Dolayı vergilərin uçot və auditinin təkmilləşdirilməsi yolları

VD = (S + M) *100 / 100 – A_d (1)

burada, VD – vergitutulan dövriyyə;

S – maya dəyəri (aksizli malın);

M – mənfəət;

A_d – aksiz dərəcəsidir.

Bu zaman aksiz aşağıdakı formula üzrə müəyyən edilir:

A = VD *A_d / 100 ; (2)

2. Əgər aksizli mallar aksiz vergisinə cəlb olunmayan digər məhsulların hazırlanması üçün istifadə olunursa, onda vergitutulan dövriyyə aksizlər də nəzərə alınmaqla faktiki maya dəyərinə əsasən aşağıdakı sxem üzrə hesablanır:

VD = M *100 / 100 – A_d ; (3)

3. Sifarişçinin vergiyi xammaldan aksizli məhsul hazırlanarkən vergitutulan dövriyyənin müəyyən edilməsi üçün, verilən xammaldan hazırlanan məhsulun yükləndiyi ana qədər olan 10 gün ərzindəki analoji aksizli malın maksimal buraxılış qiyməti tətbiq olunur. Əgər alınmış xammal üzrə aksiz vergisi ödənilmişsə, onda əvəzləşdirməni aparmış vergi orqanın qeydiyatı olan ödəniş sənədinin olib-olmamasına fikir vermək lazımdır.

Əhalinin sifarişi ilə onların vergiyi xammaldan məmulat hazırlanarkən, vergitutulan dövriyyə sifarişçinin verdiyi materialların dəyərinə (sifarişçi tərəfindən müstəqil müəyyən edilmiş və sifarişin qəbulu haqda qəbzdə göstərilmiş), eləcə də hazır məmulatın dəyərinə əsasən aşağıdakı düstur üzrə müəyyən edilir: