Divan-ü luğat-it tüRK

çörəklənmək: çuqmaqlanmaq_ka. çənbərlənmək.

çözdürmək : yazturmaq_ka. yanıltmaq.

çözdürmək: saştürmaq_ka.

çözlüşmək : yazlışmaq_ka.

çözmək : saşmaq_ka:

çözmək_ka: yormaq_ka. yarmaq. ayırmaq. yasmaq_ka. dağıtıp yaymaq. açmaq. çəkərək uzatmaq. uzunluğuna çəkəmək.

çöztürmək_ka: gərdirmək. çəktirmək.

çözük : 1. çözülmüş. saşuq_ka. 2. sust.

çözülmək: ayrılmaq. sesinmək. saşlımaq. saşılmək_ka. saşülmək. uzanmaq. uzaymaq. sünmək.

çözülmək: yazılmaq_ka. yadılmaq. yayılmaq.

çözüşmək: yazışmaq_ka. açmaq. çıxarmaq. - yükləri arabadan yazışdıq. - yaydan kirişi yazış: çıxart.

çözüşmək: yazışmaq_ka. yayışmaq. kirişi, yayı açmaq, çəkmək.

çubuqlama: ağış, hərraclama, carlama işi. bu yolla satışda, qiyməti çox verən, malı alır.

çuh çuh_ka : atı yürütmək. azarlamaq üçün çıxarılan səs·.

çulbuş_ka: bulaşıq. - çulbuş iş.

çulıman_ka: 1. su qaynağı. 2. çulqalı, burşuq, çətin nə. - çulıman iş.

çulıq_ka : çulluq. övəyik böyükluqündə alacalı bir su quşu.

çulqa : çuqla (< çuq. tuq). çadır: çuvaş. çuqaş. bərtü_ka. arxalıq.

çulqalı : sar. sər. sarılı.

çulqamaq : ( lq _{< met >} ql ) çuqlamaq_ka. toqlamaq. (< cuq. tuq: bağ). bağlamaq. buxcalamaq.

çulqamaq : çoğlatmaq_ka. çuqlamaq_ka. tuqlamaq. bağlamaq. sardırmaq. buxcalatmaq.

çulq_ka : cılq. cılıq. çulqa. çuqla (< çuq. tuq). teyxa. büsbütün. dibəlik. - çulq əsgürük: çuluq əsrük. cılıq sarhoş. bütün bütün sarhoş.

çulquy_ka : bir tərəfa çarpılmı. - çulquy əlik: əli çolaq. - çulquy etük: topuğu çarpıq ayaqqab.

çuluman ış_ka: zulum iş. içindən çıxılamayan iş. çəprəşiq iş.

çumılı bolmaq_ka: sıcaqtan qöz qararmaq.

çumquq_ka: çumuq. ayağı. başı qızıl. qanadında ağ tük olan qarqa. ala qarqa.

çumruşmaq_ka: dalışmaq. çimişmək.

çumturmaq_ka: çimdirmək.

çumurmaq_ka: çimirmək. suya daldırıp batırmaq.

çumuşluq_ka: yumuşluq. müstərah. ayaqyolu.

çumuşmaq : çimişmək. suya dalışmaq.

çunmaq_ka: yunmaq. yuğunmaq. yıxanmaq. bz.

çupan_ka : gizir. qöy böyüğünün (muxtarının) yamağı.

çuq <> çoq

çuqı çimi qılmaq_ka: çuğı çimi qılmaq_ka. hay küy salmaq.

çuqı : çoqı_ka. çaqı. gürültü. bağırtı. savaş.

çuqlamaq_ka : bağlamaq.

çuqlamaq_ka : _{< met >} çulqamaq. tuqlamaq. (< cuq. tuq: bağ). bağlamaq. örtmək. buxcalamaq.

çuqlan_ka: qarluq böyüklərinnin adlarından.

çuqlanmaq_ka: (< cuq. tuq: bağ). çulqanmaq. bağlanmaq. heybələnmək.

çuqlatmaq_ka: tuqlatmaq. çulqamaq. buxcalamaq. sarıtmaq. - paltarlarıvı çuquqlat: bağlat, yığ.

çuqmaq_ka: sarmaq. sıxı bağlamaq.

