Divan-ü luğat-it tüRK


qoya : sovğa. andıra. xumaruka. irs. miras. geriyə buraxılan nərsə. qoyaq



Yüklə 8,02 Mb.
səhifə30/66
tarix03.06.2018
ölçüsü8,02 Mb.
#52477
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   66

qoya : sovğa. andıra. xumaruka. irs. miras. geriyə buraxılan nərsə.

qoyaq : qotqıka. qoyqu. 1. alçaq könüllü. yumuşaq xuylu. mütəvazi. 2. davarlıqka. tavrıq. durdaq. xəznə. ambar.

qoyaqka : darı. qonaq.

qoyaqlıq: qotqılıqka. qoyqulıq. könül alçaqlığı. təvazü.

qoyanmaq : qoyunmaq. qozanmaqka. bəzənmək. süslənmək. - bəzənib qozanmaq.

qoydı : qotdı. quddı. buraxılmış. boşanmış, ötrülmüş. - qotdı nə. - qotdı yılxı: buraxılmış heyvan.

qoyika : 1. aşağ. alt. - o dağdan qoyu endi. - itim tutub qoyu çaldı: yerə vurdu. - başın alıb qoyu saldı: başın qırıb yerə saldı. - gözüm yaşı qoyu axdı: yerə axdı. - qoyu ıldı: aşağ geddi. - ər atdan qoyu uçdu: yerə yıxıldı. 2. quyika. quyu. çuxur. aşağı. alt. sufla (# yuxar. yuxarı. üst. ülya). 3. aşağı. aşağıya. arxası sıra. (qudı ).

qoyka : 1. qoltuq. 2. dərə. 3. qoyun. 4. paltarın qoynu. qucağı. - qoyun qoy dərənín qoyaqı. dibi. düzlüğü.

qoyqaka : dəri. kürk.

qoyqalamaqka: qoğqalamaq. dərinin qıllarını təmizləmək, yolmaq.

qoyqaşmaqka: qucaqlaşmaq. qoynuna girmək. - qoyqaşıb yatar onun üzünə.

qoyqu : qotqıka. qoyaq. alçaq könüllü. yumuşaq xuylu. mütəvazi.

qoyqulıq: qotqılıqka. qoyaqlıq. könül alçaqlığı. təvazü.

qoyqun : qoyun. qoynuq. etin. edin. hazır. amadə.

qoyluşmaqka: qoyulaşmaq. tökülüşmək.

qoymaq : ( y <> z <> d. t ) qozmaq. qodmaq. qonmaqka. 1. qondurmaq. qonatmaqka. oturtmaq. qoyutmaq. qonıtmaqka. könütmək. qonutmaq. doğrultmaq. 2. buraxmaq. ötürmək. boşlamaq. vazlamaq. vaz vermək. - məni qoy gedim. - qoy yava işlərin azqınlara. - özündən yaxcılıq qoyan. - işivi qozub gedmə. - əldən qozmaq: əldə qoymaq: buraxmaq. (quzidənfars: ötürmək). - xumaru qoymaq: andıra, savğaburaxmaq. - oğlum sənə qozarmən, ərdəm öğüt xumaru. - öğüt qoymaq: nəsihət vermək. 3. hazırlamaq. - qoyun yeyin. - qoyandan sonra gəlin. - qoyulmadan işi başlama. - qoyulmuş nələr: hazırlanmış şeylər. 3. toxdamaq. dözmək. dayanmaq. səbr edmək. dirəng. - bir köç qoyqıl: bir az dözginən. - mən qoyuram o qoymur: mən dözürəm o dözmür - qoymadan pişmir qora. - qoymaq ilə pişər qora. 4. buraxmaq. izin vermək. - qoyun gedim. - qoymadı axın çıxsın. 5. səhv edmək. buraxmaq. əldən çıxmaq (vermək. əldən qoymaq).
- qoydu bulut yağmırın: tökdü. 6. düzəlmək. doğrulmaq. yola gəlmək. e'tiraf edmək. - ağac qonmaq: tikmək. 7. yola çıxmaq. 3. ram olmaq. - at qondu. 8. tökmək. - əlimə boya qoydu. - paltarıma su qoyuldu. - əlinə su qoy. tökülmək. - bu ırmaq hara qoyur. 9. qoyuvermək. buraxmaq. tökmək. çalqamaq. 10. buraqmaq. tərk edilmək. qoyuvermək. buraxmaq.

