*dipnotlar yazıda nerede kullanılmışsa oraya parantez içinde yapıştırılmıştır

1. Tek ülkede sosyalist devrim ve dünya devrimi

Kapitalist toplumdaki en temel çelişki üretimin toplumsal karakteri (toplumsal işbölümüne dayanan kollektif çalışma) ile kapitalist özel kazanç (bir avuç kapitalist üretim araçlarını ve sermayeyi merkezileştirir; bireysel kapitalistler sermayeyi artırmak için azami karı hedeflerler ve elde ederler, bunun için ücret sistemini korurlar) arasındaki çelişkidir. Bu çelişki kaçınılmaz bir şekilde halkın yaşamının yıkımına ve yoksullaşmasına, aşırı üretim krizine, pazar üzerinde rekabet ve savaşlara yolaçar. Burjuvaziden iktidarı ele geçiren proletarya, üretim araçlarının mülkiyetini toplumsallaştırarak ve kazancın kapitalist özel mülkiyetini devrimci yoldan yokederek, sosyalist devrim yoluyla bu çelişkiyi çözer. Bu devrimde proletaryanın kaybedecek hiçbir şeyi yoktur. Ücretli köleliğin boyunduruğundan kurtulur ve toplumun efendisi haline gelir.

Bu arada, kapitalizm bir dünya sistemi haline geldiğinden beri, her ülke ya da ulus kapitalist dünya pazarına bağlanmıştır ve dünya pazarı sayesinde proletaryanın varlığı da dünya çapına ulaşmıştır. Burada bir kaçınılmazlık ve gereklilik yatmaktadır: Proletaryanın uluslararası birliği ya da “Tüm ülkelerin proleterleri birleşin!” sloganı.

Ne var ki kapitalizm değişik ülkelerde eşitsiz bir şekilde gelişmektedir. Bu nedenle çelişkilerin gelişimi de eşitsiz olmaktadır. Bu sosyalist devrimlerin aynı anda ortaya çıkmasını ve tüm dünyada zafer kazanmasını olanaksız kılmaktadır. Devrim öncelikle bir ya da bir kaç ülkede zafer kazanabilir.

Herhangi bir ülkedeki sosyalist devrim dünya sosyalist devriminin tamamlayıcı bir parçasıdır ve bir ülkede sosyalizmin zaferi dünya kapitalist zincirinden bir halka koparır. Her ne kadar emperyalist güçler pazarlar için birbirleriyle mücadele ederlerse de proletaryanın sosyalist devrim hareketi karşısında ortak davranırlar. Bu nedenle herhangi bir ülkedeki sosyalist devrim dünya proletaryasının mücadelesi ile bağlantılıdır ve yalnızca tüm dünya proletaryasının dolaylı ve dolaysız desteğiyle zafere ulaşabilir. Sadece proleter enternasyonalizmine tutunarak çeşitli ülkelerin proletaryası emperyalizmin dünya çapındaki karşı-devrimci manevralarıyla başedebilir ve onu alaşağı edebilir.(219)

Ne var ki proletarya enternasyonalizmi, kapitalizmin değişik ülke ve uluslar halinde böldüğü proleterlerin arasında kendiliğinden ortaya çıkmaz. Egemen sınıflar her türden araçla milliyetçiliği körükler. Proletaryanın öncüsü proletarya enternasyonalizmini proletaryanın saflarına deyim yerindeyse dışarıdan taşımalı, eğitmeli, kılavuzluk etmeli ve onlarda bu ruhu yaygınlaştırmalıdır. Bu, sosyalist devrim için temel bir sorundur.

Rusya'da Sosyalist Ekim Devrimi’ni ve Sosyalist Sovyetler Birliği'nin çöküşüne götüren tarihi tüm bu görüş açılarından değerlendiriyoruz.