Divan-ü luğat-it tüRK

tayqan_ka: 1. turqan. durğan. müqavim. çalışqan. 2. tazı. av köpəyi. 3. - taylanğ ər_ka: taylanğ. tərlan. tayxan. incə, kibar, gözəl, boylu boslu. rəngi parlaq.

taymaq_ka: qaymaq. caymaq.

tayturmaq_ka : ( t < > q <> c ) tayıtmaq_ka. qayıtmaq. cayıtmaq. taydırmaq. qaydırmaq. caydırmaq. tayıtmaq. qayqıtmaq. qərq edmək. dəngəsin pozmaq. yerindən edmək.

tayuq ər_ka: taquy. taylanğ. tərlan. tayxan. incə, kibar, görkəmli, xoş səlqə kişi.

tayuq : taquy. dolu, kamil kişi, nə.

tayuqlanmaq_ka: taquylanmaq. dayılanmaq. kibarlanmaq. taxınıb keçinmək.

taz : taz_ka. 1. kəl. daz. boynuzsuz. - taz qoy: kəl qoyun. boynuzsuz qoyun. 2. bitgisiz, çoraq. - taz yer: bitgisi az olan çoraq yer. kəl topraq.

tazalamaq: dazalamaq. yanatmaq. yanıtmaq_ka. yenitmək. təmizləmək. seyrətmək. açıqlamaq.

tazarmaq_ka: kəlləşmək. tazqarmaq. tazqırmaq.

tazatmaq: dazatmaq. ( a <> ü ) tüzürmək. düzürmək. düzərmək.

tazıqlamaq: tatıqlamaq. tacıqlamaq. birini fars sanmaq.

tazış : teziş. qoquv. ürküş. qovala qaşdı.

tazıtmaq: ( z <> r ) tarıtmaq. dəritmək. təzitmək_ka. tezitmək. tazıqdırmaq. qaçırmaq. ürkütütmək.

taz_ka : daz. çaqraq. çaqqar. alıq_ka. aluq. yaluq. keçəl. - taz at_ka: alacalı at.

tazqarmaq: tazarmaq_ka. kəlləşmək. tazqırmaq.

tazqarmaq_ka: kəlləşmək. dazlaşmaq. tazarmaq. tazqırmaq.

tazqırmaq_ka: dazlaşmaq. kəlləşmək. tazarmaq_ka. tazqarmaq.

tazlamaq_ka: birinə kəl demək. birini kəl saymaq.

tazlanmaq: dazlanmaq ( ü <> a ) tüzlünmək.

tediqodu: dediqodu. uşaq_ka. qoğu.

teditmək: deditmək. sözlətmək_ka. söylətmək.

tel : tü_ka. bir tel sap. söküm. sapbal. balsap. sapdal. dalsap. saplaq. sap. bəsbəl_ka. - tel gögən: göy qurşağı. - bir tü saç: bir tel tük.

telim : təlim_ka. talım. talay. dalay. çox.

telmaşa : teli, tükü yığan, bəstəliyən ayqıt. saç girəsi.

temək_ka : söyləmək. timək.

teş : deş. xış.

teşik : ( a <> e <> ə <> ı ) daşıq. dəşik. dışıq. 1. cırıq. yırtıq. ötlük_ka. dəlik. dəlin. alış_ka. ağız. su, göl, bulaq ağzı. suyun axıb tökülən yeri. - deşik, suda bəlgürür. 2. ac göz. qarnı doyar, gözü deşik, ac qalan. qarınpa. 3. obur. qarnı dolu, qözü ac kişi.

teşilmək_ka: yarılmaq. dağilmək.

teşləmək: deşləmək. deşnəmək. deşlik, iti duruma gətirmək. - dəğirman, oraq deşləmək: dəğirman daşının dişlərini itimək.

teşmək : - deşib aramaq: üşəmək_ka. eşmək.

teşnə : deşnə (< deşmək: dəlmək. kəsmək. deşnəmək: deşlik, iti duruma gətirmək. ). dəlib, kəsməyə yarar iti arac, biçək.

teşnəmək : deşnəmək. deşləmək. deşlik, iti duruma gətirmək. - dəğirman, oraq deşləmək: dəğirman daşının dişlərini itimək.

teşüqləmək_ka: obur, ac gözlü saymaq.

