Divan-ü luğat-it tüRK



Yüklə 8,02 Mb.
səhifə28/66
tarix03.06.2018
ölçüsü8,02 Mb.
#52477
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   66

qıyışmaq: 1. qıyqışmaq. qışmaqka. qaymaq. qıyşıqmaq. qayışmaq. azmaq. bir ortamdan, yoldan əğilib, yana düşmək. münhərif olmaq. 2. kəsişmək.

qıyışmaqka: əğrişmək.

qıyka : çağırma sözcüyü. "ya, hey, ey" kimi çağırma, səsləmə sözcüyü. - qıy bəri gəl: olan bura gəl.

qıyqı : qızqı. cəza. mücazat.

qıyqışmaq: qıyşıqmaq. qışmaqka. qaymaq. qıyışmaq. qayışmaq. azmaq. bir ortamdan, yoldan əğilib, yana düşmək. münhərif olmaq.

qıylaş : qıqırışka. hay küyəş. hay küy. haykırış.

qıyma : qırtıl. qartalka. doğral. parçalanmış. - qıyma ət: qırtıl ət. parçalanmış ət: qartal ət.

qıymacka: çiğillərin geydiği, tiftiqtən yapılan, ağ başlıq.

qıymaka : qıyılmış. sərçə dili kimi əğri kəsilən ərişdə, ət.

qıymaqka: (qısmaq <> sıqmaq). 1. qıtmaq. 2. dönmək. qayıtmaq. - ər sözün qıydı. - qısa belə qıyma belə, sıxma belə. 3. sözdən dönmək. qıymaq. əğrisinə doğramaq. əğib kəsmək. yanaki kəsmək. - qamışları qıy. 4. qızmaq. cəzalamaq.

qıymaz : 1. eləməz. sözündə durmaz. - qıymazın biri qıymaz. 2. zalim. qısaq.

qıyşıqmaq: qıyqışmaq. qışmaqka. qaymaq. qıyışmaq. qayışmaq. azmaq. bir ortamdan, yoldan əğilib, yana düşmək. münhərif olmaq.

qıytıl : qırtıl. qırılmış. parçalanmış.

qıyturmaq: əğrisinə kəstirmək.

qıyut : qızqutka. 1. cəza. mücazat. 2. işkəncə.

qız : 1. ( z <> s <> t ) qıs. qıt. qısıq olan. - qız kişika: qıtmır, qısmır, paxıl kişi. - qız kişi savı yorıq bulmaz: paxılın adı sanı keçməz. 2. bahalı nəsnə. nadir. qızıl. qiyməti. - qızlar əksüdi: qiymətlər endi. - qız kişi. - qız topraq. - qız kitab. - qız dəğər. 3. qız oğlan. qız. qız cocuq. ərkə oğlanın qarşıtı. - qız edinmək: qızlanmaqka. - qız qardəş edinmək: sinğillənməkka. - yetgin qız. - ötlük inci yerdə qalmax. 4. qız. qız oğlan: qapaqlıq. qapıqlıqka. bikr. 5. qız. kilfət. - qız qırqınka: cariyə.

qızamaq : 1. qızlıq pozmaq. 2. qızlamuqka.

qızan : qağan. qaqan. hirslənən. qurulqanka. qurulan.

qızarmaqka: qızıl ərmək. alarmaqka. qamaşmaq (qöz). al olmaq. ala olmaq. alacalaşmaq.

qızartılmaq: söqülməkka. kabab olmaq. pişmək.

qızdıran : can sıxan. bıqdıran. qaqıtqanka.

qızdırmaq: qıqdırmaq. qaqıtmaqka. 1. qavçımaq: qafçıtmaqka. canını sıxtırmaq. 2. qaldırmaq. ( q <> y ) qoğutmaq. qoqutmaq. quyutmaqka. qaçıtmaq. ürkütmək. quşqutmaq. 3. tavratmaqka. təprətməkka. təlbələmək. tələsdirmək.

qızıq : qıdıq. qıyıq. qıraq (< qır. qıy). çetik. çətik. çatıq. - arıq qızığı: arx, çay qırağı, qıyısı. - ayaq qızığı: bardaq, idiş, kasa, qab qırağı, ağzı. - yar qıyıqı: uçurum ağzı.