qoynuq : qoyun. qoyqun. etin. edin. hazır. amadə.

qoyruşmaqka: boşaltmaq.

qoyuka : qoyuqka. qoyu. qalın. sıx.

qoyuqka : bax > güdükka. 1. qonuq. qumuq. təzək. pox. 2. dəri. o qoyuq qoyuqladı: dərinin tükün almaq üçün. 3. axarlarda qoyu. 4. qotuq. dözün. dözümlü. utun. sərin. səbirli. yumşaq. mütəvazi.

qoyuqlamaq: qoğsalamaq. pöşləmək. - o qoyuq qoyuqladı: dərinin tükün almaq üçün.

qoyuqluqka : qoyuluq. quyuluq.

qoyulaşmaq: qoyluşmaqka. tökülüşmək.

qoyulaşmış: batruşka. bətrüş. bartuş.

qoyulmaq: 1. artılmaqka. bərpa edinmək. 2. qotrulmaqka. qutrulmaq. boşalmaq. tökünmək.

qoyunka : 1. hazır. - qoyun şeylər. 2. qoyqun. qoynuq. etin. edin. hazır. amadə. 3. pərhiz. qoymaq, keçmək işinə alınmaq. 4. qucaq. 5. qonka. qoy.
- təvə, qoyun tüyündən yapılan qəyim: qarska.
- başıl qoy: təpəsində ağı olan qoyun.
- tişi qoyun. sağmal. sağılan heyvan. sağlıqka.

qoyunmaqka: qonmaqka. 1. qoymaq. tökümək. - su qoyunun: su tökün. 2. pərhiz edmək. qoymaq. keçmək. boşunmaq. 3. köçmək. - el qondu: qoyundu. 4. durmaq. oturmaq. toxdamaq. - ağrım qondu. 5. qoyanmaq. qozanmaqka. bəzənmək. süslənmək. - bəzənib qozanmaq.

qoyurmışka: boşalmış.

qoyurmuş: boşalmış. - qoyurmuş qab: qotur qab:. boş qab.

qoyuşmaqka: qonuşmaq. 1. qoyquşmaq. qonquşmaq. boşanmaq. tökmək. - əl ələ su qoyuşar, əllə üz yuvuşar. 2. birbirinə güvənmək.

qoyutmaq: qoymaq. qönitməkka. könütmək. qonutmaq. doğrultmaq.

qoyvanmaq : duruqsamaq. vellənmək. yubanmaq. - işlərində qoyvanma.

qoza : bucur6. - çam qozası: arça bucru:

qozanmaqka: qoyanmaq. qoyunmaq. bəzənmək. süslənmək. - bəzənib qozanmaq.

qõzətəcək: qözətqüka.

qozqıl : qoyqıl. - qozqıl məni gedəlim: qoy məni gedim.

qozmaq : ( y <> z <> d. t ) qodmaq. bax > qoymaq.

qöcən : köçən. 1. çəkünka. kiçik. xırda. bala. uşaq. 2. çəkünka. ada tavşanı yavrusu.

qöç : köçka. 1. ara. çağ. an. zaman. müddət. - bir köç qoyqıl: bir dayan. - bir köç qoyqıl: bir az dözginən. - uğur köçü: uğur çağı: bəxdin açığ arası. 2. saat. - bir köç: bir saat. - köç keçmiş gəlib çıxdı. - dan köçü: dan çağı. dan saatı. - günün igirmi dörd köçü: günün igirmi dörd saatı. - yorıq köçü: qəbul saatı. - qəbul edmək: yorıqlamaq.

qöçə : köçə. əyərlik. yəhə taxdası.

qöçəbə : dəvə köçəbəsi. təgirməkka. uğurma.

qöçik : köçik. köşikka. örtü. pərdə. kölgə.

qöçqürən: köçqürən. gəzürən. keçürən. keçqürqən. güzəşdə gedən. bağışlayan.

qöçmək : yollanmaq. - su köçtü: qoşun yola çıxdı.

qöçrümka: 1. belinləmə. dalâş. ürküş. 2. mahacirət.

qöçtək : köçtək. köştək. köstək. küstək. bukağı. buxov. tuşaq. tuşaqu. döşəqu. gişən.

qöçük : köçükka. 1. sağrı. yan. yançaq. göt. tərk. 2. bir heyvana binən iki adamdan arxadaki. 3. başdan fırlanıb sallanan bürgək saç fırlaları, halqaları.

qöçüklük: köçüklük. kölgəlik. - köçüklük yer: kölgəli yer.

qöçüqləmək: köçükləməkka. götündən, sağrından vurmaq.

qöçünmək: köçünmək. köşünməkka. kölgələnmək. kölgəyə çəkilmək. kəndini gizləmək, örtmək. - ər gündən köçündü: gündən kölgəyə keçdi.

qöçür !. : köçür !. qaytar !. qov. it.

qöçürən: qöçürgən. uzaqlaştıran:

qöçürgənka: 1. köçürən. 2. uzaqlaştıran.

qöçürmə : köçürmə. daşıma. intiqal. yer dəğişmə. depləsman.

qöçürmək: köçürməkka. yazmaq. istinsax edmək. nəql edmək.

qöçüt : köçütka. 1. at. ulağ. daşınma, köçmə, qötürmə aracı. - köçüt köçürmə: mənqul nəyin yerin dəğişmək. 2. mənqul. - köçüt davar: mənqul mal. - köçüt köçürmə: mənqul nəyin yerin dəğişmək.

qödəçka : gödəç. közücka. küzə. gözəç. bardaq. təsti. qözəç. qözüç.

zmək: zməkka. ( dz < met > zd) gözətmək. güdmək. qöz atmaqka. qözətmək. bəkləmək. göz edilmək. müntəzir olmaq. - sən burda gödəz: gözət. gözlə.

qöfəz : köfəz. köpəz. qədir bilməz. dəğər verməz.

qöhər : köhər < kəvəlka. yumşaq, uyuq qılıqlı. - kəvəl at: yorqa at. minik verən at.

qöq : göy. kökka. 1. göy. hava. - göy açıldı. - göy bürgürdü: göy tutuldu. - göy busardı: bozardı. - göy çığrısı: fələk. göy fələyi. - göyə sağyrsa, üzə düşür. - dəğirməndə doğmuş sıçan, göy kükrəyindən qorxmaz. 1. göylük. bağbağat. bağlıq boştanlığın gənəl adı. bir yeri saran yaşıl bölgə. - kənd göyü: şəhəri saran göylük. 2. kök. soy. əsl. - kökün kim: kimsən. 3. bağ. ip. - ər sözü bir, yəhər kökü üç olu. - kökən: mal davar sağılırkən ayağına bağlanan ip. 4. heyvanların qışda yaxınlaşması, aşışması. - qoç kökü çatdı. - atları kökü: atların cütləşməsi. 5. gök rəngi. lâcivərd. - gömgöy: göpgöy. - göy çüvüt: qöy boya. - - göy gözlü: qöy qöz. çağırka. 6. ölçü. vəzn. yir (şeir) ölçüsü vəzni. 7. damar. yıldızka. rişə. 8. qutsal. çin. tansuq. həqq. müqəddəs. - göy dəmir geri durmaz: düzlük sözü dryər, işin görər. 9. səsi aşağladıb, yüksəltməklə, incəldib yoğunlatmaqla istənilən ölçüyə, tona, taraza salmaq. - köklü səs: becərilmiş səs. - kök bilməz, qulaz yırtar: ölçünü bilməyən. - kök salmaq: harmoniləşmək. 10. hər nəyin dibi, bəki, bərki. him. pey. bəy (bəq). 11. əzab. çətinlik. qınaq. qınaş. - kök gördü, kərəkü üzdü. 12. ayna üzündə meydana gələn pas. nərsənin üzünə düşən çillik, çil, xal. 13. qoşnu. sevişmə, cütləşmə çağı. - qoyun kökü. 14. səsin bəmi zili. - köklü səs: ölçülü səs. 15. göylük. yaşıllıq. - kənd göyü: şəhər çevrəsində olan göylü. 16. kəndir. ovsar. - ər sözü bir, yəhər kökü üç olur. 17. qışın çağı heyvanların qızmış durumu. 18. yoğun, dolu, bəm səs. 19. pas. ləkə. - gözünqə göy düşdü: güzgüyə pas düşdü. - qöylü üz: xallı, səpgilli üz. 20. kök. el içində yaranmış, el içinə düşmüş gülməcə. bu ilin göyü budu ki. - bir gün ------. 21. göy sözündə sərbəstlik, boşluq, azatlıq, gəlişmə bitişmə, yüksəlmə, genişlik, gənclik vardır. - göy ölkələr: 22. yaşıllığı çox olan, yaşıllıqı, göyərtiləri qoruyan ölkələr. 22. gəlişmə yolunda olan ölkələr. - göy ılxı: kövşənə, otlağa buraxılmış heyvan. 23. gülüş. gülməcə. 24. əsl. soy. şütka.
- qöq yılxıka: başıboş yayılan heyvan.
- qöq tubulqanka: bir quş adı.
- kök gördü kəriki üzdü: ağırlıq, çətinlik görüb, ev eşiyin üzüb (söküb) geddi.
- kökdən aramaq: tüpləməkka. dipləmək. dibləmək. kökdən aramaq.
- kökün araştırmaq: tüpləşməkka. dibləşmək. dipləşmək. dibin çıxarmaq. təhqiq edmək.
- göy qurşağı. tel gögən.
- bulut göyü köşüttika: quşatdı.
- qöy daş : çəş. yaş. yəş. yeş. firuzə.
- qöy don: - göy don: göyün örtüyü, göy örtüyü boyada olan nərsə.
- kökdən aramaq: tüpləməkka. dipləmək.

qöqdədməkka: köqkətməkka. yəhər taxdalarını tiktirmək. bağlatmaq.

qöqdəzməkka: kökdəzməkka. kökdətmək. köklətməkka. sıxb bağlamaq. - yalığın köklət: qayışı bərkid.

qöqəgünka: qökəgünka göyəgün. göy milçək. - iki boğ ikəşür, ortada göyəgün yencilir.

qöqəkünka : gögəgün. göy sinək.

qöqəl : kökəl. köklə. kökün. kökən. harmoni. həmahəngi.

qöqən : kökən. 1. kökün. kökəl. köklə. harmoni. həmahəngi. 2. gögən. köstək. örkən. mal davar sağılırkən ayağına bağlanan ip. - tel gögən: göy qurşağı.

qöqərməkka : qöğərmək. göy rəngini almaq.

qöqəşmək : kökəşmək. kökləşməkka. qohumlaşmaq. - olar iki birlə kökləşdi.

qöqlə : köklə. kökəl. kökün. kökən. harmoni. həmahəngi.

qöqləmək : kökləmək. kökdəmək. 1. təvçəməkka. təpcəmək. ata ata, ara bir, iri iri tikmək. köpüşməkka. 2. nərsəni bağlamaq. bağlayıb kipləmək. tikmək. - yəhəri köklə: çat. qur. bağla. 3. ırlamaq. oxumaq. 4. göyləmək. göy yemək. heyvanın yemləməsi, otlaması. - yılxı köklədi.

qöqlən : köklən. müğənni. xanəndə.

qöqlənməkka: köklənməkka. 1. üzdə çillər çıxmaq. 2. şarkı söyləmək. ırlamaq. oxumaq. səsi yüksəltə alçalta şarkı çağırmaq. 3. sıxı bağlanmaq. bir yerə yerləşmək. - yəhər kökləndi. 4. soylanmaq. yıldızlanmaqka. kök salmaq. - köklənmiş kişi: elli günlü kişi. 5. zənginləşmək. bitişmək. - ölkənin köklənməsi işilə puldan asılıdır.

qöqləşməkka: kökləşməkka. köktəşmək. 1. ilişip soxulmaq. sıxılıb bağlanmaq. bağlaşmaq. cürləşmək. sözləşmək. - qız oğlan kökləşib geddilər. - bunan o kökləşdilər: cürləşdilər. 2. tuplənməkka. diblənmək. diplənmək. zənginləşmək. 3. kökəşmək. qohumlaşmaq. - olar iki birlə kökləşdi.

qöqlətməkka:kökdətmək. kökdəzməkka. sıxb bağlamaq. - yalığın köklət: qayışı bərkid.

