Divan-ü luğat-it tüRK

birçək : bürçək_ka.

birçəklənmək: bürçəklənmək_ka. pərçəm, kakil, yal çıxarmaq.

birdən : soxur. soxru. soxulub. xafa xafdan.

birgə : birkə. yığlışma. - suv tirqəşi: su birgəsi. dərə qollarının suyunun toplandığı yer.

birinc : qurunc₆. düyü.

birkə : turqun_ka. durqun su.

birləşmək: əkləşmək. müttəhidləşmək.

birlik : müfrəd. təklik. - birlik ad: müfrəd ad.

birtəm_ka: birdəm. bir dəfəlik. uzun sürə. - birtəm gedmə ha. - dirdəmlik qırılıb. - birtəmlik gəldim.

birt_ka : virt. verd. vergi. döləv₆. maliyat.

bistiq : bax > bəstik.

bit : bit_ka. yaz. - bitin: yazıl. - bitit: yazdır. yazır.

bitərmək_ka : sabit edmək. güvah olmaq. təsdiqləmək.

biti : göydən enən kitaplardan hər biri.

bitidəci_ka: yazdırıcı.

bitigü : yazıya bağlı olan hər nə (qələm. kağız. davat)

bitik_ka : yazı. yazıv. yazma. - onun bitiyi bəlgülü: onun yazısı aydındı.

bitilgən : bitqilgən. yazılan. səbt olunan.

bitilmək : yazılmaq.

bitímək : yazmaq.

bitinmək : yazılmaq. yazınmaq. yazıçılıq edmək.

bitiq : bittik. bitkit. 1. kitap. məktup. yazma. yazı. yazış. yazılı şey. qâğıt. - ay bitiqi: aylıq dəftər. - il bitiyi: böyük dəfdər. - bitiklik_ka: yazı yazılacaq nəsnə yiyəsi. 2. bitgil. tikmə. saf. təx. pəx. - bitikdaş: tikmədaş: qaya. 3. büyü. ovsun. üfrüq.

bitiqdaş : bitikdaş. tuqdaş (tuq - daş). tuqadaş (tuqa - daş) tikmədaş(tikmə - daş). qurum. təxtəsəng.

bitiqqaya: bitikqaya. tikmədaş. bitikdaş. qurum. təxtəsəng.

bitirən : dəgirən. əriştirən. çatdıran.

bitirmək : bütürmək_ka. pötürmək. 1. tükətmək. tükətmək. 2. yetiştirmək. yönəltmək. öndürmək_ka. 3. doğrutmaq. düzəltmək. 4. pişirmək. gəlişdirmək. osmaq. ozmaq. osturmaq. ozdurmaq. - işlər osub keçürgən: işlər düzüb keçirdən. 5. yaşartmaq_ka. yəşərtmək. gücərtmək. 6. sağlam duruma qoymaq. 7. ispat edmək.

bitiş : 1. ətək. oğruq_ka. uğruq. ovruq. 2. qırış. çıxış. son.

bitişmək : 1. iqrar edişmək. - olar ikkisi bitişdilər. 2. yazışmaq. 3. bütsəmək. yaranın düzəlməsi. 4. ulaşmaq_ka.

bititmiş_ka: yazılmış. - bititmiş bitiq. yazılmış yazı, əsər.

bititqu_ka : yazdıracaq. - bitíq bititqu orunğ: yazı' yazdıracaq yer.

bititqüçi_ka: yazdırıcı.

bitləmək: (< bit + laq + lamaq: bitdən ayırmaq)

bitləmək_ka : (bit + laq: biti yoxlamaq, ayırmaq) bit aramaq.

bitmək : 1. alqınmaq_ka. tükəmək_ka. tükənmək. yox olmaq. məhvolmaq. 2. sabit olmaq. 3. yetmək. kifayət edmək. 4. uyuşmaq_ka. yoğruşmaq. (maya) tutmaq. dolmaşmaq.

bitmiş : (yara) bütmiş. yetmiş_ka. qapanmış. iyiləşmiş.

bitrik_ka : pıtrıq. 1. fıstıq. buturqaq. puturqaq. 2. qadınların oğrət yerində bulunan dilcik. dıllaq.

bitrimək: yazıb, təsdiqləmək. tanıq vermək.

biz : miz_ka

bizi : miz. əkməğin üzərində yanmış ləkələr.

bizov : <> bozağu( zağu _{< met >} ğasu). boğasu. boğa olası, olmaq üzrə olan boğacıq.


bod : ( y <> z <> d ) boy. boz. 1. qamət. 2. toy quşu.

bodluq_ka : ( y <> z <> d ) boyluq_ka. boylu. bozluq. boylu. - dal boylu: dik uca boylu olan.

boduq_ka : ( y <> z <> d ) boya. boza. boyuq. rəng. qına. xına.

bodumaq_ka: boyamaq. yapıştırmaq.

bodun : budun. boy_ka. bozun. boyun. boyluq. tuy_ka. tuz_ka. el. xalq. millət. qovm. kütlə.
- boyun ikindi: xalq birbirini.
- budun başqanı. - bodun lu buqunlu. boyunlu buxunlu: elli günlü. evli eşikli.
- bodun sezrəşdi: xalq dağılışdı.
- boyun tərildi: millət yığışdı.
- qadın boyun, tutcu dərlgən: qadın xəyləyi, həmişə bir yerə yığılır. - yazsın çavın boyunğa: yaysın səsin ellərə.
- boyun ikindi: xalq birbirini.

bodunlu: boyunlu. boylu. elli.

bodur : taquzmıq_ka. taqzuq. toqsıq. ətinə dolqun.

boq : boq_ka boğ. buxca. heybə. bəsdə.

boqac : buğac. bükəş. 1. buruşuq, çətin olan nərsə. zorluq. pıroblem. - boğac art: zor keçitli dağ sırtı. 2. qablama. qazan. - aşıc boğac. 3. bardaq. 4. hər çeşit qab. çömlək. - aşıc boğac: yemək qabı. - su boğac. - əkmək boğac.

boqadmaq: boğatmaq_ka. ( t <> z ). boqazmaq_ka. boğalanmaq. boğa olmaq.

boqarmaq_ka : ağaca kərtik kərtmək. doğramaq. ağacı girdə girdə bölmək.

boqatmaq_ka : ( t <> z ). boqazmaq_ka. boqadmaq. boğalanmaq. boğa olmaq. - bizov boğatdı: böyüyüb boğa oldu.

boqaymaq: boğaymaq. boğalaşmaq. ərcişmək.

boqaz_ka: boğuz.

boqazlanacaq: kəsiləcək.

boqazmaq_ka: ( z <> t ). boqatmaq_ka. boqadmaq. boğalanmaq. boğa olmaq.

boqım_ka : boğum. boqum. boğun.

boqlamaq: 1. poxlamaq. pisləmək. 2. boğlamaq. buxcalamaq. baqlamaq.

boqlanmaq: boğlanmaq. boğulmaq. buxcalanmaq. bağlanmaq.

boqmaq : 1. düğmə. - boğmaqlamaq: düğmələmək. 2. boyunluq. boğunluq. boyunbağı. boyun umar₆.

boqnaqlanmaq: boğmaqlalmaq. boğum boğum olmaq. düğmələnmək. - bulut boqnaqlandı: parça parça oldu.

boqra : hər heyvanın ayqırı. boğa, dəvə ayqırı.

boqrad : boğrad. boğurda_ka. bükət. bükük, boğuq qıvrıq nərsə.

boqramaq_ka: boğramaq_ka. boğarmaq. nərsədə kərtik, iz açmaqla, bir bağlamaqla im qoymaq, bəllətmək. doğramaq. boğumlamaq.

boqrıl : bax > boğrul_ka.

boqrul : boğrul. boğrıl_ka. boyunluq. boyunu tuğlu. - boğrul qoyun: boynu başqa boyada olan qoyun.

boqruşmaq_ka: boğruşmaq. 1. yarışmaq. 2. doğramaq. yontmaq. bölmək. qırmaq. parçalamaq.

boqsuq_ka: boxsuq_ka. boqsuq. boğsuq. büksük. qulların (kölələrin) boyunlarına keçirilən lâlə, buxov, halqa. zəncir.

boqsuqlanmaq_ka: boxsuqlanmaq_ka. əli boynuna bağlanmaq, əli boynunda qalmaq. - boşlağlansa, boxsuqlanar: heç kimin sözün dinləməyən, əli boynunda qalır.

boqtay_ka: boxtay_ka. boxtuy. büktay. buxca. (< buk. bük). heybə.

boqturmaq_ka: boğdurmaq.

boquq : <> buquq_ka <> bükük.

boqulmaq : boğulmaq. qarımsınmaq_ka. qərq olmaq.

boqulmaq_ka: boğulmaq.

boqum_ka: boğum·. boqım. boqun. buruq. oğruq_ka. uğruq. ovruq.

boqun_ka : boğun. boğum·. boqım. boqum. boyun_ka. el. toplum. millət.

boquntı_ka: boğuntı_ka. (heyvanların) südüklüyü. məsanə.

boqurda: boğurda_ka. boğrad. bükət. bükük, boğuq qıvrıq nərsə. - boqurda saç: qıvırcıq, fer saç.

boqurqa: boğurqa. bağırqa. bayquş. quburğa_ka. üki. ühi. yapaqulaq_ka.

boquşmaq: boğuşmaq. birbirini boğmaq·.

boquy : boxtuy. boxtay_ka. büktay. buxca. (< buk. bük). heybə.

boquz : boğaz.

bol : bul. bulda. şans. bəxd. alın yazısı.

bolad : polad. bulad. dolmuş. bərkimiş. qursaq.

boldaçı : buldaçı. şanslı. bəxdli.

bolqu : olma. oluş.

bollu : tuxumlu. uruqlu_ka. bərəkətli.

bolluq : ərinc_ka. ərniş. əriş. genrün. açıqlıq. çoxluq. - yağış çox yağa ərişlik ola. - ərişə həsrət qalmış.

bolmaq : olmaq. - sağ ol: sağ bol. orda oldun: orda boldun. - olmaz: bolmaz. - olur: bolur.

bolmaqu : olmasın. çətin apılan. - bolmaqu ərinç.

bolmış_ka : olmuş. hazır. - bolmuş aş. olmuş (pişmiş) yemək ·.

boluşmaq: oluşmaq. yola gedmək. birinə yan çıxmaq.

bor : bor_ka. çaxır. şərab. süci. - bor olmadan, sirkə oldun.

bora : boza. bir içgi.

borc : əlik. əllik. qoluq_ka. iğrəti. oruncaq. ötnü_ka. ötnə. ödünc. ötünc. əmanət.

borclu : 1. berimli. beriçi. - alımlı arslan, borclu sıçan. - borcun geri istəmək işi: alış. 2. alımlı_ka. bestankar.

borıq : yorıq. yoruq. xuy. gediş.

borquy : üflənərək öttürülən boru.

boru : türül. dürül. turba. durba. yoğun lülə.

bosdan : bütrüz.

boş : 1. yumşaq. şol. - boş ət. 2. azad. bağlılığı olmayan. 3. kasıb. yoxsul. 4. ağlaq_ka. ıssız, xəlvət, çoraq. 5. çənəş. çalınmış. 6. sərbəst. boşut. qutat. 7. suvış. sulu. şol.
- ol əş boş. o qadın boştur.
- o qadını boşadı. buraxtı. unuttu. boş ərgin.
- boş boğaz: munqan_ka. mınğ mınğ edən. gəvəzə.
- boş qılmaq: buraxmaq. azat edmək.

boşalmaq: 1. qotrulmaq_ka. qutrulmaq. qoyulmaq. tökünmək. 1. suvışmaq. suyuqlaşmaq. şollaşmaq. rəqiqləşmək.

boşalmış: qoyurmıış_ka.

boşaltılmış: başlağ_ka. başıboş. buraxılmış. salıverilmiş. daşlanmış. dışlanmış.

boşaltırmaq : yolturmaq_ka. buraxtırmaq. azad eddirmək.

boşaltma: aruqlamaq. açmaq. təmizləmək.

boşaltmaq_ka: boşamaq. 1. qavşatmaq. gəvşətmək. kovşatmaq. 2. qaçıtmaq. qaçırtmaq. sıçratmaq. 3. qəbətmək. öldürmək. yox edmək. çözmək. 4. ayırmaq. açmaq. azad edmək. qutarmaq. qoturmaq_ka. buraxmaq. - boşatılmış bulunqlar: buraxılmış əsirlər. 5. ağdarmaq. axıtmaq. tökmək. - bir qab boşalt. 6. buraxmaq. (qadın) boşamaq. 7. savratmaq_ka. - on günə evlər savrılmalıdır. 8. tüpürmək_ka. savurmaq. atmaq. 9. ödətmək. tülətmək_ka. quzulatmaq. doğurtmaq. yükün açdırmaq. 10. tülətmək_ka. quzulatmaq. doğurtmaq. yükün açdırmaq. ödətmək. 11. qoyruşmaq_ka. çuvamaq_6. yaymaq.

boşanmaq_ka: 1. (qadın) boşamaq. bağı çözülmək. 2. yolunmaq_ka. buraxılmaq. azat edinmək.

boşanmış: 1. bağından çözülmü. yazıqlıq_ka. (< yazuq). 2. qotdı. quddı. qoydı. buraxılmış. ötrülmüş. - qotdı nə. - qotdı yılxı: buraxılmış heyvan.

boşatmaq_ka: boşaltmaq. çözmək. çözülmək. buraxılmaq. (qadın) boşlamaq.

boşqu : boşuqu_ka. boşuq. boşatış. buraxılış. ötürüş. açılış. salıvermə zamanı.

boşqun : işsiz. bekar.

boşqunluq : bekarlıq.

boşqunmaq_ka: 1. boşunmaq. boş qalmaq. boş olmaq. 2. işdən yorulmaq. vellənib şollanmaq.

boşlağ : öz başına.

boşlağlanmaq_ka: öz başına işləmək. heç kimin sözün dinləməmək. eşitməmək. oynunda qalır. qızmaq. öğüt tutmamaq, dinləməmək. - boşlağlansa, boxsuqlanar: heç kimin sözün dinləməyən, əli boynunda qalır.

boşluq : 1. əl_ka. fürsət. güşatalıq. açıqlıq. 2. puçluq. kəvgi. kəvəl. zayıflıq.

boşuq_ka : boşuqu_ka. boşqu. 1. izin. icazə. yarlıq. salı. buraxılış. ötrüş. - boşuqsuz girmək olmaz. - boşuq pitiyi. - boşuq diləyi: icazə üçün müraciət. - boşuq aşı_ka: xanların elçini yola salmaq üçün verdikləri yemək. izin yeməyi. yola salma qonaqlığı. 2. boşlanıb, bağışlanan nərsə. ərməğan. 3. boşatış. buraxılış. ötürüş. açılış. salıvermə zamanı. 4. isal.
- (# büküş - büküş boşuq: tutuluş qurtuluş).

boşuqu_ka: boşuq. boşqu. boşatış. buraxılış. ötürüş. açılış. salıvermə zamanı.

boşumaq: 1. boşalmaq. - özü boşumaq: isala düşmək. - onun özü boşudi: içi boşaldı. 2. nərsənin için tökmək. boşlamaq. içdən buraxılmaq. 3. boşanmaq. çôzulmək. gəvşəmək. 4. izin verip buraxmaq. boşamaq.

boşunmaq: boşalmaq. boşqunmaq.

boşut : sərbəst. boş. qutat.

boşutqan: yumuşqan. müshil.

boşutmaq: 1. buraxmaq. boş buraxmaq. sərbəst buraxmaq. 2. yumuşaqlıq (ishal) vermək.

botu : botuq. potuq. dəvə yavrusu.

botuq : potuq. botu. dəvə yavrusu.

boy : ( y <> z <> d ) bod. boz. 1. ulus. el. qəbilə. 2. qohum. əşirət. 3. yeyilən bir ot. poy otu. 4. sın_ka. bos. - boylu boslu: sınlı:- boylıq sınlıq kişi: uzun boylu hekəlli kişi. (sinn. sənəərəbcə). 5. turum_ka. durum. uzunluq. 6. boyut. turq_ka. ucalıq. - boy kim: elin nə. haralısan. - orta boylu, çiğinli döşlü. büktəl_ka.

boy : boy_ka (bax > bodun). budun. bozun. boyun. boyluq. tuy_ka. tuz_ka. el. xalq. millət. qovm. kütlə. - boyu tüpi ər: külə ər.

boya : çalı. ön. önğ_ka. çüvüt_ka. süyüt. suyut. tülük_ka. tü_ka. rəng. - boyaş: bir rəngdən. - boyaş atlar: bir tülük atlar. - nə tülük atdı o. - boyaq boyaş_ka: ənliq qirşan. boya xına.

boyamaq: 1. bozumaq_ka :- parçanı boya: barçını boyur. 2. suvamaq. bulamaq. çapturmaq_ka.

boyaş : bir rəngdən. - boyaş atlar: bir tülük atlar.

boylu : ( y <> z <> d ) bodluq. boyluq_ka. bozluq. - dal boylu: dik uca boylu olan.

boyluq_ka: ( y <> z <> d ) boyun. bodun. budun. 1. bodluq_ka. bozluq. boylu. - dal boylu: dik uca boylu olan. 2. boy_ka. bozun. tuy_ka. tuz_ka. el. xalq. millət. qovm. kütlə. tuz_ka. tuy_ka. budun. boy_ka. bozun. boyun. boyluq. el. xalq. millət. qovm. . uzunasına olan, görünən nə. - dal boyluq: uzun boylu qız.

boymaşmaq_ka: dolaşmaq. açılmamaq (ip kimi şeylər. işlər). qarışmaq.

boymul : moymul. boynunda ağlıq, boya tuğu olan nərsə.

boynaq : boğnaq. boğğan. boğun. 1. dağ boynu. bələn. bel. 2. ilana ağı verən kələr. yarpız. 1. ağı. zəhər.

boynamaq_ka: qurralmaq. qururlanmaq. böbürlənmək. məğrur olmaq. dikbaşlanmaq.

boynaşlıq: tapı. tabi. taplağ. tablağ. rizayət. razılıq. qəbulluq.

boynatmaq: dikbaşlılıq editmək.

boysanan: boy diyən. ötən. ötgəş.

boyuq : ( y <> z ) boya. boza. boduq_ka. rəng.

boyunçuluq : muyıncılıq_ka. araçılıq. ortaçılıq. barşatçılıq.

boyunduruq_ka: boyuna özəl. boynu durduran, saxlayan.

boyun_ka: boğun. (bax > bodun). boyın. 1. tutamaq. dəsdə. sap. - qılınc boynu. - pıçaq boynu. 1. el. toplum. millət. 1. boyluq. budun. boy_ka. bozun. tuy_ka. tuz_ka. el. xalq. millət. qovm. - boyun bağ: boyun bağı: boyunluq. bağan. toqa. - boqmaq_ka. boyun umar₆. - boyun dəyəri başınan, yerin dəyəri dağınan. - boyun qondu: el köçdü.

boyunlamaq_ka: ənsələmək. peysərə salmaq. peysərləmək. - onu şap şap boyunladı.

boyunluq: bağan. halqa. toqa. boyun bağ

boyunsımayaz: qayqan_ka. muqavim.

boyunsımayazlıq: qayqat_ka. qayqıt. muqavimət.

boyunsımayazlıq: qayqıt. qayqat. müqavimət.

boyut : boy. turq_ka. ucalıq.

boz : ( y <> z <> d ) bax >boy. boz. bos. sın_ka.

boza : ( y <> z ) boya. 1. boyuq. boduq_ka. rəng. 2. quyuq, iti, alkollu olan içgi. (buqsum_ka. büküum_ka). buxsum_ka.

bozağu : ( zağu _{< met >} ğasu). boğasu. boğa olası, olmaq üzrə olan boğacıq.

bozarmaq: busarmaq. - göy bozardı: busardı:

bozlamaq : səs vermək. bağırmaq. bozlamaq. - dəvə inlər, bodu bozlar.

bozlatmaq_ka : böğürtmək.

bozluq_ka: ( y <> z <> d ) b oyluq_ka. bodluq. boylu. - dal boylu: dik uca boylu olan.

bozmaq_ka: pozmaq. yıxmaq.

bozuq_ka: pozuq. qırıq itik.

bozumaq_ka : boyamaq. - barçını bozur: parçanı boya.

bozun : (bax > bodun). budun. boy_ka. boyun. boyluq. tuy_ka. tuz_ka. el. xalq. millət. qovm. kütlə.

bozuşmaq_ka : pozuşmaq.

böbürlənmək: boynamaq_ka. qurralmaq. qururlanmaq. məğrur olmaq. dikbaşlanmaq.

bödük : böyük. bödük.

böq_ka : bök_ka 1. aşığın sırtının, tümsəğinin yuxarı qəlməsi. aşığın bükük, şişik, börkə oxşar yönü. - çiq böq. 2. bir çeşit örümcək.

böqrül : böğrül_ka. böğrü ağ olan, ala göy, boğ boğ, xal xal olan heyvan, hər şey. - böğrül at. - boğrul dağ.

böqrüşmək : böğrüşmək. bönğrüşmək. münqrəşmək_ka. . qürültü edmək. manğraşmaq.

böqür : böğür_ka. böğrək. böbrək. - böğrül_ka. böğrü ağ olan heyvan. - böğrül at.

böqürləmək : böğürləmək. tənə vurmaq.

böqütmək: doyurmaq. bıqtırmaq.

bölək : bölük. buçuq_ka. bıçuq_ka. tikim. tikə. tikü_ka. tikir. kəsək. kəsik. kəs_ka. çart_ka. parça. parsa.

bölkə : bölgə. bülgə. ölkə. ülkə. ülgə.

böluş : buluş. uluş. oluş. əldə edilən. qazanc. tapış. pay. kar.

bölük : 1. bölün. bölək. buçuq_ka. bıçuq_ka. tikim. tikə. tikü_ka. tikir. kəsək. kəsik. kəs_ka. çart_ka. parça. parsa. 2. ögür_ka. topluq. sürü. 3. tarım_ka. tar. qol. qollara ayrılmış nərsə. şö'bə. 4. ülük. - bilik kişi ara bölüklü: ülüklü. bilik kişi ara bölünmüş. 5. pay. dəğər. dək. dəng. səhm.

bölükmək: bölünmək. bölüklərə ayrılmaq.

bölün : bölük. bölək. buçuq_ka. bıçuq_ka. tikim. tikə. tikü_ka. tikir. kəsək. kəsik. kəs_ka. çart_ka. parça. parsa.

bölüş : ülüş. ölüş. paylaş. təqsim.

bölüşmək: qab qab edmək. qapışmaq: qapuşmaq_ka.

bön : bönğ_ka. 1. iri yarı. yoğun. obur. qarınpa. 2. ağır bir şeyin düşməsiylə çıxan səs.

bönqrüşmək: bönğrüşmək. böğrüşmək. münqrəşmək_ka. . qürültü edmək. manğraşmaq.

böri_ka : qurd. - qoşnusun yeməz: qurd qonşusun yeməz.

börk_ka : başlıq. qalpaq. - quturma börk: yanlı qıraqlı qalpaq. - türksüz tat olmaz, börksüz baş olmaz. - börkçi_ka: taqqaçı. külah yapan, satan.

börləyü : qurt qibi.

börünğ : yarıq. suların yerdə yaptığı yarıqlar.

bötük : böyük. bödük.

böyük : bötük. bödük. ( y < > d < > z ) bədüq_ka. bəyük. bayuq. ( d < > z ) bəzük. bağırlıq_ka. sayqı dəğər kişi. bulğay. ulğay. - böyük saymaq: bədüqləmək_ka. ağırlamaq.

böyükləmə : ullama. uluğlama. ağırlama.

böyükləmək: böyük saymaq.

böyüklük: ululuq.

böyüləmək :arvalmaq_ka. ovsunlamaq.

böyümək: bədümək_ka. çoxalmaq. ulqalmaq. uqlalmaq. ərsinmək_ka. ərkəkləşmək. ərsimək. süngüklənmək. sümüklənmək. öklimək_ka. artmaq. çoğalmaq. ətiqmək_ka. etiqmək. edikmək. yetişmək. tombullaşmaq. - oğul ərsindi.

böyütmək: ( y < > d < > z) bədütmək_ka. bəyütmək. bayutmaq. böyütmək. bözürtmək. bulğaytmaq. ulqatmaq_ka. ulqadmaq. ulğaytmaq. bədütmək_ka. bəyütmək. bayutmaq. böyütmək. bulğaytmaq. ulğaytmaq. tupramaq_ka. topramaq_ka. şişirmək. - uşaq nəyi toprama.