qızıqsıtmaq: dəmlətmək. issitmək. oynatmaq.

qızılcıq :kürən deyilən dağ yemişi. yumuşqa. yafışquka.

qızılka : qırmızı. - qızıla-sarı: ətrəkka. rəngi qızıla çalan sarı adam. - qızıl ərməkka: qızarmaq.

qızılmaqka: 1. qıyılmaq. peşmanlamaq. nədamət edmək. 2. qızqılmaq. qıyılmaq. qıyqılmaq. cəzalanmaq. - ər yazıqdan qızqıldı: kişi günahının cəzasın çəkdi.

qızışdırtmaq: qaqıtmaqka. hirsləndirmək.

qızışmaq: qurşanmaq. güsərməkka.

qızqal : qədirşünas.

qızqamaq:qırqamaq: qarqamaqka.

qızqamaqka: qaqımaq. alqamaq. qarqamaq.

qızqı : qıyqı. cəza. mücazat.

qızqılka : qıyqıl. qırqıl. quyuq kül boya. - qızqıl atka.

qızqın : örtər. yanar. issi. isti. şiddətli. qınğırka.

qızqırqınka: qızlar.

qızqul atka: boz ilə qır arasında olan at.

qızqurmaqka: qıyurmaq. 1. işkəncəyə qoymaq. cəzasını çəktirmək. cəzalandırmaq. mücazat edmək. 2. danlamaq.

qızquşka: qanatların açanda dəğişik boyalı, yələkli bir quş. tavus.

qızqutka : qıyut. 1. cəza. mücazat. 2. işkəncə.

qızqutlanmaqka: suçlanmaq. qısqutlanmaq. özün günahlı saymaq. utanmaq. çəkinmək.

qızlaqka : qızqıl. qızlıq. qızıl. 1. qırmızı. - qöti qızlaqka: qızıl, qırmızı quyruq. - götü qızlaq: qızıl quyruq. 2. qızlığa götürülmüş. doxdər xandə:

qızlamuqka : qızamıq. səpgil. cuş.

qızlanmaqka : 1. nərsəni artıq, çox görmək. bahalı bulmaq. bahasınmaq. - qızlanılan nədən (maldan) uzaq durulur. - kitab, qəzetə qızlanısa, satılmaz. - bunun dəğərin, qiymətin bilmədən nəyə qızlanırsan. 2. qız edinmək. qız uşağ yiyəsi olmaq. qızlığa götürmək.

qızlar : qızqırqınka.

qızlaşıq : qızlaşlıq. qədirşünaslıq.

qızlaşmaqka: qız üsdə məşləşmək.

qızlatmaq: artığına dəğər vermək. qədirləmək. yaxcı qiymət vermək. - qızlatgilən ürəkdəki sevgivi. - özgürlüyün qızlatmayan, qısılı qalar.

qızlıq pozmaq: qızamaqka.

qızlıq : qızlaqka. qızqıl. qızıl. qırmızı. - qöti qızlaqka: qızıl, qırmızı quyruq.

qızma : qaqıma. qaqıqka.

qızmaq : 1. taqınmaqka. taxınmaq. hirslənmək. tərsinməkka. tərslənmək. savaşmaq. qayqırmaq. hirslənmək. 2. qamaşmaqka. qayğı göstərmək. 3. qıymaq. cəzalamaq. 4. öğüt tutmamaq. boşlaqlanmaqka. bulqanmaqka. 5. arılmaqka. (birinə ) darılmaq. qaqımaq. qaqumaqka.

qızumaqka: bahalanmaq. fiyatlanmaq.


qi

qib : kibka. kimi. təkin.

qibəka : kibəka. bütə. az zaman. qısa zaman. - qibə bolmaqka: az zaman keçmək.

qibər : kibər. kibrəli. kövsə. kövəs. kövəzka. qattaq. qurumlu.

qibi : kibi. qipika.

qibirli : kibirli. qalınqu. özün şişirdən, hopurdan. yuxarı tutan. xud pəsənd.

