Documento

Hareketlilik ve ulaşım sisteminin mevcut durumu

Ulaşım türü

Bulgaristan-Türkiye sınırötesi bölgesinde birkaç ulaşım altyapısı hizmeti verilmektedir, ayrıca bölgede üç sınır kapısı faaliyet göstermektedir: Kapitan–Andreevo/Kapıkule, Lesovo–Hamzabeyli ve Târnovo–Kırklareli.

Spesifik olarak, Türkiye ile yol bağlantılarının iyileştirilmesi gerekecektir.

Aslında, yol ağının kalitesi bakımından sınırın her iki tarafında farklılıklar bulunmaktadır. Bulgaristan'ın yolları, daha spesifik olarak ikinci ve üçüncü sınıf yolları oldukça kötü durumdadır ve ciddi bir rehabilitasyona ihtiyaç duyulmaktadır; Türkiye'de ise yolların durumu daha iyi olmakla birlikte, yol şartlarında iyileştirilme yapılması gereken birkaç kritik nokta bulunmaktadır.

Sınırın Bulgaristan tarafında, sınırötesi bölgeye Sofya-Burgaz arası A1 Trakya Otoyolundan geçilmektedir. Ayrıca, oldukça yeni bir otoyol olan A4 Meriç Otoyolu, Türkiye sınır bölgesinden geçerek, Hasköy ve Edirne illerini birbirine bağlamaktadır. Türkiye'deki O-3 Otoyolu ise, Edirne ve İstanbul illerini birbirine bağlamaktadır. Edirne ve Kırklareli'deki yollar açısından en büyük pay köy yollarına ait olup, Edirne'deki köy yolları yaklaşık 1,800 kilometre, Kırklareli'deki köy yolları ise yaklaşık 1,900 kilometredir⁷⁵. Her iki ilde de otoyolların payı çok azdır (Edirne'de 51 kilometre, Kırklareli'de ise 70 kilometre).

TEN-T (Trans Avrupa Ulaşım Ağları) ve çekirdek ağ alanında bölge Doğu/Doğu Akdeniz koridorunun bir parçasıdır. Doğu/Doğu Akdeniz koridoru, Kuzey Denizi, Baltık Denizi, Karadeniz ve Akdeniz deniz koridorlarını birbirine bağlamakta ve bağlantılı limanların ve ilgili Deniz Otoyollarının kullanımının optimizasyonunu sağlamaktadır. İç su yolu olarak Elbe dahil olmak üzere, Kuzey Almanya, Çek Cumhuriyeti, Pannonia bölgesi ve Güneydoğu Avrupa arasındaki multimodal bağlantılarda iyileşme sağlayacaktır. Deniz boyunca Yunanistan'dan Kıbrıs'a kadar uzanmaktadır.

Avrupa Komisyonuna göre⁷⁶, Türk tarafının demiryolu ağı hariç olmak üzere, ulaşım sektörünün uyumlaştırılmasında bazı ilerlemeler kaydedilmiştir.

Sınırötesi bölgedeki demiryolu ağı, SÖİ bölgesinin Bulgaristan tarafında Bulgaristan Devlet Demiryolları (BDZ), Türkiye tarafında ise Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) tarafından işletilmektedir. Demiryolları hizmetleri bakımından, Bulgaristan, Türkiye ve Yunanistan (Kapitan–Andreevo/Kapıkule) sınırında yalnızca bir sınırötesi bağlantısı (demiryolları için) bulunmaktadır. Edirne'de demiryolları uzunluğu 96 kilometre, Kırklareli'de ise 110 kilometredir. Diğer ulaşım yolları bakımından, işbirliği bölgesinde ayrıca demiryolu ulaşım altyapısı, bir operasyonel uluslararası havaalanı ve bir operasyonel uluslararası liman (Burgaz Kenti) hizmet vermektedir. İşbirliği alanının Türk tarafındaki en yakın havaalanı İstanbul Uluslararası Havaalanıdır.

Bölgenin en büyük havaalanı Burgaz bölgesindedir. 2012 yılında 2,4 Milyon yolcuya hizmet veren Burgaz Havaalanı, Bulgaristan'ın ikinci en büyük havaalanıdır.