qöqs : kökska. qökska. göğüs. köğüz. könül. ürək. sinə. - sənin özgün düşəli, köksüm ara od tütür. (özgü: özik. eşq):

qöqsüz : köksüz. yandıqka. yanıq. soysuz. qarışığı, yandan olan.

qöqşin : kökşin. göyümtül. göğümsü.

qöqtəşmək: köktəşməkka:ilişip soxulmaq. yəhər bağlamaq. qohumlaşmaq. bağlanmaq.

qöqunka : qoğunka. qıvılcımi. oddan qoğulan, qopan çığın.

qöqümsü : göğümsü. kökşin. göyümtül.

qöqün : kökün. kökən. kökəl. köklə. harmoni. həmahəngi.

qöqürcgünka: gögürcgünka. 1. göyərçin. 2. qüyerdi.

qöqüslük : qöğüslük artıqka.

qöqüslük : qöğüslük. artıqka. peşgirə. qadın lifciyi.

qöqüt : köküt. götgika. kötük. təpə. yığın. təpəciq.

qöqyuq : gökyuqka göylü. türkmən böyüklərinə verilən unqun·.

qöl : göl. havuz. birikmiş su.

qölçə : gölçə. gölünğka.

qölə : kölə. bulaq. bulun. qul. əsir. - alqa bulaq: bağışlanmış kölə.

qölərmək : gölərməkka. qöllənmək. gölərmək. toplanmaq. yığışmaq. - gölərdi sular.

qölgə : kölgə. köşigəka. köçik. köşikka. örtü. pərdə.

qölgələnmək: kölgələnmək. köçünmək. köşünməkka. kölgəyə çəkilmək. kəndini gizləmək, örtmək. - ər gündən köçündü: gündən kölgəyə keçdi.

qölgəli : kölgəli. dalı qalmış.

qölgəlik : kölgəlik. köçüklük. - köçüklük yer: kölgəli yer.

qöliqəka : köligəka. kölik. qoyu kölgə.

qöliqka : kölik. kölgə.

qöliqliqka: kölgilik. kölgəlik.

qölimək : göliməkka. gölgimək. quylamaq. qömmək.

qölişmək : gölişməkka. qömüşmək. - dədəsin öldürdü də gölüşdü də.

qölitməkka : gölitmək ( l < > m) gömitmək. gömdürmək. quylamaq. - ölünü qülütdülər.

qölqə : kölgə. köligə6. kölikka. uğur. devlət. bəxd. kömək. - bəy uğrunda işim yetildi: işim alındı.

qölqələnmək: kölgələnmək. kölgəyə çəkilmək. köşiklənmək. köşinməkka. köşünmək. kəndini gizləmək, örtmək.

qölqəlik : köliklikka. köşiklikka.

qöltinğka : gölcuq. quşların indiği su birikintisl.

qölükka : arxa. kölük. yük yüklətilən hər hanki bir heyvan.

qölüklükka : qölüklü.

qölünğ : gölünğka. gölçə.

qöm : göm. - göm göyka: 1. mas mavi. 2. qır, kül topraq rəngi.

qömçü : gömüç. gömçü. gömü. gənc. təpən (dəfinə). qazan (> xəznə).

qömdürmək: gömdürmək. quylamaq. qömitmək. gömitmək. ( m < > l ) gölitməkka.

qöməç : köməçka. külə gömülərək, cumularaq pişirilən çörək.

qömək : kömək. yardam. yoğuş. basutka. acıyan. qoldav. himayət. kölgə. uğur. devlət. bəxd. çırağ. əlik. şagird. qılış. əməkdaş. həmkar. - bəy uğrunda işim yetildi: işim alındı. - tanrı uğrunda işlərim bitər. - sizin uğruzdan vara çatdıq.

qömək : kömək. yatut. yətutka. yetut. yədək. yar.

qömək : kömək. yetütka. yardım. imdat.

qöməkləşmək: işləşməkka. işbirliyi yapmq.

qömitmək : gömitmək. ( m < > l ) gölitməkka. gülitmək. gömdürmək. quylamaq.

qömmə : gömmə: közdə pişirilən əkmək. közləmə. qözmənka.