tetiq_ka : ağılll. təytik.

tetirmək: tetürmək deditmək.

tetürmək: dedirmək. tetirmək.

tetürmək_ka: söylətmək. dedirtmək.

tevirmək: tavratmaq_ka. çevirmək. fırlatmaq.

tevlətlətmək: devlətlətmək. zənginlətmək. bayutmaq_ka. ( y < > d < > z) bədütmək_ka. bəyütmək. böyütmək. böyütmək. bulğaytmaq. ulğaytmaq. - tanrı məni bayutdu.

tevrim : devrim. talqır_ka. dalqır. inqilab.

teydim : ək. - daydım. ordeydim: ordaydım: orda ərdim

teyxa : bütün. tinik₆. tüm_ka. düm. tum. arıq_ka. büsbütün. tamam. tamamən. lap.

teyinmək: deyinmək. güngürenmək_ka. harınlaşaraq kəndi kəndinə söylənmək, nəyisə demək istəmək. - nə deyinisən.

teyinmək: deyinmək. ötünmək. ötkünmək_ka. - öz özüvə ötünmə.

teymın_ka: dəğmin. dəmin. tikili, dəğirim olub, yeni olub, uzaq olmayan durum, çağ. indi. biraz qabaq. bayaq. - teymin gəldim: taza gəldim.

tez : tələsik. əcələ. çapuq. şabuq_ka. yeyin. - tezdən: tez ol. tələs.

tezək : tezgək. tizgək. tizək. tələsik. ürkək. qaçqan.

tezgək : tezək. tizgək. tizək. tələsik. ürkək. qaçqan.

tezgərmək: tezinmək. tizgirmək. tizmək. ürkmək_ka. qaçınmaq.

tezgin : tirkən. yelkən. iti, bacarıqlı olan.

tezik _ka : (< tez: iti. durmayan. # tor. dur: yava. yavaş. ). 1. təzgək. bulğaş_ka. bulğaq. qarışıqlıq. sarmaş. ürküş. ürküntü. ürkünç. qıyım_ka. qırqın. dehşət. qorxu. ürkü. vəlvələ. 2. işdən, sözdən, qərardan qaçan.

tezinmək: tezgərmək. tizgirmək. tizmək. ürkmək_ka. qaçınmaq.

teziş : tazış. qoquv. ürküş. qovala qaşdı.

tezitmək: təzitmək_ka. tazıtmaq. tazıqdırmaq. qaçırmaq. ürkütütmək.

təb : bax > tab.

təbbağlamaq: dəbbağlamaq. yumşatmaq_ka. işlək duruma salmaq. işə hazırlamaq. səpilətmək.

təbbağlıq edmək: dəbbağlıq edmək. arıqlamaq.

təbəs : təvsi_ka. təpsi. süfrə.

təbiz_ka : təbqiz. 1. çoraq yer. çorqaq. (ç <> ş ) şoraq. 2. qısqanc. cicik. həsəd. - təbiz kişi. - təbizlik_ka: təbqizlik. ciciklik. çəkəməməzliq. - onun təbizliyi kimə talqar: zərər verər.

təbqiz : təbiz_ka. qısqanc. cicik. həsəd.

təbləşmək_ka : təpləşmək_ka. qarşılaşmaq. qarşı durmaq. muxalifət edmək. ziddinə, əleyhinə qalxışmaq. razılaşmamaq.

təbləşmək_ka : təpləşmək_ka. qarşılaşmaq. qarşı durmaq. muxalifət edmək. ziddinə, əleyhinə qalxışmaq. razılaşmamaq.

təbrətmək: təprətmək. 1. təpilmək. cummaq. həmlə edmək. - o yağıya təprətti. 2. sıçratmaq. atlatmaq.

təbzəş : təpzəş. tapzaş. tabzaş. cicik. qısqanış. həsəd. - nədir bu təpzəş, nədir bu dartış: həyəcan.

təbzəşmək : təpzəşmək. tapzaşmaq. tabzaşmaq. cicikləmək. qısqanmaq. həsədləmək.

təcəl : dəcəl. bəcəl_ka. kişidə, heyvanlarda ən üclüsü, qıvraqı.