qibrəli : kibrəli. kibər. kövsə. kövəs. kövəzka. qattaq. qurumlu.

qic : gic. şaşqın. əndikka. endik. qanmaz. anlamaz. - əndik ər: budala adam. - əndik uma, evlini ağırlar: səfeh qonaq, ev yiyəsinə buyur diyər, tarif elər.

qiçikka : kiçik. qısıq. az. əsgik. ucuz. dəğərsiz. həqir. - kiçik sözü əzgərmə:

qiçiq : kiçikka. kiçiklik.

qiçiqləməkka: kiçikləməkka. kiçik saymaq.

qiçinməkka. : kiçinməkka. təhqir olmaq.

qiçüqka : küçuk. kiçik.

qid : kidka. arxa. son. sonra.

qidər : qeytər. uzaqlat. qov. - biliqsizlik qidər.

qidin : kidin. geyin. sonra. - kidin təlim ökündü: geyin (sonra) telim ökündü: sonra çoxlu peşman oldu.

qidiz : giyiz. giziz. giviz. güvüz. geyim.

qifir : kifir. qatutka. qarışıq. alağ.

qifirlik : kifirlik. baynaqka. pislik. batıqlıq.

qikrüldü: gikrüldüka. girgildi. aparıldı.

qiqirmək: gigirmək. girdirmək. aparmq. - mal evə gigrildi.

qiqiş : gigiş girgiş. əməkdaş. həmkar.

qiqməkka: biləmək. bir şeyi, bir nərsiyə üzərinə sürtmək.

qilaflamaq: xəlfələmək. qoruğlamaq. quruğlamaq.

qilit : kilit. kilid. 1. kiritka. qirgit. girgit. qıfıl. - kiritli qap: kirgitli qapı. 2. it. itək. ölçünü qurub, qırıb, dəğişmə üçün qoyulan düğmə kimi nəyisə.

qilitləmək: kilitləmək. kiritləməkka.

qimi : kimika. 1. gibi. kibka. təkin. qüni. güni. quni. qıni. qılı. 2. gəmi. 3. qıni. qılı. quni. qüni. güni. - nə qıni bir adamdı.

qimsən : kimsənka. altın oğuntusu, qırıntsı. (başlıq, qavuq, paltar süsləmək üçün kullanılan).

qimsəsiz: kimsəsiz yalınquska. yalnğuska. yalnız.

qimünçə: qümiçəka. sivri sinək.

qin : kin. 1. öcütka. öc. intiqam. - kin irtəmək: intiqam almaq. - öcüm kinim irtəlim: intiqam almaq. - kin bağlamaq: kəktəşməkka. kəkləşmək. hınçlaşmaq. ciciklənmək. 2. - nən. - lən. - əliqin: barmağınan. - ay dolun olsa, əliqin imlənməz: ön dörd gecəlik ay barmağınan göstərilməz.

qinic : kinic. düdsük. qınıc. qınac. kinli.

qinli : kinli. qınlı. gəklikka hıncli. düdsük. kinic. qınıc. qınac. yağıtqanka. düşmanlıq edən. - bu kişi, nə yağıtqan.

qip : kipka. keyp. 1. qalıb. - kərpiç kipi. 2. kimi. bənzər. - kip özüdü: lap, qalıb özüdü. nə kib mal istirsiz: nə kimi. 3. oğür.

qipgirdə : gipgirdə. təstəgirmə.

qipi : kibi.

qipləmək : bərkitmək. vurqulamaq. qavalamaq. tə'kitləmək.

qir : 1. gir. ilmək. ilişik. - ilməkli: girli. 2. kir. çirk. çik. tunqraka. tonqıra. bulaşıq. qacacka ( q <> c ) qaqac. qaqacka. pas. bulaşıq. yuğnaq. qalınğuqka. qaqacka. bulaşıq. çirkin. tunqraka. pislik. çaplaq. çaqlap. çalaq. çapaq. çanaq

qirdağ : girdağ. girdab. tolas. dolas. suyun burub içəri çəkən, dolunlayan fırlaq durumu.

qirdə : girdə. buruq. dəğrə. çörəkka. qurvıka. yuvarlaq.

qirdəkan: girdəkan. yaqaqka. qayaq. qıyıq. cəviz.

qirdələmək: girdələmək. çoqmalamaqka. tuqmaqlamaq. tuqarmaq. yuvsamaqka. yuvarlamaq yazmaq, istəmək.

qirdəş : girdəşka. bir avluda, bir çəpərdə, evdə yaşayan, duran qonşular.

qirdirmək: girtürməkka.

qirə : - saç girəsi: telmaşa. teli, tükü yığan, bəstəliyən ayqıt.

qirərsəkmək: qirimsinməkka.

qirgit : girgit. kilit. kiritka. qıfıl. - kiritli qap: kirgitli qapı.

qirgücika: qirici. qirən.

qirici : girici. girən. qirgücika.

qirikmək: kirikmək. kirlənmək.

qiriqka. : girik. gərik. geniş.

qiriqməkka: kirikməkka. kirlənmək. - don kirikdi: kirləndi.

qiriqsəməkka: girmək.

qirinmək: 1. girinməkka. qirər qôstərmək. girmək: qirinməkka. 2. kirinməkka. kirlənmək. suya geyib yuğunmaq.

qirinti çıxıntı: girinti çıxıntı. qazı. çin qat. - qirintili çıxıntılı qazığ izləri: qazıka.

qiriş : giriş. kirişka. 1. girə. kira. kirayə. özəl mülküdən gələn qazanc. - girişə vermək: kirariyə vermək. - girişə almaq: kirariyə götürmək. 2. giriş. gəlmək. virud. 3. turcaq. dirsək. salma. başlanqıc. ( # qırış: bitiş). 4. kiriş. kaman. - yağı qarşu kiriş qurdum. . kiriş. yay kirişi. yay. kaman. 5. giriş. bir adamın axarlarından olan gəliri. - kirişi yayı açmaq, çəkmək: yazışmaqka. çözüşmək. yayışmaq.

qirişgək : girişgəkka. girən. girişən.

qiritka. : girgit. kilit. qıfıl. - - kiritli qap: kirgitli qapı.

qiritləməkka: qilitləmək.

qirküka : girqüka girmə zamanı. gırəcək.

qirqin : kirkinka. girgin. qırqın. gərgin. qızaq, boğranın. dəvənin qızqın, qoşnu çağı.

qirlənmək: girlənmək. tovlanmaq. tavlanmaq. kələk gəlmək.

qirlənmək: girlənməkka girigmək. yumulmaq.

qirmək : çatışmaq6. əkləmək.

qirmişçəka: girmiş qibi.

qirpüqlənməkka: kirpüqlənməkka. qõzdə kötü qıl bitmək.

qirşənka : kirşənka. üstübəç. üzə sürülən düzgün. duvax.

qirşənlənməkka: üzə düzgün sürünmək.

qirşitmək: girşitmək türçıtmaqka. durcıtmaq. durcutmaq. dirsətmək. başlatmaq. qursatmaq. işə salmaq. bərpa edmək.

qirşitmək: girşitmək. türçitməkka. törçütmək. durçutmaq. dirsətmək. başlatmaq. qursatmaq. işə salmaq. bərpa edmək.

qirtinmək : kirtinmək. girtkünmək. inanmaq. - o tanrıya kirtindi.

qirtqinsəmək: təsdiq edmək. güvənmək. pənah aparmaq. - o tanrıya girtginsədi.

qirtqün : kirtgün. pənah. güvah. - kirtgünüm aldı məndən. - təkcə kirgünüm sənidin oğlum. - kirtgünün qırılsın: pənahsız qalasın.

qirtqünmək: girtgünmək. girtinmək. pənah aparmaq. inanmaq. gerçinmək. güvənmək. sığınmaq. - tanrım sənə girtünürəm. - kirtgünüm aldı məndən. - kirtün ana kirtün. - kirtün odur, ana kirtün.

qirtücka : kirtüc. kırtücka. 1. cicikli. qısqanc. - kirtüc kişika. 2. bədəxlaq.

qirtük : kirtük. 1. sənəd. tapı. qüvah. şahid. 2. etiraf. iqrar.

qirtüka. : kirtüka. 1. and. inaq. yəmin. 2. qərçəklik. doğruluq. həqiqət. mühəqqəq. 2. həq. - o kirtü yerdədir: o həqqə qovuşub.

qirtüləmək : kirtüləmək. təsdiqləmək. şəhadət vermək.

qirtün : - kirtün ana, irqalmadan inam sanda.

qirtürməkka: qirdirmək.

qirvən : kirvən kirvən. qırpan. qünçüqka. qoncuq. qonuc. qonça. yaxa.

qis : kiska 1. qarı. 2. samur. 3. - kiş qormanka. qormanka. sadaq. qədələç. yaylıq. oxluq. yasıqka. ox yay qabı. - ox kişdə cığıl tığıl qıldı.

qisə : kisə. yançuqka. yançıq. torba. - kiçik kisə, torba: yançıq. yançuqka

qişəməkka: kişəməkka. köstəkləmək. bağlamaq.

qişən : kişən. tuşaquka. tuşaqka. göstək. köstək. düşəqü. döşəqu. bukağı. buxov. - ər atdan kişən saşdı: açdı.

qişi : kişi. yalnıqka. yalqın. insan. bəşər. adam. - yalqın oğlu: bəni adəm. - kişi barça. el qamu: el hamı: el hamısı. hamı millət

qişidə : kişidəka. kişi ilə.

qişika : kisi. adam. insan. kimsə. xalq. qarı. qadın·i.

qişirgək ərka: qısraq ər. evində birini görüncə canı sıqılan. evi kəndinə dar gələn kişi.

qişnəmək : kişnəmək. oqramaqka.

qitərməkka : qidərmək. götürmək. qutarmaq. qaldırmaq. yox edmək. nabud edmək. məhv edmək. - daşı yol üsdən götür. -

qitmək : gitmək. gedməkka. yox olmaq. edmək. yana, qırağa çəkilmək. aradan qalxmaq.

qivə : givə. qidizka. gidiz. giyiz. kiziz. giviz. güvüz.

qiviz : güvüz. qidizka. giyiz. giziz. givizka. gediz. qidiz. geyiv. geyim. döşək. qalı. salacaq. kilim, yayqı kimi şeylər.

qiyə : kiyə. qıya. kiçildici ək. - ər kiyəka: ərəki. alçaq kişi.

qiyiz : qidizka. giziz. giviz. güvüz. geyim.

qizik : gizik. basur. batur. sinə. sirr. gizli şey. saqız. saqqız. sağız. - saqqızın oğurladı.

qizir : gizir. maavin. çoban. köy böyükünün yamağı, köməyi, maavini.

qizizka. : gidiz. giyiz. gidiz. giviz. güvüz. hər bir taxılıb, geyidirilən nərsə. keçə. çadır örtüsü. givə.

qizka : gizka. gizləməyə, qorumaya, qoymağa yarar qab. 1. qutu. qutucuq. qutcuq. kiçik qab. qutusu. - gizdəki giz yıpar. 2. taxt. kürsü. peşxan. 3. sandıq. qap. heybə. torba.

qizləmək: gizləmək. örtmək. saxlamaq. yaşmaqkaabımaqka. abıtmaq. abıdmaqka.

qizlən : sağlaş. qaçın.

qizlənçü : gizlənçü. gizli. - gizlənçü gəlində: gəlin hər nəyin iyisin ərinə gizlədib saxlar.

qizlənmək: gizlənmək. 1. pusuqmaqka. büküşmək. pusuya girmək. ubanmaqka. abanmaq. 2. saxlar görünmək. kəndi kəndinə saqlamaq. 3. ubanmaqka. - oğruya tay ubanma, görcək işdə yubanma.

qizləşişmək: gizləşişmək. yaşruşmaqka.

qizləşmək : birbirindən gizləmək. : yaşruşmaqka. sırdaşmaq.

qizlətən : gizlətən. yapqar. yapan. sınqar. sindirən.

qizlətmək: gizlətmək. yapurtmaqka. yapmaq. saxlatmaq. yatturmaqka. baturmaqka. gizli saxlamaq. basırmaq.

qizləyən: gizlətən. yaşurqanka. yapurqanka. yaşurqan. saxlayan. örtülü, gizli qoyan. (# yarupqan: açan. saçan).

qizlika : gizli. 1. gizlənçüka. yaşut. yaşruka. yaşka. yapraq. gizik. sini. örtüş. qapalı. - gizli işlər: örtüş işlər. - gizli sözlər: örtüş sözlər. - qizli düşman: qır yaqıka. - yaşut - bəkütka. - gizli söz fısıldaşmaq: sufsamaq. sufşamaq. şuvşatmaq: şuv şaşmaqka. 2. oğrıka. oğru. oğrun.

qizrika : kəşür. gəzər. sarıq turma, tırp.

qizsəmək: gizsəmək. yaşsamaqka.

qob : bax > qop.

qobud : gobud. qaba. iyrik. irik.

qoburmaq : qaburmaq. qabdan qaba boşaltmaq. qab dəğişmək.

qobut : gobut. yaxımsız. kupal. sasrıq. sassıq6. sarsıqka.

qobzalmaqka: qubzaşmaqka. qupsalmaq. qopuz çalmaq. qopuz çalınmaq.

qoca : yetsik. yaşlı. düşgün.

qocaqarı: qurtqaka.

qocamış: (. <> l ) qocalmış. qarızanka. çox qocamış kişi.

qocatmaq: qarıtmaqka.

qocış : qucış. qocaqlaşma.

qoçaq : alpaqutka. alqabut. alp. alpər. ərən. yiğit. bağdur.

qoçınqarka : qoç. - iki qoçınqar başı, bir aşıcda (qazanda) pişməz.

qoçka : (< qovuç). qovan. baş əğmiyən. igid. qoçınqar.

qoçmaqka: qucaqlamaq.

qoçturmaqka: çoqturmaqka. quşqutmaq. saldırtmaq. cumdurmaq. üzərinə indirtmək. qucaqlatmaq. quçturmaq·. - quşu qaza çoqturdu.

qodquka : qozquka. qarasinək. sinək.

qodmaq: ( y <> z <> d. t ) qodmaq. bax > qoymaq.

qof : kovuq. kovıka. çürümüş. içi boş olan hər şey.

qohum : qanşaq. qayaş. qayqaş. tanış. tanış. qonum. özünka. uquş. oğuş. oymaq. əqrəba. - qohum tanış: yaq yağuq. - qohum qonşu: qonumka. yar yoldaş. yaxınlar tanışlar.

qohumlu: uquşlu. oğuşlu. tayfalı. elli.

qoq : qoğka koğ. çör çöp. pislik.

qoqaralamaq: qoğaralamaq. qoğlamaq. uşaqlamaqka.

qoqxu : qoğu oxları pardaxlamaq üçün qoğu ağacından yapılan ayqıt·.

qoqışka : qoquşka. səpili, səpisiz (tabaqlanmış. tabaqlanmamiş) dəri. qayış.

qoqıtmaqka: qoxutmaq. iyin çıxarmaq.

qoqqa : qoğqa. ürkəş. ürkəç. fitnə. - qoğqa qopmaq. ürkəşmək. fitnə çıxmaq.

qoqlamaq: qoğlamaq. uşaqlamaqka. uşalamaq. qoğaralamaq.

qoqmaq: qoğmaq. qağratmaqka. davul çalaraq zərərlı heyvanları quşları qaçırtmaq.

qoqratmaqka: quqrutmaq. ­1. qaqratmaq. yaş, suyuq nərsəni qurutmaq. əksiltmək, azaltmaq. kəmətmək. - gün suyumuzu qoqratdı. - bu il suları qaqratıb, yerində daş qalıb. ­2. qoğalamaq. davul çalaraq zərərlı heyvanları quşları qaçırtmaq.

qoqşaq : qoğşaqka. 1. gəvşək. çürük. dərdə dəyməz. 2. çatı. - tarmaqların qoğşağı.

qoqşamaqka: qoğşamaqka. oğşalamaq. yumşatmaq. gəvşətmək. qoğuş ağacı dalı iiə cilâlamaq. pərdahlamaq· - qovşamaq.

Yüklə 8,02 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   66




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin