Divan-ü luğat-it tüRK


qalnatmaq: qalınlatmaq. yoğunlatmaq. bərkitmək. qalnı



Yüklə 8,02 Mb.
səhifə22/66
tarix03.06.2018
ölçüsü8,02 Mb.
#52477
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   66

qalnatmaq: qalınlatmaq. yoğunlatmaq. bərkitmək.

qalnı : qalınka. dağal.

qalnımq : qalınlaşmq.

qalnquka : suyun üzündə durma. suyun üzünə çıqma·.

qalnqulamaqka: suyun üzünə çıxmaq. sudan başını yüksək tutmaq·

qalta : qırtka. çökötlükka. çökötqül. cüküt. güdə. qıssa. qısalıq. cücəlik.

qaltan : qalqıtan. qalxan. sıçrayan. çaban.

qaltuqka: buynuzdan düzələn sağır, bardaq.

qalturmaqka : 1. dallamaq. daldamaq. rədd edmək. yubatmaq. arxada buraxmaq. dalı atmaq. 2. keçmək. arqada buraxmaq.

qalvaka : qavla. kavla. öğrənci oxu olub, ucuna yaraq, kəsər, təmrən yerinə, yuvarlaq, tumalaq bir taxda parçası taxılır.

qalzmaq: ( s < > z) qalasmaq. ( z < > s) qalatmaqka. yığmaq.

qam : gam. çatqanka. çətgən. ovsar. dizgin.

qamağka: 1. tinlan. tınlan. zindan. dusdax. 2. damağ. qanraqka. ağzın çatısı. 3. qamğaqka. qamış kimi bir ot. çəpəlik ot. 4. yığmaq. qalamaq. - bu ocağa çox odun qadıq. 5. qılmaq.

qamand : kamand. kəmənd. sırtmaq6. duzağ. tutsaq. qısmaqka.

qamander: (< qomıtmaq: kömıtmaq. komalamaq. yığmaq. toplamaq. - öz süsünü gomutqıl. ). yığan.

qamaraqka: qamaşmaq. - günə baxsa göz qamar.

qamarka : xirə. - qamar göz: xirə göz.

qamaş6 : qısıqka. sıxıt6. qısıt. həpis. - beş qamaş6 çəkdi.

qamaşaq: qamarmaqka. - günə baxsa göz qamar.

qamaşmaqka: 1. (qöz). alarmaqka. qızarmaq. al olmaq. ala olmaq. alacalaşmaq. 2. əkşi yemedən diş qamaşmaq.

qamat : qamqat. 1. müzahim. narahat edən. 2. kəkrə. gəs.

qamatqanka: qamatan. çox qamaştıran.

qamatmaqka: qəmətmək. qamaştımaq. - gün gözü qamattı. - acıq havya dişi qamatdı. - atası turş alma yeysə, oğlun dişi qamar.

qamay : mayaqka. heyvan kübrəsi. - dəvə mayaq. - qoy mayaq.

qamcuq : qamcıq. qamçıquka. kiçik qabarcıq. sivilcə. qabarcıq. qabarqanka.

qamçı : 1. bərqə. bəqrə. qamıç. - qamçı ilə vurmaq: qamçılamaqka. - qamçı qamçı: qamatmaqka. - qılınc qamçı. içində qılınc olan qamçı. 2. at, dəvə, sığırın ərkəkllq ayqıtı, siki.

qamçıquka: qamcuq. qamcıq. kiçik qabarcıq. sivilcə. qabarcıq. qabarqanka.

qamçıl6 : kəmçil. yaralı. sınıq. - qamçılı idiş: ağzı sınıq qab.

qamduka: qamut. damqalı parça ki para yerinə işlərdi. dört arşın boyunda, bir qarış ənində bir bez parçasıdır, üzərinə uyqur xanının damqası basılıb, alış veriştə para yerinə kullanılır.

qamı : ımqaka. imaq. xəznəçi. təhsildar.

qamıç : bax > qamçı.

qamıçaqka: "qurbağa yavrusu" da deyilən su böcəği.

qamıçka : qəpçə. qaşıq.

qamıçlamaqka: kəpçələmək. qəpçəyi daldırmaq.