təçi_ka : dəçi_ka. ləçi. - gəldəçi: gəlləçi. gələcək. gələn. - öldəçi: öləcək. ölən. - qaldaçı: qalacaq. qalan.

təd : dəd. dərd. kək_ka. qaq.

tədbirli : gənqəşli_ka. danışıqlı.

tədə_ka : dədə_ka. baba.

təf : dəf. tümrüq_ka. dümrük. qaval. çıldırma₆.

təfcitmək_ka : təvçimək. təpcətmək. sıxca, kip tikdirmə.

təfə : dəfə. qata_ka. kərə. kəz.

təğ:təq

təhər : tülük. tür. türlük. qılıq. qıl. xuy.

təhlənmək: dəhlənmək. dənglənmək. tanğılmaq_ka. iplə sarılmaq.

tək tük edmək: bunlanmaq_ka. türbünləmək. nərsəni araştırmaq.

təq : təq_ka tək. dək. təki. səki. təkinə. 1. elə belə. yalın. yalnızca. sadəcə. bir şey gözləmədən. təvəqqüsüz. - səki gəlsin. - demişdin yemirəm təki. - təki sən gəl, görəyik. - təki tək: yapa yalnız. 2. dinc. sakit. xəlvət. - tək dam. - tək dur: dincəl. sakit dur. toxda. sus. 3. təkin. tutasız. yalnız. yoldaşsız. 4. sakit. - tək dur: sus. sakit ol. 5. dəng. bölük. oluk. dəğər. səhm. pay. təqsim. hissə. - tək tük. çək çük. xırda mırda. dəğərsız nərsə.
- təq !: . təkin !. diqqət !. ehtiyat !. həzər !. sağ !. sağın !. çək !. çəkin !. gözlə !. sağ sağ !. dayan !.

təqan : təkan. sapı. səpi. təpi. hərəkət.

təqaza edmək: istəlmək_ka. bir şeyi aranmaq, axtarmaq.

təqdək : təkdək. tildək_ka. bahana. səbəb.

təqdək_ka: səbəb. tıldaq.

təqdi_ka : təkdi. təki_ka. ziyarətçi.

təqə_ka : təkə_ka. boynuzundan yay yapılan, ərkək geyik. - təkə saqal: keçi saqqal. - dağ geçisi təkəsi: sıqun_ka.

təqəmək: təkəmək. dəğmək. toxunmaq. ərmək. ərişmək. varmaq. yaqalamaq. düşmək. hicum edmək.

təqər : dəğər. 1. ərziş. əsirgə. əzgər_ka. qiymət. 2. tər. tar_ka. edər. müzd. 3. bölük. oluk. dək. dəng. səhm. pay. təqsim. hissə.
- dəğər vermək saymaq. işləmək. edmək. edqərmək. edqirmək. əzqərmək. ezqirmək. önəmsəmək. əhəmmiyət vermək. eyləmək ədləmək_ka. edləmək_ka. ülgü yapmaq. təsir edmək.

təqərg : təgərg_fars. (: dolu). < təqrək. təğrək_ka hərhanki bir şeyin çevrəsi, dəğrəsi, döğrəsi, həlqəsi.

təqərləmək: dəğərləmək. 1. qiymət vermək. əsirgəmək. əzgərmək_ka. qədir vermək. cürlənmək_ka. aşınmaq. faydalanmaq. qorumaq. ərziş vermək. qızlatmaq. qədir vermək. 2. təkərləmək. qatnatmaq_ka. təkrar etmək.

təqərlənmək: dəğərlənmək. qutanmaq_ka. işlənmək. faydalanmaq. istifadə edinmək. istifadə edmək. yolqamaq. yolqanmaq. yolmaqnərsəni işə tutmaq.

təqərsiz : dəğərsiz. ötünc_ka. arso_ka. ərso_ka. düşük. basıncaq. basın. alçaq. ucuz. kiçik_ka. qısıq. əsgik. az. həqir. - basınçaq ər: zayıf görülən. önəm verilməyən adam. - alçaq dəğərsiz kimsələr: çöp çəp kişilər_ka.

təqi : təki_ka. təkdi. qonaqçı.

təqil : dəğil. taq ol_ka. daq. təkül.

təqilmək: təkilmək. 1. təklənmək. qoşu aradan çıxmaq. - onu gözü təkildi: bir gözü kor oldu. 2. şaşılanmaq. 3. tək gözlü olmaq.

təqin : təkin_ka. dəğin. 1. təkit. kölə. qul. - gümüştəkin: gümüşsi gövdəli kəniz. - alptəkin: igidqul. - qutlu təkin: uğurluqul. 2. kimiş. san. - çığrıtəkin: qırıtəkin. - qoçtəkin: qoşsan güclü. - qümüştəkin: rəngi qümüş kimi saf kölə. - alptəkin: yiğit kölə. - qutluqtəkin: uğurlu kölə. 3. tikin. kimi. 4. icazə. - təkin istə: icazə al. - təkinsiz: icazəsiz. 5. təkin ! tək !. diqqət !. ehtiyat !. həzər !. sağ !. sağın !. çək !. çəkin !. gözlə !. sağ sağ !. dayan !. 6. xitmətquzar. - sizin təkiniz. 7. kimi. gibi. kib_ka. 9. tək. tutasız. yalnız. yoldaşsız. 8. tək. taysız. 2. az tapılan. nadir.

təqinə : təkinə. bax > təq

təqinğ_ka : təkin. samur.

təqinmək: təkinmək_ka 1. təvinmək_ka. dəğinmək. tasalanmaq. utanmaq. sıxılmaq. 2. xəbərdarlıq edmək. xəbər vermək. - təkinmədən girdilər. - təkinmədən gələn qonağ umduğun, bulduğun yeyər. - xan tapına təkindilər: xan qulluğuna keçməyə izin istədilər.

təqir : təqir_ka. dəğir. dəğər. dəyər. qiymət. ərziş. yaraşır. bəğənilir. layiqdir. şayisdədir. - təğirin bükür: düşür.

təqirən : dəgirən. əriştirən. bitirən. çatdıran.

təqirləmək : təgirləmək. ütümək. ötümək. silmək. safatmaq.

təqirman: (< təqrək. təğrək_ka (hərhanki bir şeyin çevrəsi, dəğrəsi, döğrəsi, həlqəsi). təqirən, fırlanan daş.

təqirmə : təqirmə. dəğirmi. girdə. yuvlaq. - təgirmə nə: yuvlaq şey. çörək. dəğirmən taşı.

təqirmək : yaxlaştırmaq. - dil təqirmək: dil uzunluq edmək.

təqirmək: təgirmək_ka. uğurma. dəvə köçəbəsi.

təqirmən : dəğirmən. dəğirmən taşı.

təqiş : təkiş_ka dəğiş. 1. təh. dib. son. bitiş. 2. oğur. uğur. qarlıq. qarşılıq. əvəz. 3. dəğişmə. 4. hər şeyin sonu. bitimi.

təqişən : - bir işin gedişin dəğişən: çalan. çantur. qaytaran. çevirən.

təqişik : dəğişik. qarışıq. aqtuq. ağduq_ka. aduq. adquq. pozuq. bəlirsiz.

təqişit : dəğişit. təkşüt_ka. taqşüt. əvəz. qarşılıq. bədəl.

təqişmək_ka: təğişmək. dəğişmək. 1. dəğmək. çatmaq. yetmək. (bir yerə) dəğmək. dürüm - əlim tarsa dəğişdi. - piik yağa dəğişməz, ayır, kişi malı yaraşmaz. 2. yarqamaq. mühakimə olmaq. 3. artamaq_ka. artaşmaq. 4. adnalmaq. aynalmaq. dönəşmək. 5. atnatmaq_ka. ednətmək_ka. bulunduğu haldən başqa bir duruma girmək. 6. müraciət edmək. - ulu yarqıya təqişdilər: ali məhkəməyə müraciət etdilər. 7. aynamaq_ka. çönmək.

təqiştirmək: dəğiştirmək. çöndərmək. aynatmaq.

təqit : təqit_ka "təkin" kəliməsinin çoğul şəkli. təkinlər_ka.

təqq_ka : təkü_ka. qədər. dək.

təqləmək: təqləmək. sınarlamaq_ka. bucaqlamaq.

təqlik : təklik. birlik. müfrəd.

təqmək : 1. çatmaq. yetişmək. yetmək. - evə dəy: evə çat. - böylə çalışmadan sonra nəyə dəydin: nəyə çatdın. - dəyilməz yol: çatılmaz yol. - dəyəndə olur, dəymiyəndə: çatanda olur, çatmayanda. - ivək evə təqməz. toxunmaq. - ağac başına yel dəğir \\ gözəllərə söz gəlir. 2. toxunmaq. sürtmək. ləms edmək. yaxmaq_ka. 3. talqarmaq. dalamaq. zərər vermək. 4. siyrilmək. sıdrılmaq_ka. sızrılmaq. sıyrılmaq. çarpmaq. görüşmək. 5. silmək. toxuşub, silip keçmək. qırçamaq_ka. 6. təvmək_ka. taxmaq. saplamaq. əti şişə saplamaq. düzmək.

təqmə_ka : dəğmə. hər. hər bir. türlü türlü. - təqmə kişi öz olmaz\\ yadla yağuq düz olmaz. - dəğmə türlü çiçək yarıldı: hər cürə gül açıldı.

təqnək : bərgə_ka. döğməyə, sürməyə yarar arac. döğmə. qamçı. qamıç. bərgə_ka.

təqnə_ka : təknə. tağar. tağara₆.

təqrə : təğrə. dəğrə. 1. təkrə. devrə. çevrə. dayrə. yerə. yörə. yürə_ka. yağırlıq. yağru_ka. ətraf. muhit. nərsənin dəğən yeri. - gözgü təkrəsi. quyu təkrəsi. - üzük təkrə. - onun təğrəsi qapsanmış. - quyu təğrə: quyunun çevrə bəri. 2. buruq. girdə. - təqrə alıb əqrəlim: döğrəyə alıb əğirəlim. çevrələyib, çulqayım.

təqrək : təğrək_ka. 1. hərhanki bir şeyin çevrəsi, dəğrəsi, döğrəsi, həlqəsi. (> təgərg_fars) 2. məhəllə.

təqrətmək : təğrətmək. taqratmaq. bax > tavratmaq_ka.

təqsim : saçış. səçiş. - təqsim edmək: bölüş. saçışmək_ka. səçişmək_ka

təqşinmək_ka: dəğşinmək. təvşünmək. çalışmaq. çırpınmaq.

təqşüt_ka : təkşüt_ka. taqşüt. dəğişit. qarşılıq. əvəz. bədəl.

təqül_ka : təgül_ka. təkül. dəğil. deyil. taq ol_ka. dəğil. daq. dağ ol. belə dəğir.

təqür : təgür. təkür. çatdırılmalı nə, söz. peyğan. peyk.

təqürgən: təkürgən_ka. dəgirən. əriştirən. bitirən. çatdıran.

təqür_ka : söylə. de. ayqıl. aytqıl. ayt. - təgür ondan bir qoşuq: ondan bir şeir söylə.

təqürmək_ka : təkürmək_ka. əriştirmək. toxundurmaq. dəğirmək.

təqüz : tüküz_ka. tüküz_ka. atın alnındaki axıtma. - - tilqüz at. alnında ağı olan at.

təlaş : (< talqaş). dalquş. ürkünc_ka. ürküntü. qalqal. qaçqıç.

təlatümləşmək: dalqalanmaq. çoqralmaq_ka. covlalmaq. covlanmaq. coşub, qalxıb qaynamaq. şuluğlaşmaq.

təlbələmək_ka: tavratmaq_ka. təprətmək_ka. qızdırmaq. tələsdirmək.

tələ : (< dal). daldan ipdən çevrələnmiş yer. alsıq. arsıq. aldaq. tovlaq. düşək. duzağ. yalan. ucluq. üçlük. kələk.

tələb : alğu.

tələn : dələn. 1. onqar. onar. yonan. qazar. 2. şığırıb, fışqırıb tüpən, təpən. - dəmir tüpən: dəmir dələn.

tələs : bax > talas_ka. əvək. ivək. evək. əcələ.

tələsdirmək : tavratmaq_ka. təprətmək_ka. qızdırmaq. təlbələmək.

tələsik : əvəkli. tez. əcələ. tizgək. tizək. tezgək. tezək. ürkək. qaçqan. - tələs: tezdən: tez ol.

tələsmə !: alaqıl_ka !. ala_ka !: dayan !. yügürmə !.

tələsmək: tavratmaq_ka. tullanmaq. əcələ edmək. əcələ ettirmək. davrandırmaq. zıp zıp qoşmaq, qaçmaq. çabuq gedmək, gedmək. zap zap barmaq_ka.

təlgic : dəlməkdəlgic ilə dəlmək: üşüşmək.

təli : dəli. axmağ.

təlik : dalıq. dəlik. deşik. dəlin. öpri_ka. öprük. baca. ötlü_ka. alış_ka. yurt_ka. ağız. su, göl, bulaq ağzı. suyun axıb tökülən yeri. çuxur. öd. öt_ka. - təlik açan ayqıt: dəlgic_ka. - dəlik deşik olmaq: ötləşmək_ka.

təlikanlı : çava_ka.

təlikli : dəlinmiş. ötlük_ka.

təlim : təlim_ka. talım. telim. talay. dalay. çox. bək çox. bol. fazla. daima. həp. bək. - yanşaq səyrər: gəvəz çox söylər. - olar təlim savladılar.

təlin : dəlin. ötlü_ka. dəlik. deşik.

təlinmək_ka: dəlinmək.

təlir : dəlir. kür. gür. yiğit. sarsılmaz. bək yürəkli. qabadayı.

təlişmək_ka: 1. dəlməşmək. bir yeri dəlmək. 2. dalaşmaq.

təlqenmək_ka : qızmaq. içlənmək.

təlmək : dəlmək. 1. onğmək_ka. yonmaq. qazmaq. 2. yirmək. irmək_ka. yarmaq. - ər dam irdi. 3. ötürmək.

təlmirmək_ka: təlpirmək. sağa sola baxınmaq, çabalamaq.

təlpirmək : təlmirmək_ka. sağa sola baxınmaq, çabalamaq.

təlsəşmək: tələsmək. təzişmək_ka. tazışmaq. durmamaq.

təltirmək. dəldirmək. üştürmək_ka. dəlik dəlməyi buyurmaq. dar dəliği genişlətmək.

təltürmək_ka: dəldirmək.

təlü_ka : dəli. təlvə_ka.

təlvə_ka : dəli. təlü. çılqın.

təmbəllik edmək: üşənmək. ərinmək_ka. çəkinmək. - ər işə ərindi.

təməl : ul_ka. ol. kök. bək. bek. bey. pey. him.

təməllüq: - təməllüq edmək: yufqalanmaq_ka. incəlib büzülmək. əprikmək. yaltaqlanmaq. yavuncımaq.

təmən : aşağ. asra_ka. alt. dib. ətək. (> damən_fars)

təmənçi₆: tərəfçi. havadar.

təmən_ka : tümən. 1. təmən yinğnə_ka. böyük iğnə. çuvaldız. 2. tərəf. - sən mənə təmən, mən sənə təmən.

təmin : dəmin. (< teymın_ka. dəğmin). tikili, dəğirim olub, yeni olub, uzaq olmayan durum, çağ. indi. biraz qabaq. bayaq. - teymin gəldim: taza gəldim.

təmir : - göy dəmir geri durmaz: göy dəmir boş durmaz. - dəmir arqı. dəmir poxu₁.

təmirçi_ka: dəmirci.

təm_ka : dəm. tirqaz1. tirqavıc₆. tamba₆. dal (qapı dalı). - qapı təmlətmək_ka: qapı tamballatmaq. qapının dalısın salmaq.

təmləmək_ka: tırqazlamaq.

təmlənmək : dəmlənmək. (< dəng) 1. təngimək_ka. dəngimək. dəngə, tam ölçüyə gəlmək. 2. oynamaq. isinmək. qızıqsınmaq.

təmlətmək: issitmək. oynatmaq. qızıqsıtmaq.

təmrəkü_ka : dəmro. qotur, qutuz kəsəli.

təmrən : başaq_ka. başqaq. başlıq. - təmrənli: başaqlıq_ka.

təmro : dəmro. dəmro. təmrəkü_ka. qotur, qutuz, dəri kəsəli.

təmtür : təndir. (< təmtürmək_ka. tamturmaq). ocaq. odcaq. od yanılan yer, oğuq. - təndir odu sönməsin.

təmtürmək_ka: tamturmaq. yandırmaq. odlamaq. yaxdırmaq.