Doğu Anadolu Bölgesinde Buğdayda Hastalık Yapan Fungal Etmenlerin ve Yayılış Alanlarının Tespiti Üzerine Araştırmalar (1979-1982)

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ ELMA GENOTİPLERİNİN MORFOLOJİK KARAKTERİZASYONU

Uzm. Hüseyin VURGUN(¹) Prof. Dr. Rafet ASLANTAŞ(²)

Biyolojik çeşitlilik, toplumların ekolojik, ekonomik, kültürel ve manevi zenginlikleri ve geçmişleriyle bağlantısıdır. Büyük önem taşımalarına rağmen, biyolojik ve genetik çeşitlilik büyük bir hızla azalmaktadır. Doğu Anadolu Meyve Genetik Kaynakları Projesi kapsamında toplanan ve Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonundaki koleksiyon parselinde muhafaza edilmekte olan elma genotiplerinin UPOV kriterlerine göre morfolojik karekterizasyonu amacıyla bu çalışma planlanmış ve 2009 ve 2010 yıllarında yürütülmüştür. Araştırmada elma genotiplerinin olgunlaşma zamanı, morfolojik, fenolojik, pomolojik ve kimyasal özellikleri ile genetik akrabalık dereceleri ortaya konulmuştur. Elma genotiplerinden 31’i 2009 yılında, 52’si 2010 yılında çiçek açıp meyve vermiştir. Bu itibarla yıllara göre ayrı ayrı olmak üzere meyve veren genotiplerin değerlendirmesi yapılmıştır.

Elma genotiplerinin %70’den fazlası kuvvetli gelişmekte, dik ve yayvan formdadır. 2/5, 4/4, 5/3, 6/6, 7/4, 8/4, 9/4, 10/4, 11/5, 13/4 ve 14/3 genotipleri doğrudan üretim programlarına alınabilecek niteliktedir. Elma genotiplerinin tam çiçekten hasada kadar geçen süresi 97-98 gün (10/5) ile 160-161 gün (8/4) arasında; meyve ağırlığı 2009 yılında 32.90 g (8/6) ile 311,58 g (6/6) arasında, 2010 yılında 77.21 g (13/5) ile 361,44 g (6/3) arasında belirlenmiştir. Genotiplerin meyve sertliği 2009 yılında 10.80 lb (6/2) ile 31.28 lb (8/6) arasında, 2010 yılında ise 11,97 lb (14/2) ile 31,98 lb (3/4) arasında saptanmıştır. SÇKM içeriği 2009 yılında %12,90 (6/2 ve 14/3) ile %18,25 (8/6) arasında, 2010 yılında ise %10,60 (12/4) ile %19,20 (2/4) arasında belirlenmiştir. Elma genotiplerinin dendogramında 2009 yılında 6, 2010 yılında 10 farklı ana grup oluşmuştur. Bu durum varyasyonun büyüklüğüne işaret eder ve kolleksiyonun kıymetini artırır. Elma genotiplerinin morfolojik karekterizasyonun ortaya konulduğu bu çalışmaya ilave olarak, genotiplerin moleküler karekterizasyonun da yapılması gerekmektedir.