Divan-ü luğat-it tüRK

ilrəs : bax > iləs.

ilsə : bax > iləs.

ilsəmək : ılsamaq_ka. enmək istəmək. ensəmək. düşmək istəmək. - dörd gün dağda qalandan son, ilsədik.

ilşinmək: qayırmaq. qarmaq. məşqul olmaq.

iltəmək_ka: daşmaq. aparmaq. - sıçan dahi sıqırqan, iltip darı qoymadı: sıçan sıçovul, darını daşıyıb qoymadı.

iltürmək_ka: tutmaq. qapmaq. - on kişini iltürdülər.

im : ilmək. him. püf. sal. işarə. - sallı: imli. işarəli. - salsız: işarəsiz. - ilməyin bilir, gizlədir.

imaq : ımqa_ka. qamı. xəznəçi. təhsildar.

imdi : əmdi_ka. şimdi. indi.

imdi_ka : şimd. əmdi.

iməc : amac. amca. hədəf.

imir_ka : əmir. engir. engir. iriğir. alatoran. aydınlıqla qaranlığın birbirinə qarışması.

imit : ilham. birdən gəlib düşən duyğu, öykü, fikir. - imitli: ilhamlı. - imitli bilgə: ilhamlı bilən.

imləmək_ka : 1. doğrutmaq. qonqarmaq. dikəltmək. nişanlamaq. doğrusun göstərmək. - o yol qonqardı. 2. işarə edinmək. 3. yimləmək. göstərtmək işarət edmək. - dolun ay, barmaqla imlənməz.

imləşmək_ka: işarətləşmək. - birbirinə əlinən imləşi keçdi.

imlətmək_ka: işarət vermək.

imləyü : işarə ilə. - baxdı mənə imləyü.

imrəm : tüdə. düdə. topluq. əğrim. izdiham. - imrəm tirəşdi: millət qalxışdı, hərəkətə gəldi.

imrən_ka : yurtdaşlardan toplanan hər yığnaq.

in : en. yen. ən. (< yenmək). çuxur. iniş. eniş. - in yer: en yer. - en yoq: eniş yoxuş. 2. dışqı. pox. 3. il_ka. en. düş. - atdan il.

inaq : kirtü_ka. yəmin. and.

inal_ka : eynal. anası böyük qadın olub, atası ortalıqdan (qara eldən. qərə millətdən) olan bütün kişi.

inama ! : sağınma !. düşünmə !. gümana düşmə !.

inanc_ka : mö'təməd. ağsaqqal. qüvənilən. inanılan. - ınanc bəy. inanılan, qüvənilən bəy. - el inancları. - inanc bəy. - inanc devlət.

inanmaq : işənmək_ka. içənmək. güvənmək.

inanmaq. : onamaq.

inanmaq_ka : güvənmək.

inc : mətin.

incə : yinçgə_ka. yencgə. yenək. 1. çatıq. qavşı_ka. 2. zərif. - incə torqu: incə turqu: yumşaq yufaq pərdə, parça. 3. - - yencə qız: 4. kəniz. 5. qadının qarşıtı, evlənməmiş qız. duşizə. 6. uca. ulac. alça. yumuşaq xuylu. uslu. yüküm. həlim. bilən.

incələmək : irtəşmək_ka. araştırmaq. təhqiq edmək. nəq edmək.

incəlmək : 1. seyrəmək. seyrəkləşmək. paltar ərpimək, əprimək. səyrəmək_ka. 2. sobımaq_ka. söbüləşmək. uzamaq. 3. yencgəlmək. əğilmək. səcdə qılmaq.

incəltmək : döğmək_ka. dövmək.

inci : cincü_ka ( c <> y ) yincü.

incid : inciş. əmgək. müzahimət.

incidən : qaxıtqan_ka.

incil : əmgir. əmgər. müzahim.

incimək : əmgəşmək. zəhmət çəkmək. yorulmaq.

incinmək : sıxıştırılmaq. oyulmaq_ka.

inciş : incid. əmgək. müzahimət.

incitmək : (inc_{< met >} cin) cinlətmək. yolçıtmaq. yönçitmək. samsıtmaq_ka. simsitmək. yiktürmək_ka. iğrətmək. ağrıtmaq. narahat edmək. müzahim olmaq.