qamıq : 1. ( q <> p ). pamıq. yumaq. yuvarlaq, şişik olan. 2. qamğıka. əğri büğrü. çarpıq. - qamqı üzlük. çarpıq, əğri üzlü.

qamılmaqka : kəmilmək. söykənmək. yana yatmaq.

qamış : doğurqa. toğurqaka. toqqura. toqra. toqar. düdük. yüyə. lülə. çömrək6. arqacaqka. axıtmac. ney.

qamıt : təhrik. əngiziş.

qamıtmaq: qaynatmaq. dəlirtmək. - özük məni qamutdi: sevgi məni qaynatdı, dəlirdi.

qamka : qam. şaman. kahin.

qamqaqka: qamğaqka. qamaq. qamış kimi bir ot. çəpəlik ot.

qamqat : qamatka. müzahim. narahat edən

qamqıka : qamıq. əğri büğrü. çarpıq. - qamqı üzlük. çarpıq, əğri üzlü.

qamqırmaqka: qamıçlanmaq. çarpılayazmaq. əğriləyazmaq. - onun üzü qamqırdı.

qamlıq : kahinlik. (taşlarla yağmur. rüzqâr üçün yapılan qamlıq. yada taşı ilə yapılan bir türlü qamlıq).

qammaqka: 1. kəmmək. dövmək. 2. kəmmək. alçatmaq. təhqirləmək. 3. qamaşmaq. - atası acı alma yesə, oğlanın dişi qamar.

qamtırmaqka: bayıltmaq. səsi qısılayazmaq·.

qamturmaq: taldırmaq. daldırmaq. yatırıb, huşdan aparmaq. susdurmaq. (# ayıtmaq). - issi bizi daldırdı. - onu vurub daldırdı. - eli qamturmaq.

qamuqka : bütün. həp. qamu. həpsi. - qamuğ kişi düz ərməs: adamların hamısı bir deyil, bir qıl deyir.

qamut : qamduka. damqalı parça ki para yerinə işlərdi.

qan : ğan. 1. kimiliyi, oxşarlığı, bənzərliyi göstərir, amma olduğunu doğrutmur. - arpağan: arpa kimi, ama dənə bəsləməz. 2. - yağmur quni qan saçar: yağış kimi qan tökər.

qanağan: qanayanka.

qanağuka: qanav. qınav. deşən, cıran yırtan ayqıt. nəştər.

qanaqka : qaymaq. qayaq. qıyaq. qonaq. ət suyu. yağlı, qoyuq olan nərsə. tərəyağı.

qanamaqka: 1. damlamaq. yamurmaq. tamurmaqka. 2. qanımaq. qanamaq. qan gəlmək. qan almaq.

qanar : tuysuq. duysuq. duyar duyan kimsə. ağıllı. hissili.

qanat : qayqaq. qazqaq. qazaq. qayaq. arx.

qanatqanka: qanayanka. qanağan.

qanatlanmaqka: 1. binək yiyəsi olmaq. uçmaq. 2. qanadı çıxmaq. bitmək.

qanav : qınav. qanağuka. deşən, cıran yırtan ayqıt. nəştər.

qanayanka: qanağan:

qanca : hara. - qanca qaçdın, ol tutar. - qanca itir, qanda arır.

qancıqka: 1. qənciq. qiçiq oğlan. 2. dişi qöpək. bir qadına söqülürkəndə böylə deyilir.

qançaka : nərəyə. - qança barır bəlqüsüz: bəlli olmayan yana gedir.

qançalıq6: ö cürki. - qançalıq biz gördük.

qançuqka: nərə. nərəyə. hara. - qancuq gedsə, ol tutar.

qandaka : handa. nərədə. ( n <> y )ka qayda. qayuda.

qandaş : dədədən bir olan. (iğdiş: nənədən bir olan). qanğdaşka. qanğsıq. nənədən ügey qardalar. - qandaş qadaş: ataları bir olan. - qandaş qadaş: bir dədədən olan qardaşlar.

qanday6 : qalay6. nətəkka. necə. nasıl. - qandaysın: nətəksənka: necəsən. nətəhərsən.

qandırka : ətin üzərində olan incə dəri. zar. pöz. car. çar. yalqaq, yoxacıq, dəricik, qabıq.

qandırmaqka: anlatmaq. tuyturmaq. duyurmaq.

qane : qanıqsar. üzü yola. razılaşan.

qanğdaşka: qanğsıq. ataları bir olan.

qanğka : qazın çıxardığı səs. - qanğ etməkka: qaz səsi vermək.

qanğlıka : qanlı. qağnı arabası.

qanğraqka: çan. zəng.

qanğsıqka : ataları bir olan. üvey.

qanıka : 1. nərə?. 2. hanı. - oğlum qanı: oğlum hanı, hardadır.

qanıqka : 1. sevinc. şadlıq. 2. rahatlıq. dincəl. 3. rizayət. - qanıqsız: rizayətsiz. 4. qanıt. nəzər. - bir qanıt. nəzər nuqtəsi

qanıqmaq: razı olmaq.

qanıqsamaq: razılaşmaq. razılıq əldə edmək.

qanıqsar: üzü yola. qane.

qanımaqka: qanamaq.

qanışmaq: 1. anlamaq. düşünüb anlamaq. oğqarmaqka. 2. razılaşmaq.

qanıt : 1. həyəcan. coşqu. qələyan. sevinc. 2. cəzbə. çarpıntı. vəcd. şovq. əsrim. əsrəm. 3. fanatizm. 4. qanıq. nəzər. - bir qanıt: nəzər nuqtəsi:

qanıtan : qanıtqanka. təşəviq edən. müşəvviq.

qanıtqanka: 1. qanıtan. təşəviq edən. müşəvviq. 2. qanqıtğan. qanıyan. qanağan. əsrik. daşqın. coşan. coşqun. özündən çıxan.

qanıtmaqka: şovqə gətirmək.

qanq : bax > qan.

qanquka : əğri olub qan alacaq ayqıt. həcəmət. neştər.

qanlanmaq: ətlənmək. gursmaq. gürsəmək. kürsəmək. gurlanmaq. şişmək. təxmir olmaq. mayalanmaq.

qanmaq : qaqınmaq. 1. bükməkka. bökməkka. doymaq. qərq olmaq. - qanığa qanasın: qanığa doyasın. 2. tuymaq. duymaq.

qanmaz : alıq. munduzka. qafası bağlı, qapalı. budala. axmaq. anlamaz. anlağdan qıt. anqut. ənkit. ənküt. enküt. axmaq. əndikka. endik. anlamaz. şaşqın. gic. - əndik ər: budala adam. - əndik uma, evlini ağırlar: səfeh qonaq, ev yiyəsinə buyur diyər, tarif elər. - necə munduz ərsə, əş yaxcı, necə əyri olsa, yol yaxcı.

qanmış : doymuş. qanıqka.

qanrağka: 1. zəng. zınqıro. çan. 2. damağ. ağzın çatısı.

qanşaq : qohum. tanış.

qanşmaq: örtülməkka. örtülmək. qapalı qalmaq.

qanuka : hanki. hayu. qayu.

qap : qabka. qaka. 1. yataq. tuxumluğda olan döl yatağı. - qablığ oğul: döl yatağıynan doğulan uşaq, ki qutlu sayılır. 2. - qa qaça: qaqaça: qab qacaq. - qab qab edmək: bölüşmək. qapışmaq. qapuşmaq. - qab kənətləmək: aşlamaqka. - qaba qoymaq: qaçalamaq. 2. kəsürgəka. kəsrük. dağarcıq. xalta. xaral.

qapac : çuvqa. qılavuz. başbuğ. qulabuğ.

qapaç : (< qap). çöməç. çömçə. çümiç6. kəpçə. çəmçə. kəpəç.

qapaka : qabaka. 1. qırcı, qırıcı, sərt, tərs kişi. aluqka. 2. uca, yüksək, uzun, boylu olan nərsə. - qapa yüklü ox: yekə yələkli ox.

qapaq : qabaq. 1. qabax. yaş ikən yeyilir, qurusundan qab qacaq, kova, çanaq düzəlir. - qabaqlıq: qabaq tarlası. qabaq bitən yer. 2. qabqaqka. qabıq. qapqaka. 3. göz qapağı. 4. qız qızlığı. bəkârət. pərdə. - qız qapağın sıymış. - qız qapaqlamaq: qızın qapağına uğraşıb götürmək. 5. qapqaka. böyük qapı. qala, şəhər qapısı. dərvaza.