çuqmaqlanmaq_ka: yılan çörəklənmək. çənbərlənmək.

çuqraqlanmaq_ka: paltar yiyəsi olmaq, qeyinmək.

çuqratmaq_ka: <> çoqratmaq. çağlatmaq.

çuqrışmaq : çıqrışmaq. bərkişmək. sərtləşmək. (# çıfrışmaq. çıqrumaq. çıvrışmaq_ka. yumşanmaq. gəvşəmək).

çuqşatmaq_ka: çuğşatmaq_ka. çuvşatmaq_ka. coğşatmaq_ka coşdurmaq. turşatmaq. əkşitmək. qaynatmaq. köpüklətmək.

çuqubarı_ka: ət palçığı. bota, güh, saxsı çamuru.

çuqul : çuğul. çuğul. çəngəl. cənqəl. sarmaş. şər kişi.

çuqullamaq : çuğullamaq. 1. içgərmək. birinin iç sözün başqasına çatdırmaq. - o məni bəyə içgərdi. 2. qoğulamaq. şikâyət edmək. yonqamaq_ka. yonqatmaq_ka. yanqamaq. yanıtmaq.

çuqullamaq : çuğullamaq. qırqatmaq

çuqulluq: çuğulluq. yonqaq_ka. yonqat. yanqa. yanıt. qoğut. şikâyət.

çuqun_ka : çuğun_ka. tökmə tünc, paxır, bürüş. - çoğın aşıc.

çuqur : çuxur. oprı_ka. obruq. oyruq. oğruq. dərə.

çuqur : çuxur. oyu (y <> r ) oru_ka. oyuq.

çuqurdan_ka: çuxurdan. uçurum. yaran. yarqan. yar.

çur çur_ka: heyvan saqılırkən sütün qabda çıxardığı səs.

çutur : çotur. kötü qılığ. bədəxlaq. - çotur kişi.

çuvac_ka : yuvac. çuvaş_ka. kərəki_ka. çadır. cacır. çaşır.

çuval : < çuqal (< çuq. tuq). tağar. tağar_ka. xurcun. xaral. tağarcıq. tulum. qap_ka.

çuvamaq₆: yaymaq. boşaltmaq.

çuvaş_ka : çadır.

çuvlamaq_ka : çovlamaq. pörtəmək. pörtüləmək. çiğləmək. çiğ pişirmək.

çuvqa : cupqa. çuvaq. çupaq. çapuq. 1. yədək at. 2. qapac. qılavuz. başbuğ. qulabuğ. - qalın qolan çuvqasız olmaz.

çuvşamaq_ka : qaynamaq. köpüklənmək. qarnı yanmaq. əkşimək.

çuvşatmaq_ka : coşdurmaq. tuvşatmaq. turşatmaq. qaynatmaq. - çaxır tuvşatmaq. - sirkə qarnımı tuvşatdı.

çuvşatmaq_ka: çuğşatmaq_ka. coğşatmaq_ka coşdurmaq. turşatmaq. əkşitmək. qaynatmaq. köpüklətmək.

çuxurdan: çuxurdan. uçurum. oyuq yer. batlaq.

çü : çü_ka. şu. əmirdə (olumlu. olumsuz) bəkitmə bildirən bir ilgəç.

çübək_ka : cocux cükü. çəkik.

çübür çəbür_ka: abur cubur. malın kötüsü. dəğərsizi.

çübürlənmək_ka: çüpürlənmək. geçi qıllanmaq. geçinin qılı bitmək.

çülük_ka : çürük. soluq. pozuq. - yini gözü çülükdü: başı gözü soluqdu.

çülükmək_ka : çürümək. soluqm. pozulmaq. soluğmaq.

çümçük : sərçə. səçə_ka. çıçalaq. quşqaç.

çümərük: çimərik. cimcilaq. suyua düşmüş. yaş. - çümərük kişi: gözü yaşlı, sulanmış, yava adam. - çümərüq kişi_ka: hər zaman qözü sulanan. qözü az görən adam.

çümgən_ka: çimənlik.

çümiç₆ : (< qap). çömçə. çöməç. kəpçə. çəmçə. kəpəç. qapaç.

çümürmək_ka: suya dərin daldırmaq·.

çümüşmək_ka: suya daha dərin daldırmaqda.

çüpürlənmək_ka: geçi qıllanmaq. - çübürlənmək.

çür çür_ka : süt sağılırqən qapta çıxardığı səs. hərhanki bir axarın çıxardığı səs.

çürgü_ka : çiş (cocuqlar için).

çürnı_ka : sürni. sürgü, isal davası.

çürük : çülük_ka. pozuq. soluq.

çürümək: çülükmək_ka. pozulmaq. soluğmaq.

çüşək_ka : ot. çayır.

çütük : şütük. çotuq. qırıq. - çütük saqal: kösə saqal.

çüvüt_ka : çüpüt. süyüt. suyut. boya. rəng. - qızıl çüvüt. qızıl boya. zindfrə. sülüğən· - al çüvüt. al boya. - göy çüvüt. lacivərt boya. - yaşıl çüvüt. yaşıl boya. - sarıq çüvüt. sarı boya. zərnik.
d bax > t

e

ed : ed_ka ed. əd. ipəkli qumaş bənzəri kimi toxuma cinsindən sənət əsəri olan hər şey.

edər : tər. tar_ka. dəğər. müzd.

edərləmək_ka : yəhərləmək.

edərlik_ka: yəhərlik. yəhərin altına qoyulan ağac otaq.

edərmək_ka: aramaq. təqib edmək. qovalamaq.

edik : tərbiyət.

edi_ka : idi. iyə. yiyə. əfəndi.

edikmək_ka: ətiqmək_ka. etiqmək. yetişmək. tombullaşmaq. böyümək. tərbiyətlənmək. böyümək. yetişmək.

edilgən_ka: düzəlişən.

edin_ka : atın. adın. atruq. ayruq. başqa. dışında.

edinmək: 1. dəğərlənmək. qutanmaq_ka. işlənmək. faydalanmaq. istifadə. 2. bərpa edmək.

ediş_ka : idiş. 1. qədəh. tas. qap. bardaq. 2. mal müll. 3. təhiyyə.

edişmək: ətişmək_ka. barıştırmaq.

edişmək_ka: birbirinə qarşı edmək. verişmək. qılışmaq. bağışlamaq. ikram edmək. - bunu sizə artut edişdim: bunu sizə hidyə qıldım.

editmək_ka: tərbiyətləmək. böyütmək. yetişdirmək.

ediz_ka : atız_ka yüksək. yüksək yer. hər şeyin yüksəği. - ediz dağ: geçit verməyən dağ.

edizlənmək_ka: atızlanmaq_ka. əngəl. sarp saymaq.

edizlik_ka : atızlıq. yüksəklik.

edkərmək_{ka :} ədkərmək_ka. eygərmək. iyi görmək. iyi bulmaq. qulaq asmaq. dinləmək. düzəltmək. onatlamaq·.

edku : ədqü_ka. iyi. - edku yavlaq: iyi kötü.

edləlmək_ka: 1. ıslah olunmaq. 1. araştırılmaq.

edlənmək_ka: ədlənmək_ka. eylənmək. bir şey bir dilək üçün kullanılmaq. bir şey dilək edinilmək.

edləşmək_ka: ədləşmək_ka. eyləşmək_ka. birbirinə xeyir dua vermək. sayqı dolayısıylə birbirini aramaq.

edlətmək_{ka :} ədlətmək_ka. eylətmək_. iyiləştirmək. ıslah ettirmək.

edlik_{ka :} ədlik_ka. eylik_. istfadəli. faydalı.

edmək_ka: idmək. itmək. idərmək. itərmək. iymək. iyəmək. iyərmək. iyələmək. ismək. isəmək. isərmək. edqərmək. edqirmək. əzqərmək. ezqirmək. dəğər vermək. saymaq. işləmək. eləmək. toxunmaq. salmaq. gôndərmək. sərbəst buraxmaq. donatmaq. - dəmir əlimə etdi: toxundu. - ona nə etdin: nə toxadın. - yükünc qılmaq, edmək: ibadət edmək.

ednətmək_ka: atnatmaq_ka. dəğişmək. bulunduğu haldən başqa bir duruma girmək.

edqərmək : edqirmək. edmək. əzqərmək. ezqirmək. dəğər vermək. saymaq. işləmək.

edqıl : eyqıl. yolla. göndər. - eyqil məni döğüşgə.