qömü : gömü. gömülmüş. gömüntika. quylanmış.

qömüç : gömüç. qömçü. gömü. gənc. təpən (dəfinə). qazan (> xəznə). - o gömüş buldu. - tavqaç gömsi: aad ulusundan qalma xəznə.

qömüldürük : gömüldürüq. at göğüslüğü.

qömülən : gömülən. qöymənka. quylanan.

qömündi nənğ: qömülmüş nə, nəsnə.

qömür : kömürka. kömgür. - kömürlükka: kömrülük:

qömüş : gömüş. gənc. xəznə. - tapaç gömüş: keçmiş gənc.

qömüşməkka: qömdəşmək.

qöndər : göndər. edqil. eyqil. yolla. - eyqil məni döğüşgə.

qöndərişmək: göndərişmək. birbirinə vermək. ötgürüşməkka. ötrüşməkka.

qöndərmək : göndərmək. ötütmək. ötürmək. ötgürməkka. sürdürmək. çıxarmaq. uylatmaq. öyrətmək. tabe' edmək. savurmaq. yönətmək. yasmaqka. itsəmək. etsəmək. edsəmək. bağışlamaq. - ora qoşun yasın.

qöndərmək: göndərmək. yıldamaqka. 6. iltəmək. - onu evə yılat.

qöndqürməkka: qondqarmaqka. qondarmaq. doğrultmaq. düzəltmək. tikmək. yola qılavuzlamaq. iqrar ettirmək.

qönəkka : könəkka. kövnək. kövəng. küzə. matara. ibriq. su tulumu (qırba).

qönəş : könəş. < könüldəş. sırdaş. yoldaş.

qönğərməkka: ( o <> ö ) qonqarmaq. bax > qondqarmaqka.

qönğləkka : qomlək.

qönğləklənmək: könğləklənməkka. qömləklənmək. qömlək qəymək ·.

qönğüldə : könğüldəka. könül arxadaşı.

qönğülka : 1. könül. yürək. qəlb. 2. anlayış.

qönğüllənməkka: 1. könüllənmək. ürəkləmək. istəmək. arzu edmək. 2. (cocuq) düşünmək. anlamaq.

qönğüllükka: könüllü.

qönik : könik. könül. yaşut. şad. yarud. açıq. sevnik. həyəcanlı.

qönika : <> qoni. 1. düz. doğru. əmniyətli. 2. dəri. arınmış gönə "qoğuş" deyilir.

qönitməkka : könütmək. qonutmaq. qoyutmaq. qoymaq. doğrultmaq. dikətmək. - o ağac könütdü.

qönka : gönka. at dərisi, qönü. ham dərl. qön·.

qönül gönül. könül. könik. yaşut. şad. yarud. açıq. sevnik. həyəcanlı. - gözdən ıraq, gönüldən uzaq. - göyül qaynar, için oynar.

qönüldəş : könüldəş. könəş. sırdaş. yoldaş.

qöpcəşmək : kübüşməkka. tikişmək.

qöpçüqka : köpçükka. qaş. yəhərin ön, arxa yapuqu.

qöpəkli : baraqlıqka. köpəkyi olan kişi:

qöpəz : köpəz. köfəz. dəğər verməz. qədir bilməz.

qöpiq : köpik. bastırma. iki qətləyib tikmək. bezin iki qatı arasına pambıq qoyaraq tikmə.

qöpitməkka : köpitməkka. kübimək. tiktirmək. oyulqatmaq. küpətmək.

qöpka : <> qopka.

qöprü : köprü. atız. köprükka. geçit. geçiş. geçikka.

qöprükka : köprükka. köprü. atız. geçit. geçiş. geçikka.

qöpsünka : köpsünka. içinə yu qırxım qoyulmuş püştə, döşəkçə.

qöpüklətmək: köpüklətmək. əkşitmək. çuvşatmaqka. çuğşatmaqka. coğşatmaqka coşdurmaq. turşatmaq. qaynatmaq.

qöpülmək : köpülmək. kübülməkka. tikilmək. oyulqamaq.

qöpülməkka : tikilmək. kübülmək.

qöpümək : köpümək. kübiməkka. sıx tikiş tikmək. oyulqamaq.

Yüklə 8,02 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   66




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin