Divan-ü luğat-it tüRK

barqan_ka: bazqan_ka. mərsin ağacının yemişi.

barqas : qeyrət.

barqın_ka: varqan. varan. gedən. gedicl. gedəri. gedməyə dayaqlı, istəkli. - barqın kişi_ka: yolundan alıqalmayan kişi.

barqıraç: bağırçaq_ka. yük döşəyi. səmər. palan. .

barqu : gedmək. - barquz yaqtı: gedməyiz yaxınlaşdı.

barquçı_ka: varıcı. gedici.

barqu_ka : varılacaq. - barqu yer. gediləcək yer.

barlanmaq: 1. qatlanmaq_ka. yüklənmək. 2. yemişlənmək_ka. barşılmaq.

barlanmış : barıq_ka. sasıq. sasımış.

barlı : barqaq. yüklü. dolu.

barlıq_ka : mallı.

barmaq : varmaq. 1. əl_ka. ərənkək ərnək_ka. ərkən. ərngək_ka. (< ərmək). - beş barmağ bir dəğil: beş ərənək düz ərməs. - əliqin: barmağınan. - ay dolun olsa, əliqin imlənməz: ön dörd gecəlik ay barmağınan göstərilməz. - dördün barmaq. çıçamuq_ka. çıçaqım. çoçala barmağın yanındaki barmaq. üzüq parmağı. 2. ərmək_ka. olmaq. - indi görən nə ərdi. 3. hazır olmaq. hizur tapmaq. 4. tapılmaq. pəyda olmaq.
- barmaqlı qapı: sədrəkli qapuq_ka.
- barmaqlıq: seyrək, arlıqlı, nərdəli ortük. səkrək. səkrək_ka.
- barmaqlıqlı qapı: - sədrək qapuq_kaş seyrək qapı.

barsaq : bağsaq. baqırsaq_ka. bağırsaq_ka. barığsaq. könül alıcı. mehriban. rahim

barsamaq_ka : barıqsamaq. varmaya yazmaq.

bars_ka : pars. qabartı. şiş. paysa₆.
- bars bolmaq_ka: paysalmaq₆. qabarmaq.
- ətim barsıdı: bədənim şişdi.
- bars bolmaq_ka: paysalmaq_6. qabarmaq.

barşatçılıq: muyıncılıq_ka. boyunçuluq. araçılıq. ortaçılıq.

barşılmaq: yemişlənmək_ka. barlanmaq.

bart_ka : 1. ölçəv. 2. bardaq. 3. - bart burt tutmaq_ka: itiliyi göstərən söz. ansızın, hər yandan yaxalamaq.

barturmaq_ka: vardırmaq. çatdırmaq. - onu evə bartur. - kağızı bartur. - bunu atova bartur.

bartuş : bətrüş. batruş_ka. 1. quyuq. bərk. qəliz. gərik. (bərk xəmir, şorba, aş, palçıq). 2. bulanıq. bulğan. - batruş suv. bulanıq, laylı, zığlı su.

baruçı_ka : varıcı. gedici.

baruq : 1. baqlan_ka. şişək. ətli canlı. - baqlan quzı_ka: yeni, səmiz quzu. 2. varlı dövlətli. - baruq bəy. - baruq ölkə. baruq duyqular. 3. gediş. hərəkət. - baruğ yaxdı: hərəkət çağı çatdı.

bas : basa_ka. bəs. sonra. (> pəs_fars).

basa_ka : bas. bəs. sonra.
- sən məndən basa gəl.
- ilkin mən basa sən. (> pəs_fars).

basan_ka : bəsən. ölü qömüldüqtən sonra verilən yemək. yoğ bəsən.

basar_ka : dağ sarımsağı. - basarlıq_ka: sarımsaqlıq.

basarmaq : basırmaq. kük yatmaq.

basdıran : basuran. saxlayan kimsə. sir saxlayan.

basdırmaq₆: döğdürmək. taptadmaq. - qılınc, pıçaq basdırmaq₆.

basıq : 1. basruq_ka. basırıq. ağır. 2. baha. 3. basılan yer. basqın yeri. - o basıqda tutuldu. 4. batıq. batqın. bulqın. bulın. bulanıq. fasid. altaq. alaqut. tutuq_ka. mürdar.

basıqmaq_ka : bassıqmaq. 1. alçalmaq. təhqir olmaq. 2. sınmaq. - yağıya basıqma. - istəyi basqınan, duyqulara bassıqma. 1. önəmsiz adam.

basıqmaq_ka: bax > basılmaq.

basılmaq: batılmaq. sancılmaq_ka. yenilmək. sınmaq. - yağı basıldı. - qoşun basıldı.

basın : 1. basıncaq. dəğərsiz. alçaq. - basınçaq ər: basın ər: zayıf görülən. önəm verilməyən adam. 1. düşgünlük. düşüklük. düşün. zə'f. - yaşlılıq basını. 1. təzif. - yeməməkdən basındıq. (# bəsin: gücərti. vitamin. bəslənmək).

basıncaq: 1. basın. dəğərsiz. alçaq. - basınçaq ər: zayıf görülən. önəm verilməyən adam. 2. basqıncaq. basılmış. arıqlamış. zayıflamış. (# bəsincək: qollanmış) - basıncaq ər_ka

basınmaq_ka : basıqmaq_ka. bassıqmaq. 1. basmaq. sıxmaq. qahr edmək. əldən salmaq. zayıflatmaq. - iğləş onu basındı: xəsdəlik onu əldən saldı. - ölkə bazarı, alış veriş basındı. - döğüş olsa ox bazarı basınmaz. - uşağ yeməməkdən basındı. - yaşlılıq onu basındı. 1. sınmaq. alınmaq. - ölkə basıqdı.

basır : basur_ka. 1. batur. sirr. gizək. 1. qala. dayanmaq, durmaq yeri. səngər. istihkam.

basırmaq: 1. basarmaq. kük yatmaq. 2. baturmaq_ka. gizlətmək. gizli saxlamaq. 3. tikmək. bastırmaq. təpcəmək. - bu donu basır. 4. bastırmaq. durdurmaq. dikətmək. saxlamaq. bərkitmək. ağırlatmaq. möhkəmlətmək. - tanrı yeri, dağla basurdu.

basıt_ka : basut_ka ( < basmaq). 1. yardam. yarav. kömək. qoldav. himayət. - mənə basut verən yoxdu. - xandan basut dilədi. - basut yalnız ondandı. 2. acıyan. mehriban. 3. zamin. güvən. - basut ara: zamin gətir.

basqın : - basqına uğramaq: bassıqmaq_ka.

basmaq_ka: 1. üzərinə çökmək. tutmaq. - çoğun yel dağı basdı. - badı ölüm axtaru: ölüm tutub, yaxalayıb apardı. 2. almaq. fəth edmək. - bəy el basdı: bəy ölkəni tutmaq. fəth etdi. - bəyi yağı basdı: düşman bəyi tutdu. 3. təcavüz edmək. - ər qızı basdı. 4. avlamaq. - it geyiki basdı: it ovı avladı, tutdu. 3. cummaq. üzərinə şığırmaq. - tünlə belə basdıq: hicuma keçdik. 5. tikmək. bastırmaq. təpcəmək. - bu donu basır. 6. qəhredmək. basınmaq_ka. 1. soxmaq. əkləmək. ilişdirmək.

basmaşmaq: oyuşmaq_ka. oymaşmaq.

basrıq : basruq_ka. ağır. basırıq. - yer basruqı dağ, boyun basrıqı bəy.

basruq_ka: basrıq.

bassıqmaq_ka: basılmaq. basıqmaq. sınmaq. yenilmək.

bastıq : soğtu. soqut.

bastırma: köpik. iki qətləyib tikmək. bezin iki qatı arasına pambıq qoyaraq tikmə.

bastırmaq : bax > basturmaq_ka

basturmaq_ka: batsırmaq. bastırmaq. qapatmaq. sındırmaq. üstələmək. tıqturmaq_ka. tıqtırmaq.

basu_ka : dəmir toqmaq.

basur : bax > basır.

basurmaq_ka : bax > basırmaq.

basut_ka : bax > basıt.

baş : başaq_ka. 1. bəxt. şans. fürsət. - başım olsa, görəyim. - başsız qaldı, elim mənim. - baş bulub, cecim cırdıq. - baş bulmadan davranan, başı yerə ağnanar. - baş olsa, yaş olunur. - başım (bəxdim) çönüb tüplünür. - baş olmasa, baş qalmaz \\ yar olmasa, dad qalmaz. - eşək deyir, başım bulsa, sündürüdə su içqay mən. 2. yara. - bağrım başın qartadı: ürək yaramı açdı. 3. qafa. təpə. kəllə. - başa vurmaq: başaqa qaqmaq: başqa qaqmaq.
- baş əğən: yükünqüçi_ka. ibadət edən.
- baş kənd: ordu kənd. devlətin, xanların yerləşən kəndi.
- baş yer: otru. dayancaq. astana. başkənd. paytəxd. mərkəz. - ölkə otrusu: ölkənin başkəndi.
- başı ağ: başqıl_ka. başqal. başlaq. qaşqa. - keçəl baş: qırbas ər_ka.

başağı : başqa. isrə_ka. qeyr. sonra.

başaq_ka : başqaq_ka. 1. ox başağı. oxun, mızrağın ucuna keçirilən dəmir. təmrən. 2. basaq. (< basmaq). başmaq. ayaxqabı. 3. sünbül. sütül. - başaq ütmək. başaq qavurmaq: suruşlamaq_ka. 4. baş_ka. - başa vurmaq: başaqa qaqmaq: başqa qaqmaq. 5. oyluq gəmiklərinin başı. 6. (. > m ) başmaq_ka.

başaqlamaq_ka: başaq, təmrən, dəmir uc taxmaq.

başaqlıq_ka : başlı.

başamaq_ka: 1. başbaşa vermək. ağacların birbirinə dayalı qonuşu. 2. kərtik yapmaq. kərtikləmək.

başandaq : ölandaq. (öz ölümünə, başına and içən kişi). yoluq. alsığ. fədayi.

başarcaqlı: yol bilən. ərik.

başarmaq: bağışlamaq. keçürmək_ka.

başbaşa : - başbaşa vermək: başamaq_ka. ağacların birbirinə dayalı qonuşu.

başçılıq edmək: başlamaq_ka. cilovlamaq. qılavuzluq edmək. qılavlamaq.

başıboş : başlağ_ka. buraxılmış. salıverilmiş. boşaltılmış. daşlanmış. dışlanmış. - başı boş: quruq. səfeh.

başıl_ka : başqıl_ka. başqal. başlaq. qaşqa. başında, alnında ləkəsi olan. - başıl qoy: təpəsində ağı olan qoyun.

başkənd: otru. dayancaq. baş yer. astana. paytəxd. mərkəz. - ölkə otrusu: ölkənin başkəndi.

başqa : 1. başağı. isrə_ka. qeyr. sonra. 2. azuq. ağduq. adquq. ayuq. ayquq. yad.

başqa : önğin_ka. önği_ka. başqası. dışında. edin_ka. atın. adın. atruq. ayruq.

başqaq_ka: başaq. oyluq gəmiklərinin başı.

başqal : başqıl_ka. başlaq. başıl. başı ağ. qaşqa.

başqan_ka: böyük bir balıq.

başqası : önğin_ka. başqa.

başqatmaq: qatarmaq_ka. qadarmaq. qaytarmaq_. qeytərmək. geri döndürmək. çevirmək.

başqıl_ka : başqal. başlaq. başıl. başı ağ. qaşqa. - başqıl yılxı: başı ağ heyvan.

başlaq : 1. başlağ_ka. başıboş. buraxılmış. salıverilmiş. boşaltılmış. daşlanmış. dışlanmış. - başlağ yılxı: boş yılxı. başı boş buraxılmış heyvan. öz başına yeriyən heyvan. başıboş salınmış heyvan sürüsü. 2. başqıl_ka. başqal. başıl. başı ağ. qaşqa.

başlamaq_ka : 1. aşmaq_ka. aşqarmaq. işə keçmək, atılmaq. 2. durcımaq. 3. qılavuzluq edmək. qılavlamaq. cilovlamaq. başçılıq edmək.

başlanqıc: turcaq. dirsək. giriş. salma. ilkə. ilək. ərəfə. - iş durcağı. - pitik durcağı.

başlanmaq_ka: 1. başlanmaq. yönəlmək. baş alıb gedmək. - qoyun dağa başlandı. 2. baş tutmaq. başaqlanmaq. - əkin başlandı.

başlanmaq_ka: yönəlmək.

başlatmaq_ka : turcitmək_ka. törcütmək. durcutmaq. dirsətmək. girşitmək. qursatmaq. işə salmaq. bərpa edmək.

başlayan: öndər.

başlı : ayıq. azıq_ka. huşlu.

başlıq_ka : 1. yaddaş dəfdəri. 2. aşuq_ka. yaşuq. başı yaşıran (örtən. qoruyan) örtük. başuq. - gəlinin gərdəh gecəsi taxdığı başlıq: didim_ka. 3. yanalduruq. yanğalduruq_ka. 4. başlı. 5. yaralı.

başmaq_ka: ( m >. ) başmaq_ka.

başmaqlanmaq_ka: başmaq yiyəsi olmaq.

başnaq_ka : (baş + naq: laq: yoxluq, nəfy simgəsi) yaraqsız quralsız, tulqasız, savutsuz, qalxansız, başqasız₆ kimsəsiz kişi. - başnaq ər_ka.

başörtüsü: saraqıc_ka. sarqıc. sarcıq. yaşmaq.

baştar_ka : oraq.

başuq : aşuq_ka. yaşuq. başı yaşıran (örtən. qoruyan) örtük. başlıq.

bataq : 1. yapanğ_ka. qumluq. yeriməyi çətin olan yer. 2. cəza. (# tapaq: mükafat).

batı : 1. gün batsıq. gün batısı. qərb. 2. savaq. soyuq. - ısıq savuq: doğu batı.

batıq_ka : basıq. 1. bataq. batlaq. 2. ırmaq, sulu yerlərin dərin, çuxur bölümü. 3. batqın. bulqın. bulın. bulanıq. fasid. altaq. alaqut. tutuq_ka. mürdar.

batıqlıq : baynaq_ka. pislik. kifirlik.

batılmaq: basılmaq. sancılmaq_ka. yenilmək. sınmaq. - yağı batıldı. - qoşun batıldı.

batırmaq. 1. mandurmaq_ka. bandırmaq. quşatmaq. 2. dövmək. vurmaq. çarpmaq. toxumaq. toxunmaq. toqımaq_ka. dövülərək sərtləştirmək. götürmək,

batqa : batğa_ka. tabğa. tabağ. düz, saf taxda.

batqın : batıq. basıq. bulqın. bulın. bulanıq. fasid. altaq. alaqut. tutuq_ka. mürdar.

batlamaq_ka: 1. paltarları sərtləşib parlaq edmək üçün yapışqan maddəyə batırmaq. 2. nəyi nəyə batırmaq. bulamaq.

batmaq : 1. basmaq. qurmaq. - qası badım: ağıl düzədim, basdırdım. 2. qözdən itmək.

batmış : man. dolmuş.

batmul_ka : qara bibərə bənzər bir bitgi. darü fülfül - bib. butmul.

batraq_ka : bayraq. sancaq. pərçəm. ucuna ipək sırıqlar sancılan, taxılan, batırılan neyzə, ağac. döyüşdə qoşun bəlgəsi, nişanı. - bayraqlı. sancaqlı: tuqlu_ka

batruş_ka : bətrüş. bartuş. 1. quyuq. bərk. qəliz. gərik. (bərk xəmir, şorba, aş, palçıq). 2. bulanıq. bulğan. - batruş suv. bulanıq, laylı, zığlı su. 3. savaş. qavqaş.

batruşmaq_ka: batışmaq. birbirini batırmaq, cumdurmaq, yendirmək.

batsıq_ka : batı. qərb. - gün batsıq. gün batısı.

batsırmaq: basturmaq_ka. bastırmaq. qapatmaq. sındırmaq. üstələmək.

batur : (< batırmaq). batır. batırılmış, döğülmüş, toxulmuş bərkimiş nərsə. sökmən. qəhrəman. basur. sirr. gizk.

baturqan_ka : basuran. basdıran. saxlayan kimsə. basdıran. sir saxlayan.