edqirmək : edqərmək. edmək. əzqərmək. ezqirmək. dəğər vermək. saymaq. işləmək.

edqülük : ədqülük. eykülük. əykülük. iyiiiq.

edqülük : ədqülük_ka. eykülük. əykülük. iyilik.

edrik_ka : irik. qatı nəsnə.

edsəmək_ka: göndərmək istəmək.

edu_ka : 1. gərəklik. zərurət. 2. zəhmət.

edük_ka : 1. qutlu. mübarək olan. aslında yiyəsinin yaptığı bir adaq (nəzir) üçün saxlanaraq yünü qırxılmayan, sütü saqılmayan, yük vurulmayaraq, başıboş buraxılan. salıverilən hər heyvana bu ad verilir. 2. geçitsiz sıra dağlar. dağ şilsiləsi.

ef : ev. üy_ka ev. əv. öv. üv.

el : 1. boyun_ka. boğun. toplum. millət. - el qamu: el hamı: el hamısı. kişi barca. hamı millət. 2. birini çevrəyən qohum, tanış. türkün. türkən. 3. ölkə. - bəy el basdı: bəy ölkəni fəth etdi. tutmaq.

el : el_ka. əl. il. ıl. 1. fürsət. boşluq. güşatalıq. açıqlıq. - əl tapıb gəldim. - bir əl verseydin bilərdim nəyin nəsidi. 2. eşik. çöl. bağlı bir yerə görə açıqlıq, meydan. - güc eldən girsə, törü tüzlükdən çıxar: zor asdanadan girsə, düz bacadan (pəncərədən) qaçar. 3. kötü. dəğərsiz. - el qızı: ortalıq arvadı. - el kişi: çüçə əri. 4. vilayət. - bəy eli. 1. barış. - iki bəy birlə el oldu: iki bəy arası barış oldu.

elcə bilən : şeyx. apqaç. avıçqa_ka.

elçi_ka : yazıqçı yazıcı. qohumlar arasında söz, məktub gətirip kötürən kimsə. xanla el arasının elçisi. tayanğu. ulan. pərdəci. yalavac_ka. pəyqəmbər.

elçilik : yumuş_ka. xitmət. vəzifə. tapma. tapı. tapuq_ka.

elgin : yelgin. ilgin (ilişən. yel kimi dəğib keçən). qonaq. köçür. - ilgin olub ol keçdi.

elik : barış. varış. qavuş. bir araya gəlib oturmaq. sülh.

elli : tayfalı. uquşlu. oğuşlu. qohumlu.

en : in. yen. yin_ka. ən. (< yenmək). 1. çuxur. iniş. eniş. aşağ. - in yer: en yer. - en yoq: eniş yoxuş. 2. dışqı. pox. ən. qığ. xıx. qoyun pisliği, tərsi. 3. in. il_ka. düş. - atdan il. 4. yan tərəfa olan genişliq. yan. 5. yin. nin. yuva. - arslan yini.

endək : tavan. alt. (# andaq_ka: bir nəsnənin üst yanı. yuxarı. dam)

endərmək: bax > endirmək

endik : əndik_ka. qanmaz. anlamaz. şaşqın. gic. - əndik ər: budala adam. - əndik uma, evlini ağırlar: səfeh qonaq, ev yiyəsinə buyur diyər, tarif elər.

endirmək: 1. əndürmək. yendirmək_ka. əndər dödərmək. axtarışmaq. 2. bükürmək. düşürmək. salmaq. yenğşürmək_ka. enqsürmək. tökmək. - təğirin bükür: düşür. - təxdən bükürən: salan. buqurmaq_ka. ıldurmaq_ka. - ağdıran kimdür, endirən kim.

enək : ənək. inək. 1. pıroqram. bərnamə. bəllənmiş olaylar. 2. yencə. yencgə. abid. mö'mün.

enəmək_ka : imləmək. bəlləmək. damqalamaq. nişanlamaq. - mallar enədilər. - qoyunları enəyin. - enənmiş işlər.

enən : inən. dişi (dəvə)

enənmiş: əniş. eniş. tutuq_ka. iğdiş. əxdə. iğdiş edilmiş. tutuq_ka.

enətmək_ka: imlətmək.