Türkiye deniz ulaşımı bakımından özellikle TEN ulaşım alanında olmak üzere Trans Avrupa Ağları bölgesinde gelişme kaydetmiştir. Özellikle Karadeniz limanlarının entegrasyonu ve bölgenin Kuzey-Güney bağlantısının geliştirilmesi, bu konuyla bağlantılı hususlardır.
Burgaz Limanı, Bulgaristan'daki ve SÖİ Bölgesindeki en büyük limandır. Edirne ve Kırklareli illerinin önemli bir limanı bulunmamaktadır.

Yolcu taşıma bakımından, Bulgaristan'da binek otomobillerin sayısı artmaktadır; 2011 yılında bu rakam 48,1 milyar pkm (yolcu-kilometre) iken otobüs kullanımı azalmaktadır (10,8 milyar pkm); tramway ve metro kullanımı 0,9 milyar pkm ve demiryolları 2.1 milyar pkm'dir⁷⁷.

Türkiye'de kayıtlı binek otomobili sayısı oldukça yüksektir: 133.2 milyar pkm (2011); otobüs sayısı da bu rakama yakındır: 111.2 milyar pkm.

2011 yılında elde edilen verilere göre, her iki ülkenin demiryolu yolcu taşıma performansı aşağıdaki gibidir: Türkiye'de 5.9 milyar pkm iken, Bulgaristan'da bu rakam 2.1 milyar pkm'dir⁷⁸.

Çevre üzerindeki başlıca etkileri

Sera gazı emisyonları (GHG), yerel hava emisyonları ve gürültü bakımından ulaşımın çevre üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır; bu nedenle gelecekte ulaşımda GHG yoğunluğunun azaltılması önemli bir sorun teşkil etmektedir.

2010 yılında Bulgaristan'da toplam sera gazı emisyonları 61,4 milyon ton CO2 eşdeğerine ulaşmıştır; bu rakamın 8.8 milyon tonu ulaşım sektöründen kaynaklanmaktadır ve toplam emisyonların %14,2'sini temsil etmektedir. Türkiye'de toplam sera gazı emisyonları 401.9 milyon ton CO2 eşdeğeridir.
Özellikle 1990-2002 döneminde, Türkiye'nin sera gazı (GHG) emisyonlarındaki mutlak ve nisbi artış, gelişmekte olan diğer ekonomilere kıyasla düşük seyretmiştir.

Aşağıdaki tabloda, her iki ülkenin ulaşım türlerine göre ulaşım kaynaklı GHG emisyon oranları verilmektedir.

Bulgaristan ve Türkiye'de ulaşım türü bazında GHG emisyon oranları - 2010

Ülke	Birim	Toplam sivil havacılık	Karayolu taşımacılığı	Demiryolu	Toplam deniz ulaşımı	Diğer ulaşım şekilleri
BG	Pay (%)	6,3	85	0,8	4,3	3,7
	Milyon ton CO2 eşdeğeri	0,6	7,5	0,1	0,4	0,3
TR	Pay (%)	11,5	86,2	1,0	5,3	-
	Milyon ton CO2 eşdeğeri	3,5	40,0	0,5	2,4	-

Kaynak: Rakamlarla AB'de Ulaşım – İstatistik El Kitabı, 2013⁷⁹

Buna ek olarak, Türkiye'nin CO2 emisyonlarında yüksek oranda artış kaydedilmiştir: 1990'da 26.0 milyon ton olan bu rakam 2010 yılında 45.6 milyon ton olarak saptanmıştır; Bulgaristan'da ise 2009'dan 2010'a kadar ulaşım kaynaklı CO2 emisyonlarının miktarında düşüş kaydedilmiştir (9.2 milyon tondan 8.7 milyon tona)⁸⁰.

Bulgaristan'da yakıt tüketimi ile ilgili olarak, ulaşım sektöründe toplam nihai petrol ve dizel tüketimi 2.089 ktoe'ye (2011) ulaşmış ve biyoyakıtlar için ise bu rakam 17 ktoe olarak gerçekleşmiştir; Türkiye'de 11.436 ktoe olan toplam nihai petrol ve dizel tüketimindeki Benzin/dizel yağı tüketim miktarı oldukça yüksektir (9535 ktoe), biyoyakıt kullanım oranları ise çok düşüktür: 16 ktoe⁸¹.