərbaycan. Bu zaman onun coğrafi mövqeyi və təbii şə­­raiti – birinci; relyefi - ikinci; iqlimi və daxili suları - üçüncü; əha­li­si və nəqliyyatı - dördüncü ekspert qrupuna tapşırılır. Hər ekspert qru­pu ona düşən hissəni öyrənir, müzakirə edir, sonra əvvəlki qrup­la­ra qayıdır, orada öyrəndikləri hissəni qrup üzvlərinə izah edirlər. Be­ləliklə, mövzunun hər bir hissəsi haqqında qrupun hər bir üzvü bi­lik alır və o barədə qrup üzvlərinə məlumat verir.

İlkin qrup üzvləri qeydlər etməli, meydana çıxan sualları yaz­malı, sonra bu suallar hər bir hissə üçün məsul olan ekspertlərə ün­van­lanmalıdır.

Müəllim informasiyanın dəqiq verildiyinə və qarşıya çıxan su­al­ların düzgün cavablandırıldığına əmin olmalı və nəzarət etməlidir.

Dəyirmi masa
Müəllim sinfi qruplara bölür. Hər qrupa bir vatman kağızı və qru­pun şagirdlərinin sayı qədər rəngli flamaster verir. Hər şagird ona verilən rəngli flamaster ilə yazmalıdır.

Yazılı “Dəyirmi masa” elə metoddur ki, bu zaman vərəq qru­pun daxilində dairə üzrə daim bir nəfərdən digərinə ötürülür. Mə­sə­lən, müəllim mövzuya aid hansısa bir fikri yazır, sonra şagird öz fi­kirlərini əlavə edərək vərəqi sol tərəfdəki “qonşusuna” verir. O da öz növbəsində bu fikrə yeni mülahizələr əlavə edir və vərəqi baş­qa­sına ötürür. Şagirdlərin hər biri öz fikirlərini ayrı rəngli qələmlə və ya flamasterlə yazırlar. Bu zahirən bütün şagirdlərin yoldaşlarından ge­ri qalmamaq hissini gücləndirir və müəllimə imkan verir ki, möv­zu­nun hər bir şagird tərəfindən mənimsənilməsini və hər bir kəsin nə dərəcədə iştirak etdiyini müəyyənləşdirsin.

Məsələn, ədəbiyyat dərsində Nizami Gəncəvinin yaradıcılığı möv­zusunun tədrisi zamanı müəllim vatmanda bir söz yazır: “Xəm­sə”. Qrupun üzvlərinin hər biri sıra ilə öz əlavələrini edirlər. Şa­gir­din biri yazır “Beşlik”, digəri “Sirlər xəzinəsi”, o biri “Leyli və məc­nun” və s. beləliklə, bütün üzvlər xəmsə ilə əlaqədar bildiklərini sıra ilə qeyd edirlər. Qruplar işlərini bitirdikdən sonra hər qrup öz işi­ni təqdim edir. Hansı qrupun mövzunu nə dərəcədə mənimsəməsi ay­dın olur. Sonda müəllim ümumi nəticə çıxarır.

Bu metoddan bütün fənlərin tədrisində istifadə etmək olar.