Doğu Anadolu Bölgesinde Buğdayda Hastalık Yapan Fungal Etmenlerin ve Yayılış Alanlarının Tespiti Üzerine Araştırmalar (1979-1982)

ERZİNCAN İLİNDE DOMATESTE ERKEN YAPRAK YANIKLIĞI (Alternaria solani) HASTALIĞINA KARŞI TAHMİN UYARI MODELLERİNDEN YARARLANMA İMKANLARI ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR

Halil Reşat AKBAŞ(¹) Serdar TUNCER(¹) Yılmaz KARABIÇAK(¹)

Dünyanın farklı bölgelerinde çalışan erken uyarı modelleri sıcaklık nem yaprak ıslaklığı yağmur gibi faktörleri kriter alarak çalışmaktadır. Ancak bu modellerin dünyanın farklı bölgelerinde çalışmasında problem yaşandığından modifiye edilerek kullanılmaları ya da bulunulan bölge şatlarına özel yeniden model çalışması yapılması gerekmektedir. Erken uyarı modelleri ilaçlama zamanlarının programlanması ve en uygun zamanda en etkin şekilde ilaçlamalardan sonuç alınabilmesi, ilaçlama sayısının azlatılması nedeniyle önem kazanmaktadır.

Çalışmanın başlangıcında bölgemizde bulunan sebze üretim alanlarında önemli bir yer tutan domates bitkisinin önemli hastalıklarından biri olan Erken yaprak yanıklığı A. solani etmenine karşı TOMCAST, FAST ve P-DAY modeli herhangi bir modifikasyon yapılmadan izlenmiş ve enstitü arazisi içinde kurulan deneme parsellerinde karşılaştırması yapılmıştır.

Proje çalışmalarının ilk yılında TOMCAST ve FAST modellerinden herhangi bir uyarı alınmamış ikinci ve üçüncü yılında ise ilk lezyonların görüldüğü tarihten çok önce uyarı vermiştir. P-DAY proje çalışmalarının ilk 3 yılında hastalık başlangıcını doğru tahmin etmiştir. Çalışmanın ilk 3 yılında 300 P-DAY e kadar hastalık çıkışı görülmemiştir. Meteorolojik tahminlere bağlı olarak P-DAY modelinin ilaçlama aralıklarının belirlenmesi çalışmalarında 3 ve 7 günlük aralıklar kullanılarak çalışma yürütülmüştür.

Proje çalışmalarının ilk iki yılında yüzeysel etkili ilaçlarla yağmurlu periyotlarda penetrasyonu önlemede yeterli sonuç alınamadığından proje çalışmalarının 3. yılında sistemik ilaçlar kullanılarak sonuçlar alınmıştır. Meteorolojik tahminlere göre yağmur öncesi 3 ve 7 gün ara ile ilaçlama yapılan çalışmada P-DAY 3 uygulamasının kullanılmasına karar verilmiştir.

Proje 2 aşamalı olarak planlanmış olup meteorolojik tahminlere göre modifiye edilmiş bu modelin uzun yıllar iklim verileriyle değerlendirilmesi gerektiğinden farklı lokasyonlarda ve mümkün olduğunca farklı iklim varyasyonları değerlendirilerek projenin 2. aşamasında belirlenen modelle ilgili çalışmalar devam edecektir.