baturmaq_ka : basırmaq. gizli saxlamaq. - sən öz sözünü məndən batırma. - nəyi nədən baturursan. - batrılan işlər, açılar bir gün.

bavıllatmaq₆: hürdürmək. gəritmək_ka. qarıldatmaq. havlatmaq. səsin çıxarmaq.

baya_ka. : az öncə. bayağ.

baybayuq_ka: kələbək quşu.

bayıq_ka. : doğru. açıq. - bayıq söz: doğru söz.

bayılayazmaq: ölşəmək_ka. əlşəmək_ka. acıqıp qözləri qararmaq.

bayın_ka. : qoyu qırmızı. gəlinciq çiçəğin rəngi. yipin. yipqil. yipqin.

bayıtmaq: bax > bayutmaq.

bay_ka : zəngin.

bayquş : bağırqa. boğurqa quburğa_ka. üki. ühi. yapaqulaq_ka. yapaqulaq_ka. quburğa_ka. bağırqa. boğurqa.

baynaq_ka: pislik. batıqlıq. kifirlik.

bayraq : batraq_ka. pərçəm. ucuna ipək sırıqlar sancılan, taxılan, batırılan neyzə, ağac. döyüşdə qoşun bəlgəsi, nişanı. - bayraqlı. sancaqlı: tuqlu_ka. - ağdı qızıl bayraq, doğdu qara topraq.

bayram : bax > baqram.

baysallıq: qavşut_ka. barışıq. barışma. qavşış gəlişiş.

bayuq_ka : ( y < > d < > z) bədüq_ka. bəyük. böyük. ( d < > z ) bəzük. bulğay. ulğay.

bayumaq_ka: zənginləmək.

bayutmaq_ka : ( y < > d < > z) bədütmək_ka. bəyütmək. böyütmək. böyütmək. bulğaytmaq. ulğaytmaq. zənginlətmək. devlətlətmək. - tanrı məni bayutdu.

bazıç_ka. : badıc. bağıc. - bağıc üzümləndi.

baz_ka : ( _{< met >} zab. zap. sap. sapıq, yan, qıraq olan nə). yat. özgə. - yat baz yazıldı: özgəlr dağıldılar. -

bazqan_ka: barqan. mərsin ağacının yemişi.

becəri : bəsli. bəsili. əkdi. tərbiyəli. - əkdi uşaq.

becərilmək: əkdilmək_ka. əkilmək. bəsilmək.

becərtmək: çatmaq. yetiştirmək. - davar çatmaq. - qoğun çatmaq.

beq : bek. bək. bey. ul_ka. ol. kök. pey. təməl. him.

bel :
- bel qılmaq_ka: bellənmək. kökəlmək.
- yedi yedi bel qıldı. - bel qılmaq_ka: bir kimsəyə diləğindən çox yemək vermək.

belbağ : bağ. quşaq. qurşaq. urama. kəmər.

belə : bilə. birlikdə.
- ölüğ belə qoşuldu.
- onu pıçaq belə tildirdi.
- mənim belə: mən ilə.
- olar bir ikindi belə.
- ərdəm belə öqləlim. qoldaş belə yarışqıl.
- omun yorıq nətək kişi belə: onun davranışı necədir elinən.
- kimin belə, qaş olsa, yaş yaxmaz: kimin ilə, qaş (qutsal daş) qaş olsa, ıldırım çarpmaz.

belənmək_ka: belinə almaq. bellənmək. - bükdə belənmək: qılınc bağlamq.

belinğləmək_ka: sıçramaq (qorxudan). qorxu ilə yuxusundan sıçramaq. ürkmək.

belinğlətmək_ka: bəlinləmək. quşqutmaq. diksindirmək. ürkütmək.

belinləmə: qöçrüm_ka. dalâş. ürküş.

belləmək: ağdarmaq. axtarmaq_ka sabanlamaq. - yeri ağdarmaq: toprağı sabalamaq.

bergü : (< vermək. bermək). - vergü varmaq: borcu olmaq. - sənin mənə bir nə bergün var: sənin mənə bir şey borcun bergün var.

berik : verik. verən. comərd.

berilmək_ka: verilmək.

berimli : berimçi. borclu. - alımlı arslan, berimli sıçan.

berqil_ka : borc.

bert_ka : vert. verqi. kölənin hər il verdiyi vergi.

beşik : bekik. yasım. yatım. döşək. - beşikliğ uraqut_ka: sütəmər uşaqlı qadın. - beşigə bağlamaq. bələmək_ka. bulaştırmaq.

bey : bax > bəq. bək. bek. ul_ka. ol. kök. pey. təməl. him.

bez : büzük. qabar, turuq_ka, dolama kimi olan. - bu büzüyü qarşat: bu bezi qarışla, ölç

bezgək_ka: beziq_ka. titrəmə.

bezik_ka. : bəzik_ka. bezgək. titrəmə. - o bəzik bəzdi: o bətər titrədi.

bez_ka : bəz. ətlə dəri arasında bulunan bez.

bezmək_ka: 1. bıqmaq. turulmaq_ka. durulmaq. yorulmaq. tuqunmaq. tükünmək. usanmaq. büşmək. bıqmaq. - işdən büşüb dardıq: bezdik. 1. titrəmək.

bəbir : babır. burslan_ka. bəbir. tonqa_ka. tunqa_ka.

bəbr : bax > bəbir

bəcəl_ka : 1. bıçıl. biçilmiş. iğdiş edilmiş. əxdə. xədim. 2. dəcəl. kişidə, heyvanlarda ən üclüsü, qıvraqı.

bəcərikli: atım_ka. atımllı. çıxarlı.

bəçkəmləmək_ka: biçkəmləmək_ka: bıçkəmləmək_ka. pərçəmləmək.

bəçküm_ka: baçküm. şıp₆. çıp. evin üst örtüsü, çapı.

bəçqəm_ka: bəçkəm_ka. biçkəm. 1. bicək. sənəd. 2. əlamət. bəlgə. 3. pərçəm. ipəktən, yaban sığırı quyruğundan yapılan əlamət olup savaş günlərində yiğitlər taxınırlar. - biçkəm vurub atlara, uyğurdaki tatlara, oğru yavuz itlərə, quşlar kimi uçtumuz.

bədbəxçilik: suç. qutuqsuz. - suçdan qurtaran tanrı.

bədləmək: bağışlamaq.

bədrəm_ka: badram. bəyrəm. bayram. sevinc. əğləncə bəzim günü. könül açan yer, çağ

bədük : böyük. bağırlıq_ka. sayqı dəğər kişi.

bədüq_ka: ( d < - y ) bəyüq. bayuq. böyük. ( d < - z ) bəyüq. bulğay. ulğay.

bədüqləmək_ka: ağırlamaq. böyük saymaq.

bədümək_ka: böyümək.

bədütmək_ka: bəyütmək. ( y < > d < > z) bayutmaq. böyütmək. böyütmək. bulğaytmaq. ulğaytmaq.

bəfalı : bəkli. ilqarlı. sözünə, əhd, peymanına bağlı. bəfalı. duranq. duran. - adaşlıq üzə durun: yoldaşlığa bəfalı.

bəxd : bol_ka. bul_ka. bulda. şans. alın yazısı. yarı. yarıq. qapı. şans. - yarın tikilsin: qapın bağlansın. - bəxtli: buldaçı. boldaçı. şanslı.

bəxşiş : ülət_ka. ehsan.

bə_ka : qoyun mələməsi bildirir.

bəq : bək. bəy. bey. ( baq. bəq. beq. boq. buq. büq). 1. ilqar. əhd. peyman. - bəki pozuq: sözün tutmayan. 2. hər nəyin dibi, bəki, bərki. him. pey. kök. 1. bəy. bərk. möhkəm. - bəq turmaq: bək turmaq_ka. yerində. sağlam durmaq.

bəqəç : bəkəç_ka. bəycəğiz (kiçiltmə ilə birlikdə acıma, sevmə bildirən söz).

bəqənilməz : bəğənilməz. yavuz_ka. yafuz_ka. yava. kötü. yaman.

bəqənli : bəğənli. alqar. sevimli.

bəqənməmək: bəğənməmək. yermək. pisləmək. xoşlamamaq.

bəqənmiyən: bəğənmiyən.
- qolay bəğənmiyən: sil_ka. silik. çimçavat. arıq tinli, məzaclı.