inc_ka : rahat. içi sakin. yürəği dölək. ağır. mətin. - inc könül: ürəyi sağ, güclü.

ində : - incə bel: gətik bel. - beli incə, yanı enli at: gətik at:

indi : imdi. əmdi_ka. şimdi.

indirmək : endirmək. 1. buqurmaq_ka. ıldurmaq_ka. - ağdıran kimdür, indirən kim. 2. boğmaq. buqurmaq_ka. bükürmək. bükmək. qısdırmaq. alçaltmaq.

inək : enək. ənək. pıroqram. bərnamə. bəllənmiş olaylar.

inən : enən. dişi (dəvə)

inər : inərbaş. qutqıl. alçaq könül. mütəvaze.

inərbaş : inər. qutqıl. alçaq könül. mütəvaze.

ingi : uçuq_ka. uçquq_ka. tumağu. soyux dəğmə.

ingir : engir. imir. alatoran.

ini_ka : yaşca kiçik qardaş. qocanın kiçik ərkək qardəşi.

iniş : eniş. - iniş yoxuş: art yış_ka.

inişmək : ınışmaq_ka. enişmək.

in_ka : 1. çuxur. nin. in. yın. yin. 1. qoyun pisliği. qığ. ən.

inq : ək. ki. - bizinq: bizimki. - sizinq: sizinki.

inmə : ilmə_ka. enmə. düşmə. - atdan ilmə.

inmək : enmək. ənmək. ilmək_ka. ılmaq. enmək. düşmək. - qar enir: düşür.

insəkmək : insəmək_ka. ılsamaq_ka.

insəmək_ka : enmək istəmək ·. - ılsamaq.

intiqal edmək: götürmək_ka. ağtarmaq. aparmaq.

ip : dartıq_ka. bağ. hörkən. sarqı. əriş. ərişdə. rişdə.

iprüq_ka : sürdürmək için yoğurt ilə süt qarıştırılaraq verilən ilac.

ir : 1. qəzəl. nəğil. - ir söyləmək. - ir demək. ir edmək: oxumaq. 2. ar. utanc. - ir bolmaq_ka: utanmaq.

iri : iyri. tupur. topur. - topur yinu: iri mirvarid.

irik : ərik. 1. sevinc. rahat. - ərikli irikli kişi: gülər üz kişi. - ərik qız. 2. iyrik. qaba. gobud.

iriq_ka : irik. idrik. iğrik. iyrik. 1. yügrük. iti. çabalı. - irik nənğ: irik şey: qaba nərsə. 2. tikənin ucu. 3. ərik. ıslaq. sulu, suyuq nərsə. - irik nənğ: ıslak nəsnə. 4. açılmış, oğuq, xırdalanmış nərsə. odun tırşası, qırçası. 5. irük_ka. yarıq. cırıq. şırıq. - gündə irük yox, bəydə qıyıq yox: gündə yarıq yox, bəydə xəta yox. 6. eygilik. açıqlıq. fürsət. fürc. - işləri bitirib irikliklə gəldik. 7. ərpik. əprik. əsgi olan hər nəsnə. 8. qaba. gobud. qatı olan nəsnə.

irin_ka : dudaq.

iriş : bax > ərinc_ka.

irişmə : çəkişmə. savaş. yartış. yırtış. yırtaş. yirtəş. irtiş. irtəş_ka. əriş. ırtaş.

irk: irq

ir_ka : 1. ar. (< irkinmək: yığılmaq). utanma. - ər ir boldu: irlənmək. kişi utandı. 2. güney.

irq : irk_ka. dört yaşına girmək üzərə bulunan qoyun·i.

irqalmək: irqanmaq. irqəlmək. ırqalmaq. silkənmək. təprəşmək. titrəmək. - ağac irqaldı. - canım irqaldı. - irqalmasın səndə can. - kirtün ana, irqalmadan inam sanda.

irqamaq: ırqamaq. silkəmək. təprəmək. titrəmək.

irqanmaq: bax > irqalmaq.

irqaşmək: silkişmək. təprəşmək. titrəşmək.

irqatmək: silkətmək. təprətmək. titrətmək.

irqək : irgək ırqaq. çəngək.

irqəklənmək: irgəklənmək_ka dalqalanmaq. ərkəklənmək.

irqəndirmək: irgəndirmək. yarsıtmaq_ka. arsıtmaq. tiksindirmək. yormaq.

irqənən : irgənən. buxsan. büksəyən. ikrahçı.

irqənin : irkənin. erkənin. dandakin. danquni. səhər çağın. bamdadan.

irqənmək : irgənmək. büksəmək. bükmək. qaytarmaq. burcutmaq. qaçınmaq.

irqəşmək_ka: bac > irqişmək_ka. yığışmaq. toplaşmaq.

irqilmək_ka: irkilmək_ka. toplanmaq. çoğalmaq.

irqin_ka : irkin. irgin. erkin. irkilən. yığın. - irkən şey: toplanmış nərsə. - irqin yaqmur. günlərcə sürən yağmur. - irgin suv: irqinti su: su yığını. yığılmış su. - göl irgin: qarluqların böyüklərindən. uslu, ağla dolu. us kanı. - irgin yağmur: arası kəsmədən yağış. - göl irgin: qarluqların böyüklərindən. uslu, ağla dolu. us kanı.

irqinmək_ka : irkmək. - mal irkmək. - kəndisi üçün irkmək: toplamaq.

irqişmək_ka : irkişmək_ka. irkəşmək. irtişmək. ərtişmək. yertişmək. yartışmaq. tirgəşmək. arqaşmaq. 1. toplaşmaq. yığılmaq. toplanmaq. çoxalmaq. - gəlgəlimət irküşür: gəlmək üzrə yığışır, hazırlanır. - surlar ikişür, sellər axır. - malı gündən günə irkişir. 2. hazırlanmaq. - irkişmədən təpilmə.

irqlamaq: yırqılamaq. yırtamaq. fal açmaq. fala baxmaq. arğuşlamaq.

irqmək : irkmək. irtmək. ərtmək. yertmək. yartmaq. 1. yığmaq. toplamaq. - pul irkmək: yığmaq. 2. irmək_ka. ürkmək. daşlanmaq. disginmək.

irlə_ka : yurtluq. yurt tutulan yer.

irlənmək : ırlanmaq. ır bulmq_ka. arlanmaq. utanmaq. tərləmək. - bu işlərdən ırlamazmı. tərləməzmi:

irmək_ka : 1. irkmək. ürkmək. daşlanmaq. - ər irkdi. 2. yirmək. yarmaq. dəlmək. - ər dam irdi.

irmək_ka : yirmək. yarmaq. dəlmək. - ər dam irdi.

irpəlmək_ka : yarılmaq. biçilmək.

irpəmək_ka : yırpamaq. yarpaq. bıçmək. qırmaq. pozmaq.

irtə : ertə. yeyin. tez.

irtəliş : ırtalış. 1. arayış. axtarış. tə'qib. - irtəli nə: aranan nərsə. 2. təhqiq.

irtəlmək_ka: irtənmək. 1. aranmaq. araştırılmaq. istənmək. 2. ertəlmək. tələsmək. başlamağa qalxmaq, istənmək. - dan atmamış, işlərizə irtənin.

irtəmək : almaq. geri almaq. arxasına düşmək. istəmək. - onun qanın irtəlim: onun qanın alarım. - öcüm kinim irtəlim: intiqamımı alalım.

irtəmək_ka : irdəmək_ka. 1. aramaq. izləmək. istəmək. - ölüncə onu irtədi. - siz bu işi irtəlin. - keçmiş qutuğ irtəmə. 2. < ir demək. ir edmək. oxumaq. mahnı, nərsə havalandırmaq, səsləndirmək. 3. yırtamaq. fal açmaq. fala baxmaq. arğuşlamaq. - qam irtədi: şaman iyiliyə qarşı uğurlar dilədi. 4. özləmək. həsrət çəkmək. - keçmiş ötü irtədi. 5. istəmək. almaq. - onun qanın irtəlim: alarım.

irtəş qopmaq_ka: çalış, qoğuş qalxmaq.

irtəş_ka : irtiş. əriş. ırtaş. yırtış. yırtaş. yirtəş. yartış. 1. irişmə. çəkişmə. savaş. döqüş. qavqa. çalış. araştırma. irtəmə. 1. bəhs. mübahisə. - irtəş qopdu: savaş çıxdı. 1. arama. axtarış. təhqiq. 1. istək. xahiş. - irtəşdə bulunmaq. - irtəşində bulunmaq. - on irtəşimdən biri keçdi. 1. icəş. zəhmət. əzab. 1. müzahimət.

irtəşmək_ka: araştırmaq. incələmək. təhqiq edmək. nəq edmək. - olar bu işi irtəşdirlər.

irtətmək_ka: istətmək. aratmaq.

irtiş : irtəş_ka. əriş. ırtaş. yırtış. yırtaş. yirtəş. yartış. irişmə. çəkişmə. savaş.

irtişmək : irkişmək_ka. ərtişmək. yertişmək. yartışmaq. yığılmaq. toplanmaq.

irtmək : ertmək. ərtmək. irəliləmək. keçmək. - ötlək irtti: çağ keçdi. - bu işdən irtənlər: keçənlər.

irtmək : irkmək. ərtmək. yertmək. yartmaq. yığmaq. toplamaq.

irtti : ərtti. ertti. ərtilmiş, keçmiş. ötmüş. - irtti ötlək: keçmiş zaman.

irük_ka : bax > irik. yarık. gədik.

is : ( s <> ş ) iş_ka his. duman.

isək : 1. issi. sıcaq. isgə. mehriban. 1. məhəbbət. - könül isiqli gərək.

isik : ısıq. həyalı. uyan. uyat.

isiq_ka : isik. ısıq_ka. 1. sıcaq. 2. saf. açıq. gen. - isiq yer_ka: uzayıb gedən bozqır.

isiqliıq_ka : ısıqlııq_ka. 1. səvdalı. 2. sıcaqlıq.

isimək_ka : ısınmaq.

isinmək : ısınmaq. 1. qızışmaq. sevmək. xoşlanmaq. xoşu gəlmək. - birbirizə isinin: birbirizə sevilin. 2. oynamaq. dəmlənmək. qızıqsınmaq.

isirqenmək_ka : ısırqanmək_ka. qızışmaq. - başı ısırqandı.

isişmək_ka : ısışmaq_ka. ısınmaq.

isitmə : ( tltrətici isitmə) bəzik. bəzgək. bezgək.

isitmək_ka : ısıtrnaq. ısıtmaya tutulmaq·.

isiz_ka : ısız. 1. həyasız. arsız. - ər isiz diləkdi: kişi pisliyə ad çıxardı. 1. əsiz. əssiz_ka. ısız. ıssız. yazıq. təssüf. hayıf. əfsus. diriğ. 1. bədbəxd. qutsuz. xərab. fasid. 1. kötü. yaman. şərr. - eygiligin gəl, ısızlığın gəlmə: xeyirlə gəl, şərrilə gəlmə. 2. şuluq.

isizlənmək_ka: ısızlanmaq_ka. səvimsizləşmək. yaramazlaşmaq. duzsuzlanmaq. sırtılmaq. şuluqluq edmək.

isizlik_ka : ısızlıq. ıssızlıq. yamanlıq. kötülük. həşərlik. şərurluq.

isqenmək_ka : isqelmək. qoponmaq. yolunmaq. ditinməki.

isqə : isgə. 1. isək. issi. sıcaq. mehriban. 1. məhəbbət.

isqəmək_ka : ditmək. dartmaq. yolmaq.

isrə_ka : başağı. başqa. qeyr. sonra. - isrə söz: başqa söz. - isrə yerdə, bunu daha demə. - isrə kişiz varmı.

issi : sıcaq. isək. isgə. mehriban.

issitmək : oynatmaq. dəmlətmək. qızıqsıtmaq.

istək_ka : 1. köysək. oğraq. uğraq. xahiş. irtəş_ka. irtiş. əriş. ırtaş. yırtış. yırtaş. yirtəş. yartış. əzm. qəsd. meyl. tələb. - istək qopdu: tələb başlandı. - köysəkli: istəkli. meyilli. - istək qopmaq_ka: istək gəlmək. 1. say. arzu.

istəkli : 1. istəl_ka. mütəqazi. 2. yaya. sevimli. meyilli. 3. umac. sevgi.

istəl_ka : 1. istənilən, axtarılan, təqaza olunan nərsə. 2. mütəqazi. istəkli.

istəlmək_ka : istenmək. bir şeyi aranmaq, axtarmaq. təqaza edmək.

istəmək : ağsamaq_ka. alıqsamaq. aşuqmaq_ka. bir şeyə yönəlmək. nərsəni sevmək. özləmək. irtəmək_ka. izləmək. aramaq. arzulamaq. irtəmək_ka. almaq. nəyisə, bir qulluq istəmək quldurmaq. qulluq istəmək. üstükmək. üstünə düşmək. arzulamaq. qayqurmaq. maraqlanmaq. - barsın nəru qayqurur: gedsin hara istəyir. tilətmək_ka. diləmək. sormaq. soramaq. arazamaq. - nədən bu işi üstəmirsin. - onun qanın irtəlim: alarım.

istəmək : qulunmaq_ka. rica edmək.

istəməzlik : rəğmən. qaqıq_ka.

istəniş : istəliş. istətiş. bazxast.

istətiş : istəniş. istəliş. bazxast.

istətmək : qulturmaq_ka.

istətmək_ka : aranması üçün arqasından adam göndərmək.

istəyə yazmaq: qulqırmaq_ka.

istəyən : umda. mütəqazi.

iş : - iş bilməyən: usal_ka. uysal. qafil. qəfil. - iş nədədir: nə xəbər. - işə götürmək: tüşəkləmək. çırağlığa tutmaq. istixdam edmək. xitmətə almaq. - işə salmaq: türçitmək_ka. törçütmək. durçutmaq. dirsətmək. başlatmaq. girşitmək. qursatmaq. bərpa edmək. - işə tutmaq: nərsəni işə tutmaq yolqamaq. yolqanmaq. yolmaq. dəğərlənmək. istifadə edmək.

işarə : sal. im. salı. - sallı: imli. işarəli. - salsız: işarəsiz.

işbaş : tərgən_ka. tərxan. tarxan. qılavuz. iş başında olan. rəhbər.

işçi : buyruq. qulluqçu. tutuq. ırqat. əkir. əcir. tüşək. çırağ. şagird. - əl buyruğu: əl altı işçi.

işə salmaq : qursatmaq. qurmaq. türçitmək_ka. törçütmək. durçutmaq. dirsətmək. başlatmaq. girşitmək. bərpa edmək.

işəmək : (heyvan. at) qaşanmaq_ka. sitmək_ka. sizmək. sidmək_ka. siymək.

işənmək_ka : içənmək. inanmaq. güvənmək.

işətmək : süzdürmək. sizitmək_ka. ( z <> d <> y ) siditmək_ka. siydirmək₆. sızdırmaq.

işi bitirmək : səvritmək_ka. savrutmaq. savmaq.

iş_ka : ( ş <> s ) is. his. duman. - iş bolmaq_ka: islənmək. qırlanmaq. kirlənmək.

işkəncə : qınaq. qınat_ka. qızqut_ka. cəza.

işqun_ka : quşqun_ka. uşqun_ka.

işlək : 1. rayic. . - işlək yol: güzər. ərtik_ka. ərincəli, ged gəlli yer. 3. əl verişli. 2. taplaq. tapaq. işlətilən. istifadə olunan. 4. yumşaq_ka yumuş. hazır. razı.

işləlmək_ka : işlənmək.

işləmək : 1. dəğər vermək. saymaq. edmək. edqərmək. edqirmək. əzqərmək. ezqirmək. 2. sürmək_ka. - daş sürmək: daşı qazmaq.

işlən : məşquliyyət. - işlənsizin başına, qay (bəla) yağar.

işlənmək_ka: 1. islənmək. hislənmək. qaralıb dumanlanmaq. dumanla örtülmək. tütsülənmək. kəndini iş yapar göstərmək. 2. dəğərlənmək. qutanmaq_ka. faydalanmaq. istifadə edinmək. 1. işləlmək. məşqul olmaq.

işləşmək_ka : işbirliyi yapmq. köməkləşmək.

işlətilən : taplaq. işlək. tapaq. istifadə olunan.

işlətmək : sürmək_ka. icra edmək. - ərdəmini öğrənibən, işqə sürə.

işləyən : qarışan. çalışan.

işli : işlik_ka. - işlik güdüklük: işli qüçlü.

işlik : oqraş. işə qoyulmuş. məşqul. məful.

işsiz : boşqun. bekar.

iştə : bu. bunu. munı. munu_ka. "qanu" " hançı"ya cəvap olur.

iştirak edən : qatılan. müştərək.

iştonlanmaq_ka: iç donu qəymək. - içtonlanmaq.

it : - enikləmək: itin çüçükləməsi.

it : 1. itək. ölçünü qurub, qırıb, dəğişmə üçün qoyulan düğmə kimi nəyisə. kilid. 1. it !: qaytar !. qov. köçür. 1. itiş. icbar. cəbr.

itək : it. kilid. ölçünü qurub, qırıb, dəğişmə üçün qoyulan düğmə kimi nəyisə.

iti : ərik. bacarıqlı olan. tirkən. tezgin. yelkən. ötgir. süvir. sivir. süvri_ka. tərk_ka. dərgin. yeyin. titrü_ka. çibək_ka. çıbaq_ka. çapaq. sıbaq. sapıq. çapıq. qırağu. ovçu. - titrü baxış.

itiçmək : itişmək. hızlanmaq.

itik : icbari. cəbri.

itikləmək : itigini axtarmaq. - o atın itiklir. - nə itiklirsən.

itil : 1. itmiş. itildi. - itil oğlum. 2. qayib. - bu gün on itil var. - uğur itil: hazir qayib. - uğursuz itilsiz işə başlama. 2. gəlişmə. böyümə. - ölkənin itili. işlərin itili. - itilməmiş əkin, ütülməz. - itilmədən yetilməz. - itil bulub itildi, yetim bulub yetindi: gəlişdi gücləndi, ağıllı tapıb öğrədi. - itili itsə, izi qalar, itilməmiş itsə nəyi qalar. - itilməmiş, yetilməz. 2. itildi_ka. sərbəst. azad. - itildi tutuq: boşalmış, buraxıldı, azad olmuş dusdaq.

itildi_ka : sərbəst, boşalmış. buraxıldı. azad. olmuş. - tutuq itildi.

itilmək_ka : 1. itilmək. dəfədilmək. sərpilmək. 2. böyümək. 3. iməkləmək. sürünmək.

itinc : itələmə gücü.

itinci_ka : itilən, dəf' olunan nəsnə.

itindi_ka : itik. itinmiş, dəf' olunmuş nə.

itinmək_ka: 1. itilmək. sürünmək. 2. ( e <> i ) etinmək. edinmək. qılınmaq.

itirmək : sərf edmək. saçıtmaq_ka. pozmaq. yox edmək. əldən vermək. - puluvu saçıtma. - çağıvı dəğərıəyib saçıtma.

itiş_ka : 1. it. icbar. cəbr. 2. itiliş. itişmə. qovuş. dəf'. müdafiə.

itişmə : sıqış_ka. çarpışma.

itişmək : 1. itiçmək. hızlanmaq. 2. nərsəni qoğmaq, itələmək. bir şeyi savınmaq, müdafiə edmək. (# yetişmək).

ititmək : yıtıtmaq_ka. yititmək. bələrtmək. bilətmək. qayratmaq. bilətmək_ka. qayraq, bilöv sürtüb itilətmək. suvratmaq_ka. sulatmaq. süvritmək_ka. sivriltmək. yanutmaq. sulamaq.

itqi _: itgi. yas_ka. zərər. ziyan.

itlinmək_ka: itilmək. məcbur olmaq.

itlişmək_ka: itilmək. itilişmək.

itmək : 1. ( i <> e ) etmək. edmək. qılmaq. 2. ilətmək. göndərmək. - tanrı yalavac itti. - o mənə at itti. 3. məcbur edmək. - kim səni itti. 4. talqamaq_ka. dalqamaq_ka. dalamaq. dala vurmaq. qaqmaq. dəf edmək. savmaq. rədd edmək. - itil: rədd ol.

itmiş : itik. atuq. bəlgisiz.

itrəşmək : icrəşmək (c <> t ) icəşmək. ütrüşmək.