qapaqlamaqka: qız pozmaq. - qız qapaqlamaq: qızın qapağ uğraşıb götürmək.

qapaqlı : qapaqlıqka. qızlığı pozulmamış. bükük. bükür. bikrərəb. ( > bakerefars) açılmamış.

qapalı : örtüş. gizli. qapulanka. sıxışan. tuyuqka. ( y <> t ) tutuq. bağlı. yapıqlı. yaprıq. yapıqlıqka. qapanmış. - qapalı işlər: örtüş işlər - qapalı sözlər: örtüş sözlər

qapama : diydəkka. tiklək. tıqlaq. tıylaq. (< tıq. tiq). korluq. örtük.

qapamaq: örtmək. qöşitməkka. quşatmaq. qurşatmaq. - bulut göyü quşatdı.

qapanmaq: yapınmaqka. örtünmək. tonmaqka. donmaq. tünmək. tunmaqka. tutulmaq. tıxanmaq. tıxanmaq.

qapanmış: 1. (yara) yetmişka. bütmiş. bitmiş. iyiləşmiş. 2. yapıqlı. yaprıq. yapıqlıqka. qapalı.

qapar : qabar. 1. bez, dolama, turuqka kimi olannərsə. 2. qadırqaq. qayırqaq. çox çalışmaq üzündən əldə oluşan qabıqlı şiş, köpcük.

qaparan: qabaran. ürülgən. şişən. hər zaman şişən. qabaran:

qaparcıq: qabarcıq. qamçıqu. ağızda, barmaqlarda, kəsgin ağrı, ısıtmadan çıxan sivilcə.

qaparqan : qabarqanka. qabartı. sivilcə. şəbbə. cuş.

qaparmaq: qabarmaq. 1. böyümək. şişmək. - baş qabardı. 1. buğuqlanmaqka. bars bolmaqka. şirlənmək. şişinmək.

qapartqan: qabartqanka. 1. qabartqan. şişirən. obartan (kimsə). 2. qabartqın. şişman, çaq kişi.

qapartmaq: qabartmaqka. 1. şişirmək. obartmaq. - səndə sözü qabartma. 2. qabarlatmaq. qabar edmək. - başmaq ayağımı qabartdı.

qapas : xapsika. qapsı. qasıb. kiçik qutu, qab. qabuc. hoqqa.

qapatınmaq: bəklənməkka.

qapatmaq: tıqamaq. tumaqka. tunturmaqka. dondrmaq. örtmək. tonatmaqka. tonutmaq. donatmaq. geydirmək. tuğlamaqka. düğünləmək. bağlamaq. basturmaqka. batsırmaq. bastırmaq. sındırmaq. üstələmək.

qapcaqka: qabcaqka. qovşaq. çatar. çatşaq. su qollarının birbirinə qavuştuğu yer.

qapı : yarı. yarıq. bəxd. şans. - yarın tikilsin: qapın bağlansın.

qapıq : qabığ. - ağac qabığ: qaz. qas. qasuqka. qadızka. qasıq. 3. tutmaqka. dutmaq. yaxalamaq.

qapıqlanmaq: qabıqlanmaq. qadızlanmaqka.

qapıqlıka: qapuqluqka. qapılı. qapısı olan nərsə. - qapıqlı ev. - qapıqlı tükan. - qapıqlı duvar. - qapaqlıq qız. qız. oğlan qız.

qapılı : qapıqlı. qapuqluqka. qapısı olan nərsə. - qapılı ev. - qapılı tükan. - qapılı duvar.

qapılmaq: ( l <> n ) qapınmaqka. tutulmaq. yaxalanmaq. - xəstəliyə qapılmaq. - uşağ yelə qapıldı.

qapılmaq: 1. qadıtmaqka. qatılmaq. tutulmaq. - o tomluqqa qadıtdı: qatıldı: soyuq dəğdi. dondan öldü. 2. qapanmaq. hapsədilmək. tutuqlanmaq. qalınmaq. - on kişi bir evədə qapıldı.