eng > enq

enğ > enq

enik : 1. ənin. bükin_ka. bükülmüş buruq. xacə. iğdiş. 2. tula. it çüçüyü. 3. qoduq. bala. uşaq. - arslan eniyi, yalqun eniyi.

enikləmək : itin çüçükləməsi.

eninə : - eninə geniş olan: yetiz_ka. ənli. geniş.

eniş : 1. iniş. - iniş yoxuş: art yış_ka. 1. əniş. enənmiş. tutuq_ka. iğdiş. əxdə.

enişmək : ınışmaq_ka. inişmək.

enk > enq

enli : ənli yetiz_ka. eninə geniş olan. geniş. anğıl_ka. yatız. gen. açıq. açıla.

enmə : inmə. ilmə_ka. düşmə. - atdan ilmə.

enmək : (e <> e <> ə ) inmək. ənmək. 1. ılmaq_ka. ilmək_ka inmək. düşmək. axmaq. düşmək. şütmək _{< met >} tüşmək. - qar inir: düşür. - axşam üzü dağdan aşdıq. 2. savılmaq_ka. savulmaq. yaşmaq. yatmaq. keçmək. 3. quşun aşağı inməsi - çoqmaq. çuqmaq. çökmək. qonmaq. süzülüp enmək.

enqək : engək. ağzın iki yanı. ağzın bittiği yeri. avurt.

enqək : engək. əngək. (< yengək). 1. ağzın iki çanağının birbirinə yenən qoğuşan yer. 2. ləçək, börk bağlamaq sapı.

enqəş : engəş. amaclıq_ka. nişan yeri.

enqıtmaq: enğıtmaq_ka anğıtmaq. şaşırtmaq. anqıtmaq.

enqil : engil. qısqa. qısaq. müxəffəf. - bu sözün engili. - səkiz" səggizin engilidi.

enqin : engin. əngin. 1. aşqın_ka. ağqın. oğqun. - aşqın topraq_ka: axıp enən, oğqun topraq. 2. geniş. dərin. tərinğ_ka. hər şeyin dərini, çoxu.

enqir : engir. ingir. imir. alatoran.

enqir_ka : enğir_ka. amır. əmir. imir. alaca qaranlıq. alatoran.

enqsürmək: yenğşürmək_ka. endərmək. tökmək.

enqüt : enküt. anqut_ka. ənkit. ənküt. anlağdan qıt. anlamaz. qanmaz. axmaq.

ensəmək : ılsamaq_ka. ilsəmək. enmək istəmək.

enüç : ənüç_ka. qözə enən pərdə·.

enüçləmək : ənüçləmək_ka. qözə enən pərdəyə ilac qoymaq.

enüçlənmək: enüçlənmək_ka. qözə pərdə enmək.

eqitmək : eğitmək iqidmək_ka. əkitmək. tərbiyə edmək. əğitmək. yetiştirmək.

eqiz : əkiz (< iki). ikəz. ikik, əşli, qoşa olan. - ikiz uşaq.

erkən : irkən. - erkənin: irkənin.

erkin : davamlı. dalba dal. kəsilmədən. - irkin yağmır.

erqənin : erkənin. irkənin. dandakin. danquni. səhər çağın. bamdadan.

ertə : irtə. yeyin. tez.

ertələmək : ərtələmək_ka. ərkən başlamaq.

ertti : ərtti. ərtilmiş, keçmiş. ötmüş. - ərtti ötlək: keçmiş zaman.

eşəmək : üşəmək_ka. eşmək. axtarmaq.

eşik : qapı. - ərməkügə, eşik art olur: təmbələ qapı dağ beli görünür.

eşiklik : eşigə, qapya özəl olan. - eşiglik ağac. - eşiklik barçın.

eşilmək : üşəlmək. əndər döndər edmək. axtarmaq.

eşilqən_ka: uzanan, çəkilgən.

eşişmək_ka: nərsəni əşmək, qazmaq.

eşittürmək_ka: işittirmək.

eşmək : bükmək. əğirmək. qıvırmaq. tavratmaq_ka. üşəmək_ka. eşəmək. axtarmaq. deşib aramaq.

etilmək_ka: edilmək. düzəlmək. yapılmaq.

etilqən sayılqan_ka: birçox işlərə qirən, çıxan. iş başarıb, iş çözən.

etin : edin. anıl. qoyun. qoyqun. qoynuq. hazır. amadə.

etinmək : edinmək_ka. ( e <> i ) itinmək. qılınmaq. əyinmək. hazırlanmaq. - tutuq edindi: bulun buraxıldı. bir yeri yurt edinmək. yersinmək_ka. yerə bağlanmaq, öğrəşmək. - onlar bu yeri yersindilər: yer edib oturub, yerləşdilər.

etiq : başmaq. ayaqqab. burbaç. pabuç. məst.

etiqmək : ətiqmək_ka. edikmək. yetişmək. tombullaşmaq. böyümək.

etişmək : edişmək_ka. qılışmaq. qılınmaq. qarşımaq. - yükünc etişmək: ibadət, namaz qılmaq.

etitmək_ka: edidmək. eddirmək. sıxıntıya qoymaq. edməyə itmək, itələmək. zorlamaq. məcbur edmək.

etlik : edlik. yetlik. çarıq.

etmək_ka : 1. (yardımcı feil) edmək. ( e <> i ) itmək. yapmaq. edmək. eyləmək. qılmaq. 2. ətmək. ( k <> t ) yeyiləcək əkmək.

etsəmək: edsəmək. itsəmək. göndərmək. bağışlamaq.

ettürmək_ka: büktürmək. iytürmək.

ettürmək_ka: əddürmək_ka. onartmaq. düzlətmək. qıldarmaq.

etük : - etüklük sağrı: ayağqabı yapmaya ayrılan dəri.

etüklənmək_ka: ətüklənmək_ka ayaqqabı. etiq yiyəsi olmaq.

ev : əv. üy_ka ev. ef. öv. üv.
- quruq ev { 1. içində kimsə bulunmayan ev. 2. boş, yaraqsız, qoşsuz, moblımansız, vəsayilsiz ev (# doluq ev: yaraqlı qo. lı, vəsayilli ev)}.
- ev barq: ev eşik.
- qışlıq ev: kərəki_ka.
- evin çatısı: damı. tarus_ka.
- evin kirişləri: sunı_ka. - evin önəmli yeri, sədiri: tör_ka. törə_ka.
- qonaq sevməyən: evi kəndinə dar gələn kişi: kişirqək ər_ka. qısırək. - evini ortaya qoyup qumar oynamaq. əvini öndül qoymaq: evləşmək_ka. evləşmək: avlaşmaq_ka.
- əvini özləmək: ev səmək_ka.
- əvini özlətmək, istətmək: evsətmək_ka.
- evli ərkək: bək_ka.
- evliq: ev yiyəsi.
- evlük: qadın. - öz evi saymaq: evi bənimsəmək. evsinmək_ka.

evdilmək_ka: qurşalmaq. ələ keçirilmək. toplanmaq·.

evdimək_ka: toplamaq.

evdinmək_ka: yığmaq. toplamaq. toplamayı üzərlnə almaq. kəndi kəndisinə toplamaq. - yemiş, para evdin.

evək_ka : 1. ivmiq. evgil. əcələci. ivən. - ivək ər. əcələçi adam. 1. ivək. evək. tələs. əcələ.

evilmək : evilmək. ivilmək. tələsmək. əcələ edmək.

evin_ka : evin. ivən. dənə.

evinmək: evdə qalmaq. - o evindi bəkləndi: evdə oturub gözlədi.

evirgən tevirgən: keçürgən. çara, yol yoruq bilən, düşünəın.

evişmək: ivəşmək. qoşuşmaq. qaçışmaq. tələsmək. əcələ edilmək.

evlatlıq : oğulluq. tutunçu oğul_ka. evlâtlığa alınmış cocuq.

evlənmək: 1. ağıllanmaq. hâlə qurulmaq. - ay qopup evlənib, ağ bulut hörlənib. 2. kəndinə ev edinmək ·.

evləşmək: 1(e <> a) avlaşmaq. əvləşmək. 1. toplanmaq. yığılmaq. . ev üstündə mərcləşmək. evini ortaya qoyup qumar oynamaq. 2. toplanmaq. yığılmaq. avlaşmaq. 3. evini ortaya qoyup qumar oynamaq. evini öndül qoymaq.