Divan-ü luğat-it tüRK

sütdaş : həmsirişt. uya qab. taydaş. həmsirişt. həmzad.

sütgərmək_ka: sulanmaq. suyuqlamaq. süt kimi sulu, duru yapınmaq. - yoğurt sütgərdi.

süvri_ka. : süvir. sivri. iti. ötgir.

süvritmək_ka: sivriltmək. sulatmaq. suvratmaq. ititmək.

süvün_ka: süqün. sülün.

süyrən_ka : suyran. minarə. buna bənzər şeylər kimi uzun olan hər nəsnə.

süyüt : çüvüt_ka. suyut. boya. rəng.

süzdürmək : sizitmək_ka. ( z <> d <> y ) siditmək_ka. siydirmək₆. sızdırmaq. işətmək.

süzdürmək: sərmətmək_ka. sayratmaq. ayırd edmək. sıçratmaq.

süzə : təsfiyə.

süzəklik: süzək. tuqaqliq_ka. süzqəçlik ağac.

süzən : sarqan_ka. çəkən. damcılayan.

süzgəç : sərim. sarım_ka.

süzgü : süzuq_ka. süzülmü.

süzgün : yaxışıqlı. xumar. - xumar qöz: ulas_ka qöz_ka.

süzqəc : çovlı_ka. çovıl.

süzqün_ka. : rəngi qara. tikənli bir dağ ağacı.

süzlünmək: süzlüşmək_ka. süzülmək.

süzlüş_ka : süzlün. təsfiyə. palayiş.

süzlüşmək_ka: süzlünmək_ka. süzülmək.

süzmə_ka : "kəş" deyilən yağsız quru pənir. ayran süzməsi·.

süzmək_ka: sutmaq_ka. tükürmək. tüpürmək. sağurmaq. sudımaq. suzımaq.

süztürmək_ka: süzdürmək. sittürmək. 1. işətmək. 2. sotturmaq. tüpürmək. 1. suğturmaq_ka. tüpürmək. sutturmaq_ka. 1. sotturmaq. süztürmək. tüpürmək.

süzük_ka : suzuq. süzülmüş. 1. ağız suyu. tüpürcək. tükrük. tüpük₆. - süzüq ağızda yoğruşdu: ağız suyu qurudu. 2. duru. açıq. aydın. saf. arın. təmiz. - süzük su: göm göy, dinik₆ (dinc), duru su. 3. duru daşlarada süzük deyilir.

süzülmək: süzlüşmək_ka. süzlünmək_ka.

süzündi : süzgündi. arın, dingin, duru olan. - süzündi su.

süzünmək: süzgünmək. süzülür kimi görünmək. - süzündi: süzülmüş.

ş
şabuq_ka : çapuq. tez. yeyin. - açıqlıq ər şabuq qarımaz: varlı kişi tez qocalmaz.

şad_ka : < yaşut. yarud. açıq. könik. könül. sevnik. həyəcanlı. - şad olmaq : < yaşutmaq. yarutmaq. sevinmək. keflənmək. kef eləmək.

şadlıq : yaşın. sevinc.

şadlıq :< yaşutlıq.

şaqılamaq : çağlamaq.

şaqımaq: sayramaq_ka. ötüşmək. saçmalamaq. həzəyan etmək.

şaqqalmaq: çatllamaq_ka.

şaqqıldamaq: çatıldamaq.

şalaşu : bir çeşit çin toxuması·.

şallaq : barqa.

şan : kü_ka. küy. ün.

şans : yarı. yarıq. qapı. bəxd. - yarın tikilsin: qapın bağlansın. - şanslı: tüşə. düşə. uğurlu.

şap şap : vurmada çıxan səs. yeməkdə, ağızdan çıxan şapırt.

şapalaq : yasaq. yasqa. tasqa. tasağ. silli.

şar şar : - çar çar. yağmurun sağnaq halında yağmasından çıxan səs. hərhanki bir axarın çıxardığı səs.

şarkıcı : yıraqu_ka. çağrıcı. müğənni.

şaşı : qınqru_ka. yan. qınğır.

şaşılacaq: tanğsuq_ka. əcib. nəfis.

şaşırmaq: səkitmək_ka. səktirmək.

şaşırtmaq: anğıtmaq_ka. anqıtmaq. anğturmaq_ka. enğıtmaq_ka. anğıtmaq. dandırmaq. əngitmək. təəccübləndirmək. tanlamq. tanqlatmaq. sanğlatmaq. utandırmaq.

şaşqın : gic. əndik_ka. endik. qanmaz. anlamaz. - əndik ər: budala adam. - əndik uma, evlini ağırlar: səfeh qonaq, ev yiyəsinə buyur diyər, tarif elər. - endik ər: budala adam.

şaşmaq : çaşmaq. şaşıb disginmək. anğmaq_ka. tanlaşmaq. tanqa şaşa qalmaq. tavralmaq_ka. enqmək_ka. tanğlaşmaq_ka. təəccüp edmək. - yalnuq anı tanlaşır.

şaşmaq_ka: çözmək.

şaştılrmaq_ka: çözdürmək.

şat : cürət. cəsarət.

şeh : çiy_ka. nəm. yaşlıq.

şey şüy : ağır ağruq_ka.

şəbəkə : tarmaq. qol.

şəbinğ : çəping. kiçik dəmir çomaq. dəmir baston. batım.

şəbüq : çapuq.

şəkirtük_ka: çəkirdək. püsdə. fıstıq.

şəl şül_ka : - şəl şül_ka əlli: şil şül. çolaq. bacarıqsız. udumsuz. yöntəmsiz. uquvsuz.

şəlqəm : çamqur_ka. çağmır.

şəp gəlmək_ka: çap gəklmək. çabuq gəlmək.

şəpələnmək: örküçlənmək. möjlənmək. dalqanmaq.

şət : çit_ka. (bax > çət). çit_ka şat. ürək. cürət. cəsarət. - şətim çatmır. - onun nə şəti vardır. - şətli ürəkli kişi. - şətim sıydi.

şəti : - onun nə şəti var.

şın_ka : təxt. sədir.

şırıq : şərq. ısıq. doğu.

şırro : şıralğan. şırılğan. şırran.

şikarçı : ovçu. ataçı ataçı.

şil şül : - şəl şül_ka əlli: çolaq. bacarıqsız. udumsuz. yöntəmsiz. uquvsuz.

şiltə : çapğut. çaput. döşək. palaz.

şiltük_ka : çiltük. boynuzdan yapılan mirrəkkəb qabı.

şimdi : əmdi_ka. imdi. indi.

şip₆ : çatı. tarus_ka. səqf.

şirə : 1. sirə. bəkməs_ka. pəkməz. quyuq sıvıq. rubb. doşab. tuqşab. çaqır_ka. çaxır. 2. züvgan buz. donmuş yer.

şirnəşmək : süçünmək_ka. şirnəşmək. girişmək.

şiş : bars_ka. qabartı. paysa₆.

şişək : baqlan_ka. ətli canlı. baruq. - baqlan quzı_ka: yeni, səmiz quzu.

şişən : ürülqən_ka. urulqan. orulqan. qabaran.

şişik : qapır. qabır_ka. qurs. gürs. maya.

şişik : opuz_ka. obuz. çətin. qaba. qatı. qurs. gürs. qabır. maya. hündür. dik. qom_ka. kom. gürs. qurs. qabır. maya. çöküş. köpüş. daşırqan. komba. kumbarı.

şişirən : qabartan. obartan.

şişirmək: köpütmək. qumturmaq. qatırmaq₆. dondurmaq. gurramaq. gəritmək. qarıldatmaq. boş boş danışmaq. qatıtmaq₆. qurutmaq. qatılatmaq. tupramaq_ka. topramaq_ka. böyütmək. - uşaq nəyi toprama.

şişqin : yoğun. qalın.

şişman : çağ.

şişmək_ka: gursmaq. gürsəmək. kürsəmək. gurlanmaq. təxmir olmaq. mayalanmaq. qanlanmaq. ətlənmək. qabarmaq. üzlənmək_ka.

şol : suvış. sulu. boş.

şoraq : çoraq. qıraç.

şorbalamaq : şorba (çorba) içmək. münləmək_ka.

şöpik_ka : çöpük. çör çöp.

şuxluq : yalıtqa_ka. alay.

şumal : < yuşan_ka. düz. saf. - yüşən daş: şumal daş.

şumal : suvlanğ_ka. düz. düm düz. samsaf. dalı budağı olmayan ağac. qıvırcıq olmayıb düz olan saç.

şutı_ka : qırxayaq. örümcək. çayan kimi bir böcək.

şuvşamaq_ka : sufsamaq_ka. sufşamaq. çıvıldamaq. cıvıldamaq. pıçıldamaq. pıçıldaşmaq. fısıldamaq. - onun qulağına bir söz şuvşadım.

şuvşatmaq: şuv şaşmaq_ka. gizli söz fısıldaşmaq. sufsamaq. sufşamaq. şuvşatmaq.

şüq_ka : sük. cük. sus. hiss. siss. susturma ilgəci. - şük dur: çük dur. - şüq turmaq_ka: süqut edmək.

şünük_ka : çünük. çınar ağacı. çarun.

şüşə : sürşək. şüyşə. sırça. sırıçqa_ka. sürüşgə.

şüşətmək: yapratmaq_ka. dikmək. dikətmək. - at qulağın şüşətdi: yapratdı.

şüt : şüt_{ka < met >} düş. 1. düşmək, salınmaq. 2. soy. əsl.

şütmək : _{< met >} tüşmək. enmək.

şütük : çütük. çotuq. qırıq. - şütük saqal: kosa saqal.

şüyşə : sürşək. şüşə. sırça. sırıçqa_ka. sürüşgə.


t

2tarif edişmək: sunuşmaq. - sunuşmadan buyurun: tarif ələməyin.

2tədbir edmək: danışmaq. gənqəmək_ka. görüşmək.

2təfəhhüs : soğraş. sorqaş. axtarış.

tab : tap. təb. təp. yetər. bəs. yaxcı. lap yaxcı. uyğun. kafi. - mənə tabdır belə. - bir kasa mənə tadfır. - tab deyib, tab eşiddik. - tab yatıb durdum. - tab yeyin tab için, artuğun burxun. - tap datlı: bərk datlı nəsnə: sümsüçiq_ka. - tab oldu: əcəb oldu.

taba : taba_ka. 1. yan. qayaq₆. tərəf. cihət. doğru. yana. - mənə taba: mənə tərəf. 2. tərs. əleyh. zidd. rəğmən. qarşı. - devlət taba: devlətə qarşı. - ər arvad taba. - sənin taba qılacam. - mən taba işlər görülmüş. - yağın taba: yağıya doğru. - çərik taba yağışdı: qoşuna sarı yügürdü, cumdu.

tabax : bax > tabaq.

tabaq_ka : tabağ. 1. körkə_ka. ağactan kövülmüş, oyulmuş, dayaz, çuxurluğuaz, enli qab. 2. batğa_ka. tabğa. düz, saf taxda. 3. yalpı_ka.

tabalamaq_ka : qınamaq. ayıblamaq. cəzalamaq.

taban_ka : təbən. daban.

tabanlamaq_ka: dabanlamaq_ka. 1. sabanlamaq_ka. təpmək. sapanla sürmək. 2. təpmək.

tabaru : tərəf. bir nəyə doğru, qarşı. - bilgə ərik bulursan, baxqıl ona tabaru: bilən, danışman kişi tapsan, ona sarı diqqət ed, yönəl. - bilgə əri tapdın sa, baxqıl onun tabaru.

tabğa : batğa_ka. tabağ. düz, saf taxda.

tabi : tapı. (tap. tab. təp). 1. taplağ. tapışlıq₆. müvafiqət. rizayət. razılıq. qəbulluq. boynaşlıq. - sizin tapız: sizin rizayətiz. - mən tapımı verdim. - sizin tapız mənə gərəkdir. 2. əvət. . sormaq, ıstəmək, vurqulamaq ilgəci.

tablaq_ka : taplağ. tapışlıq₆. rizayət. müvafiqət. - tablağın varmı.

tablaşmaq. : taplaşmaq. razılaşmaq. uzlaşmaq.

tabraq : <> tanraq <> qıvraq. ıti. bol.

tabran : tavran_ka. kufu, süpəyi tovlamağa, sallamağa, yanlarında olan ip. tovlanmış, hörülmüş ip, uçqur, bağ.

tabu : tapu. büt. tapın. sənəm.

tabut : qabırcaq_ka. qabqırcaq. sandıq. ükək_ka.

tabuzmaq_ka: bax > tapuzmaq.

tabzaş : təbzəş. təpzəş. tapzaş. cicik. qısqanış. həsəd. - nədir bu təpzəş, nədir bu dartış: həyəcan.

tacik_ka : daşıq. dışıq. yad. fars.

tacıqlamaq : tatıqlamaq. tazıqlamaq. birini fars sanmaq.

tacıqlamaq_ka: farslamaq. farsa dəyər (nisbət) edmək.

tad:tat

taf : taf_ka. tav. buruq. al. hilə. dək. - ovçu neçə tav (al) bilsə, azıq onca yol bilir.

tafarçı_ka : yük taşıyan.

tafraq_ka : bax > tavraq_ka.

taha : daha. taqi. genədə. bir azda. artıq. artığına. - daha bar: genədə, bir azda ged. - daha ver. - daha gəlmə. - dinlənmisən daha dinlən.

tahi : dahi. anru. nəru_ka. ayru. yana. sonra. - bundan nəru kəslinir: bunda yana, snora qurtulur.

tax:taq

taq : daq_ka. tağ. 1. hündür dağ. art. uca, arxalı, kürəkli yer. 2. oyuq. - oyuqlu ev: tağlı ev. 3. dağ biçimində quruluş olan dam, tavan. 4. dəğil. təkül. - taq ol_ka: dəğil. daq. təkül. 5. dağ. dağlamaq. 6. yoq. dəğil.
- daq ol. daq. təkül.
- dağın, dənizin, ırmaqın burun kimi çıxan yeri: baldır_ka.

taqaq : taxaq. çaruq_ka. çağur. sağur.

taqal : dağal. qalın_ka. qalnı.

taqarcıq: dağarcıq. tağar_ka. dağarcıq. kəsürgə_ka. kəsrük. sanaç_ka. sağnaç. tuluğ. tulum. çuval. xurcun. xalta. xaral. qap.

taqar_ka : taqar. tağar_ka. tağar_ka. dağar. 1. çuval. xurcun. dağarcıq. xaral. tağarcıq. tulum. 2. çuval. xurcun. xaral. tağarcıq. tulum. qap_ka. 3. mal. var. dövlət.

taqas : taxas. taxsa. əvəz. - bu taxsa onu taxsar: bu ödəş, onu ödər. buda onun əvəzinə.

taqay : tağay_ka. dağay. dayı.

taqaz : takız. takuz_ka. taqzıl. ləkə. yamaq.

taqca : taxca. sərü_ka. üzərinə şey şüy qoyulan yercik.

taqçı : ağsar. dağa çıxan. alpinist.

taqda : taxda. yartu_ka.

taqi : bax > daha

taqıdan : dağıdan. taran.

taqı_ka : taki_ka daxı. dahı. dah. taqı.

taqıqmaq_ka: tağıqmaq. dağa çıxmaq. daqa qaçmaq.

taqılışmaq: dağılışmaq. yayılışmaq. yadlışmaq_ka. yayılışmaq.

taqılmaq: tağılmaq. dağılmaq. tarılmaq_ka 1. qol qol olub ayrılmaq. açılmaq. yox olmaq. - tarılmasın türkünüm: dağılmasın millətim. 2. teşilmək_ka. yarılmaq.

taqılmaq_ka: dağılmaq. 1. (bir nəsnə, õtəkisi içinə) tarılmaq, yayılmaq. asılmaq_ka. aslınmaq. 2. (saç) orpamaq_ka. örpəşmək. ürpəmək. ürpəşmək. 3. tağşulamaq. dağşuqmaq. əldən salmaq. əprişmək. - dartıldı dartıldı ip təğşuldu. qırışmaq. qarışmaq. ufalanmaq. təvşəlmək_ka. təvşülmək. 4. ılınmaq_ka. ilinmək. ilişmək. tutulmaq. uğramaq. 5. (pıçaq kimi kəsgin şeylər) korlaşmaq. 7. düzülmək. 7. taqır taqır, tıqır tıqır səs çıxarmaq. 8. burmaq_ka. yayılmaq. çalınmaq. buğlamaq.

taqınmaq_ka: taxınmaq. 1. qızmaq. hirslənmək. 2. danmaq. rəd edmək. inkar edmək.

taqır : "taq" səsi. - taqır taqır: taq taq. - at ayağı taqır taqır etdi.

taqışmaq : taxışmaq. 1. taxmaq. təvişmək_ka. tüvişmək. şişə ət düzmək. 2. təvişmək_ka. tüvişmək. taxmaq. şişə ət düzmək.

taqıtılmaq : taramaq_ka: açmaq (# dərmək).

taqıtılmış: dağıtılmış. ülüklük_ka. üləştirilmiş. paylanmış.

taqıtım : dağıtım. yayma. yayım. pəxş. savruq. - kitab savruqu. - davar savruqu.

taqıtmaq: dağıtmaq. təvşətmək_ka. tağıtmaq. 1. qarıştırmaq. birbirinə vurmaq. 2. sökmək. pozmaq. cırmaq. qırmaq. xərablamaq. 3. yaymaq. yasmaq_ka. çözmək. açmaq. tarmaq_ka. yaymaq. - ər suyun tardı. 4. yıxmaq. xərablamaq. - o evim yıxdı. - işlərim yıxıldı: xərab oldu.

taqqaçı₁ : börkçi_ka.

taqqın : daqqın dağqın. savruq. səpik.

taqlaşmaq: taxlaşmaq. borcu alacaqla ödəmək.

taqlatmaq: daqlatmaq. taqlamaq_ka.

taqlmaq : dağlmaq. toquşmaq. pəxş olmaq.

taqma : taxma ad. ayaq_ka. ləqəp. künyə. təxəllüs. - taxma ad, ləqəb vermək: atamaq_ka.

taqmaq : taxmaq. təvmək_ka. təğmək. 1. urımaq_ka. urmaq. 2. saplamaq. əti şişə saplamaq. düzmək, vurmaq. geydirmək. - əynivə tax: əynivə gey.

taqratmaq: təğrətmək. bax >tavratmaq_ka.

taqsamaq: ödəmək. qarşılamaq. - bu taxsa onu taxsar: bu ödəş, onu ödər. buda onun əvəzinə.

taqşulamaq : dağşuqmaq. əldən salmaq. əprişmək. - dartıldı dartıldı ip təğşuldu.

taqşüt : təkşüt_ka. dəğişit. qarşılıq. əvəz. bədəl.

taqtu_ka : taxtu_ka taxut. xam. əğrilməmiş nərsə.

taqturmaq_ka : taqtırmaq. düzdürmək.

taquq : dağuq. pozuq. öyrün. öyran. viran. tarıq. yıxıq. saçıq. yazıq.

taqun : tanuq_ka. şahit.

taqut : taxut. taxtu_ka. xam. əğrilməmiş nərsə.

taquy : tayuq. dolu, kamil kişi, nə.

taquylanmaq: tayuqlanmaq_ka. kibarlanmaq. kibarlanmaq. taxınıb keçinmək. dayılanmaq. taxınıb keçinmək.

taquz_ka : takuz_ka. takız. taqzıl. taqaz. ləkə. yamaq. - taquzlu at: alnındaki axıtma olan, qaşqay, çavqar₆ at. - at taquzi ay olmaz.

taquzmıq_ka: taqzuq. toqsıq. ətinə dolqun. bodur.

taqzıl : takız. takuz_ka. taqaz. ləkə. yamaq.

taqzuq : taquzmıq_ka. toqsıq. ətinə dolqun. bodur.

tal : dal. 1. (qapı dalı). tamba₆. təm_ka. tirqaz1. tirqavıc₆. - dal boylu: dik uca boylu olan. - tal boyluq_ka: boyu düzgüncə kişi. (ən çoq) incə uzun qızlar üçün kullanılır. 1. arxa. göt. - dalı: götü. tala vurmaq: dala vurmaq. talqamaq_ka. dalqamaq_ka. dalamaq. itmək. qaqmaq. dəf edmək. savmaq. rədd edmək. - dala salmaq: qecirmək. yubatmaq. - tala vurulmaq: dala vurulmaq. talqılmaq_ka. dalqılmaq_ka. dalınmaq. itilmək. qaqılmaq. dəf edilmək. savulmaq. rədd edilmək.

talaq : dalaq. taluq. daluq. 1. huşdan gedmə. 2. qəşş. 3. sulaq. 4. ağzı sınıq qab.

talaqu_ka : 1. iti, güclü ağı. 2. iç ağrısı. qarın burma. 3. dalaş savaş.

talamaq : dalamaq. talqarmaq. 1. talqamaq_ka. dalqamaq_ka. dala vurmaq. itmək. qaqmaq. dəf edmək. savmaq. rədd edmək. 2. toxunmaq. dəğmək. zərər vermək.

talan taraq₆ : qarma_ka. yağma.

talarlamaq: taraslamaq_ka. darqatmaq. dağıtmaq. dərib yolmaq, yırtmaq. - yağı cərgəsin taraslayan. - çağrı qazı tarasladı. - xəstəlik onu tarasladı: əldən saldı.

talas_ka : dalas. tasal_ka. tələs. 1. dallanıb bəllənmiş aralıq. çitli yer. çevrəli, cızıqlı alay, meydan. 2. yarış meydanına çəkilən dal, ip. cızılmış sınır. gərilmiş ip. 3. talağu_ka. savaş. 4. yonqa. yartu_ka. 5. qöçrüm_ka. belinləmə. ürküş.

talaş : yonındı_ka. yonuntu.

talay : dalay. təlim_ka. telim. talım. çox.

talbadal : dalbadal. qatar. bir biri dalınca.

talbınmaq_ka : dalbınmaq. çırpınmaq. talbınmaq. talpırmaq. talpışmaq. çırpınmaq. - quş talpındı.

talda : dalda. ıssız, ağlaq_ka. boş, xəlvət, çoraq.

taldırmaq : daldırmaq. 1. qarturmaq_ka. tıqdırmaq. sıçratmaq. - suyu boğazıma qarturdı: qaçıtdı. 2. qamturmaq. yatırıb, huşdan aparmaq. (# ayıtmaq). - issi bizi daldırdı. - onu vurub daldırdı.

talı : dalı. artam. son. axır. - dalıcan düşmək. uylaşmaq. uymaq. - dalıya atmaq: burbamaq_ka. burcutmaq. döndərib çöndərmək. - dalı qalmış: kölgəli

talıq_ka : tat. ləzzət.

talıqmaq: dalıqmaq_. talqımaq_ka. (< dal). qəbeh, pis görmək. ayıb saymaq.

talım : dalım. təlim_ka. telim. talay. dalay. çox.

talınmaq: çoxalmaq. - talındı biligim.

talış_ka : dalış. talpış. dalpış. dalqış.

talqa_ka : dalqa. 1. qom_ka. kom. 1. qora. qoruq1. - talqa alardı: qora qızardı.

talqaq_ka : dalqaq. tipi. tufan. qasırqa. boran. kişini dalqalayıb, atıb tutub öldürən yel. - dağ üzrə dalqaq oldu: dağda tufan qopdu.

talqalanmaq_ka: dalqalanmaq. 1. taltumlaşmaq. təlatümləşmək. çoqralmaq_ka. covlalmaq. covlanmaq. coşub, qalxıb qaynamaq. şuluğlaşmaq. 2. qoruqlanmaq. salxım bağlamaq. 3. möjlənmək. - su ərkəkləndi. - onun yeyni ərkəkləndi: tükləri biz biz durdu. 4. qummaq_ka. - su qumdı.

talqamaq_ka: 1. dalamaq. dala vurmaq. itmək. qaqmaq. dəf edmək. savmaq. rədd edmək. - buluyub dalamaq: incitmək. qarışdırmaq. - atavı buluyub dalqama: incidmə. 2. sıqmaq. can sıqmaq. 3. zərər vermək.

talqan_ka : qəşş. tutarıq. sər'- talqan iğ_ka. qəşş kəsəl:

talqanmaq: örküçlənmək. möjlənmək. şəpələnmək.

talqar : zərər. - onun təbizliyi kimə talqar: zərər verər.

talqarmaq: dalamaq. dəğmək. toxunmaq. zərər vermək.