qapınmaqka : 1. yağmalamaq. - el davarın (malın) qapınanalar. - duvarı yarıb, hərnə tapdılar qapındılar. 2. ( n <> l ) qapılmaq. tutulmaq. yaxalanmaq. - xəstəliyə qapınmaq. - uşağ yelə qapındı.

qapır : qabırka. qurs. gürs. şişik. maya.

qapırcaq : qabırcaq. tabut.

qapırqa : qabırqa. - qabırqa gəmikləri. göğüsün yanları: küsrika

qapışka : qabışka. 1. qapıp alma. yağmac edmə. yağma etmə. çalma. çalmaş. 2. tutub, gizlədib saxlama. ixtilas. 3. oğuc. çəngək. - bir qapış çörək vermiş, canın almış. iki qapış buğda: iki oğuc buğda. 4. pay. səhm. - on qapış düşdü bizə. - iki qapışdan bir qapış sənin, bir qapış mənim.

qapışmaq : ısrışmaqka. dişləşmək. bir bir dişləyib, qapmaq.

qapıtka : kəpit. 1. tükan. 2. məyhanə.

qapqaka : qapaq. böyük qapı. qala, şəhər qapısı. dərvaza.

qapqaqka: qabqaqka. qapaq.

qapqan : qapuran. qapran. sıxan. zalim. təzyiq edən.

qapquçıka: qapıcı. qapan. çalan.

qaplaq : açılmış. bəkarəti götürülmüş qız.

qaplamaq: qablamaq. qaçalamaqka. qaba qoymaq.

qaplatmaqka: qablatmaqka. 1. qalatmaqka. qılıflamaq. qılıf keçirtmək. bir şeyi buxcaya, sarqıya, sandığa salmaq. qoydurmaq. 2. gizləmək.

qaplığ : qablığ. - qablığ oğul: döl yatağıynan doğulan uşaq, ki qutlu sayılır.

qaplumbağa: münqüz baqaka. tosbağa.

qapmaqka: 1. almaq. tutmaq. satın almaq. - bazardan on qab qapdıq. - bir ev qapdım, bəsimdida. 2. tutmaq. toxunmaq. dəğmək. - soyuq qapmaq: soyuq almaq. - uşağı yel qapdı: uşağı cin vurdu. - gün qapmış: issi vurmuş. - pərdəni sal gün qapır. - şeh paltarı yelə qapdır, qurusun. 3. geymək. çulqamaq. - hava soyuqdu, qalın qapın. 4. çalmaq. toxunmaq. çarpmaq. uçurmaq. hücum. dəf edmək. 5. qarma. qarət.

qapran : qapuran. qapqan. sıxan. zalim. təzyiq edən.

qapsamaqka : culqamaq. yumutmaqka. qablamaq. çevrəsini, üstünü qablamaq, sarmaq, çulqamaq. - donuq gəlib qapsadı. - sağınc məni yumuttu.

qapsı : xapsika. qapas. qasıb. kiçik qutu, qab. qabuc. hoqqa.

qaptaq6 : yumaq. kələf.

qapturmaqka: qaptırmaq. çaldırmaq. əldən vermək. oğrulmaq.

qapuqka : qapı. - qapuq sədrətəmək: qapıya barmaqlıq qoymaq.

qapulqanka : qapqulqan. 1. qapqan. qapuran. qapran. sıxan. zalim. təzyiq edən. 2. qapalı. sıxışan. sıxılan. məhzun

qapulmaqka: sıxşmaq.

qapuran: qapran. qapqan. sıxan. zalim. təzyiq edən.

qapurqa: qaburqa. əyəkü. əyəği. hər heyvanın əyəğisi. əyə qəmiği. yan. çadırın yanı.

qapurmaq qaburmaq:. qoburmaq. qabdan qaba boşaltmaq. qab dəğişmək.

qapurmaqka : sıxmaq. - biləzik əlimi qapurur.

qapuşmaqka: qapışmaq. qapışmaq.

qar : kar. 1. asıqka. asqı. ası. qazanc. yar. yarı. qazanc. buluşka. fayda. - qarduka. qarud. donqalax. qara qışda su üzərində oluşan fındıq böyüklüyündə buz parçaları. 2. tunğuka. tuğnu. tuğun. sağır.

qara : 1. xun. assız. asısız boş, sonsuz, faydasız nə. - xun qara işləmə: boşuna işləmə. 2. tərəf: qaruka. 3. qara. qaranlıq.
- qara qaraqka: (qara: qöz + qaraq: qara. bəbək).
- qara quraka: yanaş söz. yamaş söz. "qura" bərkitmə ilgəcidir.
- qara orunka: sin. qəbir.
- qara gözlü: qara qaraqka.
- qara ərməkka: qara olmaq. qararmaq.
- qara bəlâ. başbəlası: qaramunğka. qaraqunka.
- qara
basma: köti burtka.
- qara pazı: püstüli: büstəlika.
- qara otka: ağılı bir bitgi. baldıran otu. aconitum.
- qara quş yulduzka: müştəri gəzəgəni. jüpitər.
- qara quş: tavşancıl.
- qara üzüm: məşiç üzümka.
- qara taşlıq yer: sayka. - qara yaqka: nəft.
- qarabasan: burtka. bürtka. qarabasma: qâpus(> kabus).
- qarabaşka: gərdək gecəsi gəlinlə birlikdə göndərilən qulluqçu qadın. sağdıc qadın. kölə. nökər.
- qara yağ: növüd. nəft.

qaraçıka : 1. dilənci. yolçu. 2. yalaçıka. iftiraçı. şərur. itham edən. - yalaçı bəylər. - yalaçı qadın.

qaraçuxa: qutat. qutaq. qurtaq. xoşbəx.

qarağuni: uşaqların gecə çağı oynanan bir oyunu.

qaraq : 1. qara. bəbək. - qara qaraqka: (qara: qöz + qaraq: qara. bəbək). 2. yol güdüb qaramanlıq, oğurluq edən.

qaraqanka: dağ ağaclarından bir çeşit ağac.

qaraqka : ot qaraq. qöz bəbəği. gözün giləsi. gözün səqqəsi6. - qara qaraq: qara göz. - ürünq qaraq: gözün ağı.

qaraqlamaqka: 1. yol kəsip mal almaq. 2. qərəkləməkka. yoxluğu dolayısıylə aramaq. araştırmaq.

qaraqlıqka: qarqaqlı. gözlü. qözülü. göz üçün. - qaraqsız tək görürü: kor kimi baxır.

qaraqsızka: qözsüz. kor.

qaraquka: qarağuka. 1. kor. 2. zaç deyilən qara boya.

qaraqula: abaqı. qorquluqka.

qaraqunıka: axşamləyın cocuqların oynadıqları bir oyun.

qaraquşka : 1. qara quş. tavşancıl. uqab. 2. dəvə dabanının ucları. 3. müşdəri ulduzu. (jüpitər). mizan yıldızı. (libra).

qaralamaqka: 1. qaralamaq. pisləmək. 2. pisləmək. sıçmaq. - it qaraladı.

qaraltı : qıyaka. qərə. şəbəh.

qaraman: qaramunğka. - qaramunğka: qaraqun. qara bəlâ. - qaramuq: bir alağ otu: sarqaçka.

qaranğquka : qaranı. qaranlıq.

qaranlamaq: tünərməkka. qararmaq. gecəlmək.

qaranlıq : yudqıka. tünəriqka. məzar. sin.

qarapazı : püstülika. büstəli. yeyilən bir ot.

qararmaq : tünərməkka. qaranlamaq. gecəlmək.

qaraşıq : baxışa. baxmağa. - qaraşıqa qoymaq. baxıtmaqka. baxtırmaq. baxıtmaq. qaratmaq.

qaratmaq: baxıtmaqka. baxtırmaq. baxıtmaq. qaraşıqa qoymaq.

qarçamaqka : qarslamaq. qatılaşmaq. qursamaq. - yumşaq nə qarçadı.

qardaş : - qandaş qadaş: bir dədədən olan qardaşlar. - böyük qardəş: açıqka.

qardaşlıq: qadaşlıqka. qohumluq.

qardonka: qarud. su üzərində üzən fındıq böyüklüğündə buz parçaları.

Yüklə 8,02 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   66




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin