Donderdag 23 Februari stierf Leonard Beels onverwachts. Hy was sinds lang lijdende en had soms vreeslijke pijnen in het middenrif, zodat hy dikwijl over de grond kroop. Zyn medicus Dr

Lore ging met Nor de Kerstdagen te Hoenderloo doorbrengen. De wegen waren spiegelglad. Voor de poppen van Dora werd een Kerstboompje ontstoken om Dora te amuseren,die in de sneeuw kou gevat had en koortsig was.

In Duitsland was zoveel sneeuw gevallen,dat de treinen niet liepen en de brieven in Saksen per slede vervoerd werden.

Ondanks de sneeuw kwam Henk jagen en trapte hy de Overbossen af, maar schoot niets. Op de 18 morgen schoot hy eindelijk een haas....mis !

Wy hadden Lotje Schoch te logeren en de Oudejaarsavond vierden wy met Henk en Fanny,Jan Willem en Caroline en Frank.

EINDE 1886

ANNO 1887

01

Voor het eerst vierden wy de Nieuwjaarsdag buiten,wat^heerlijk was. Dora reed voor het eerst schaatsen en had de slag spoedig beet.

Op 3 Jan. werd Christiaan's zevende kind uit zyn tweede huwelijk geboren, een zoon,die naar hem genoemd werd.

Ernst van Loon,(zoon van Hendrik) en Charles Labouchere waren chefs van Hope geworden. Op myn verjaardag gaf Lore ipy winterhandschoenen,Darby's Bijbelvertaling,Delitzsch's Commentaar op de Spreuken en 2 vrijers. Emilie gaf my MaujCie's portret op glas gekleurd en een tekening van Hoenderloo; van Henk kreeg ik 4 faisanten en een asbakje,van Miek twee tochtlatten, eigen werk. Ik reed nog even schaatsen met Frank,Nor en Dora,maar was het afgewend.

Vrijdag 7 Jan. corrigeerde Frank de laatste proef van zyn dissertatie. Sedert 4 Dec. lag er sneeuw,die eerst gedeeltelijk wegdooide en daarna bevroor,zodat het ongelooflijk glad werd en de wegen onbegaanbaar waren.

Ik ruineerde my aan schroeven voor het paard.

Maandag 10 Jan. moest Nor naar het Gymnasium en kreeg ik de eerste exemplaren van Jeremia,met het drukken waarvan men sinds Mei bezig geweest was. De prijs was ƒ 2.75.

Wy vernamen dat Henri Labouchere met de Eng. bonne van Anna Prins op de loop was. Hy had haar gedreigd dat hy zich van kant zou maken indien zy hem niet volgde.

Op 18 Jan. behandelden wy voor het laatst criminele zaken,daar volgens het nieuwe Wetboek van Strafrecht alle zaken eerst door de Rechtbank behandeld moesten worden en het Hof alleen in hoger beroep mocht oordelen. Allervervelendst en m.i.ook verkeerd,daar men nu de akte van beschuldiging miste en niets had dan de dagvaarding.

Ik begon aan de vertaling van Micha. JW. las op 22 Jan. zyn voorstel aan Prof. Gunning voor en Frank bracht dissertaties rond. Gunning vond JW's voorstel te lang met te veel aanhalingen van teksten.

Woensdag 26 Jan. promoveerde Frank te 3t* Prof.Place,rector,van Hamel promotor,voorts Moltzer en Quack; opponenten de studenten Asser en Lohman en de Prof. Moltzer en Lohman. Groot gehoor,al de tantes enz.enz. Paranym- fen waren Eduard Meyjes en Evert Lange. Waarom was Constance er niet ?

Dit vond ik niet hartelijk; zy had immers mat haar broer Ernst en dijens vrouw Adfele kunnen meegaan,tenzy haar ouders het verboden hadden. Te 6 uur groot diner by Agnes met de Insingers,Anna,Tane,Willem en Hendrik,Maria. Nepveu,Henk en Fanny en van Rossem. Jan Willem en Caroline ontbraken, daar Caroline niet wel was.

Vrijdag 28 Jan. deed JW. zyn voorstel in de Angl.Kerk te 2\ over Mare.10:45 "De Zoon des mensen is niet gekomen om gediend te worden maar om te dienen en Zyn ziel te geven tot een rantsoen voor velen." Het was heerlijk en wy genoten onbeschrijflijk. De kerk was vol. Prof.Matthes en de la Saussaye,Hasebroek en Schulleijtot Peursum,Saar,al de zusters van Lore op Henriette na,die een diner gaf,enz.enz. 's Middags aten wy by Prof.Gunning met Mevr.Hoog en de Freule Quarles.

Zaterdag 29 Jan. moest ik met Frank naar Zeist en daar zag ik tegen op. Charles Labouchere wachtte ons te 12-J- aan het Rond op en bracht ons door de modder naar het Slot,waar Constance in de antichambre achter de deur stond. Wy dronken eerst koffie met Henriette en na het dejeuner bleef Frank by Constance en ik by Charles en Henriette. Al de zoons waren het huis uit,Ernst en Charles getrouwd,Louis te Frankfort,Alfred student te Utrecht en René te Amsterdam by Ds. Brun. Ik zeide wat wy jaarlijks konden meegeven en wat Frank in zyn spaarpot had en daarop zeide Charles wat zy jaarlijks zouden bijdragen en dat dit dus te zamen niet genoeg was om van te leven. Ik vond het ruim genoeg en hernam dat wy in Nymegen niet de helft verteerden,terwijl Henk en Max toch al geboren waren en dat wy later in Amsterdam ook van minder geleefd hadden dan Frank en Constance zouden hebben. Daarop antwoordde Charles dat dit niet genoeg was,daar Ernst en Adèle veel meer nodig hadden. Ik hernam dat deze in een dubbel huis woonden,maar hoe ik ook pleitte,van trouwen wilde Charles niet horen en hy eindigde met te zeggen dat het een zaak van geduld was. Henriette mengde zich niet in het onderhoud. Per tram van 3*10 keerden Frank en ik terug,gros Jeans comme avant. Ik had aan Pijnappel gevraagd of hy Frank onder zyn leiding wilde nemen,maar kreeg een weigerend antwoord.
Maandag 51 Jan. ging JW. Caroline halen,die allermiserabelst was en terstond naar bed ging. Wy ontboden Dr. Jonker,die haar een bezoek bracht van drie uren en decreteerde dat zy aan bleekzucht leed,karnemelk en staal voorschreef,driemaal daags 10 min. in de lucht en veel rusten. Hy vond dat Dr.ter Maten haar schandelijk verwaarloosd had. Gelukkig hoestte zy niet.

Woensdag 9 Febr. telegrafeerde Èjax ons de geboorte van Carolientje, een mollfg ding met een lief gezichtje,gelijk Max schreef. Emilie was wel.

Ik had Insinger gevraagd om Pierson,President der Eed. Bank in Franks belang te spreken en Insinger ging zelf met Frank naar de Bank.

Wy kochten een piano in den Haag voor ƒ 365.- Anna Elout had die gekeurd. Mooie klank maar een lomp meubel. Die,welke Lore by ons huwelijk van Hendrik gekregen had,kon geen dienst meer doen.

Everard van Weede,Jan Gunning en Falck klaagden Ds. Hoekstra en enige ouderlingen en diakenen aan,omdat zy het Gereformeerd Congres hadden byge- woond. Klomp (uit 's Graveland) was er ook geweest en men dacht dat hy deswege zou geschorst worden.

Ik had de vertaling van Micha en JMahum geëindigd en begon aan de Inleiding tot Habakuk.

Frank was stil en zag er uit alsof hy zich by ons niet meer thuis gevoelde. I& weet daarvan mee te spreken, horman schaakte de ganse dag en had zich op een blad geabonneerd,dat louter over schaken handelde.

De Koningin deed een rijtoer met het prinsesje,maar de paarden gingen op hol. De postillon viel van zyn paard en alleen aan de moed van de koetsier ener vigilante was het te danken,dat de paarden tot staan werden gebracht,en de Koningin en haar kind met de schrik vrij kwamen.

Maandag 21 Febr. sloeg het volk

By een binnenbrand in het huis van Höveker verbrandden de 48 nog voorhanden exemplaren van Jesaja.

Op 23 Febr. verklaarde Dr. Jonker Caroline Gunning hersteld. Agnes klaagde dat haar grondlasten van 326 op 418 gl. verhoogd waren.

Wy hadden de Heer P.de Raadt van Gouda geraadpleegd pver de aanbouw van twee kamers boven de strijkkamer en keuken en hy begrootte de kosten op ƒ 1250,-,terwijl v.d.Berg en Gijzel die op ƒ 1356.- stellen,in welk geval er een nieuwe zinken vloer op de keuken en strijkamer zou komen.

Ik bestelde twee tochtramen,die elk ƒ 35,- zouden kosten.

Van Rossem kwam logeren,die vervuld was van een nieuwe bundel verzen, die hy in het licht gaf.

In het Zuiden van Frankrijk hadden aardbevingen grote schade aangericht; in Menton bleef schier geen huis ongedeerd. De weduwe van Albert Labouchere en haar kind,Lou van Loon en Abel Labouchere,die te Menton logeerden, vluchtten 's nachts uit hun bedden en overnachtten onder de blote hemel of in wagens. Ook San Remo werd erg geteisterd. Elders stortte een kerk in op 300 mensen. Te Cannes was het minder hevig,althans Louky bemerkte niets van de eerste schok en de Prins van Wales,die er vertoefde, bleef in bed.

Te Leiden werden de glazen der socialistische kroegen ingegooid.

Daar de huurwaarde van ons huis te Bantam op ƒ 1400- geschat was, die van de stal op ƒ 140- en die van de aanbouw der tuinmanswoning op ƒ 60-,presenteerde ik een adres aan Gedep. Staten om herschatting te vragen. Het enorme huis op Schaep en Burg was slechts op ƒ 1000- huurwaarde geschat en Hilverbeek op ƒ 600-.

Vrijdag 4 Maart gaf Henriette Insinger een groot feest ter ere van Agnes* 58ste verjaardag,waarby de neven en nichten de Kinderen der Zee voorstelden. Constance Labouchere deed ook mee. Wy konden niet gaan,omdat Juffr. Bader angina had. By de Insingers zat Constance naast Frank,die ook de rollen van Willem Repveu moest vervullen; die had laten afzeggen omdat René de mazelen had. Norrie at er ook.

Zondag 6 Maart preekte JW. zyn voorstel te Bussum. Lore,JW.,Caroline Gunning en Dora reden er heen.

In de nacht van 14 op 15 Maart overleed Tante Hodshon onverwachts in de ouderdom van 83 jaar. De laatste jaren was zy byna blind. Ik woonde de begrafenis by te Hilversum.
Daarna spoorde ik naar den Haag,waar ik by Louise Elout logeerde.

Elout at in zyn kamer en Willem was in Java,

Donderdag 24 Maart reed ik met Lore naar Hoenderloo. Baby had dauwwurm,Maukie zeide alle woorden na,vaak onverstaanbaar,Louis zag er superbe uit met intelligente ogen. Ik sliep heerlijk boven by Max,de baker met linten op haar muts by Em^en Lore alleen beneden. In de omtrek was men bezig sparrebossen te vellen,das einzige was man hatte. Het was aldoor Noordenwind.

Zondag 27 Maart kwam Lore aan het ontbijt met een gezwollen neus.

Max doopte eerst 7 kinderen en daarna sprak ik over Gen.22:1-9,het offer van Izaak. Lore's gezicht werd dik en zy verlangde naar bed. Zy at niets, kreeg de koorts en viel in slaap, 's Avonds dronk zy met moeite een kop thee en wat camille. Ik werd ongerust en dacht: Wat moet dat worden ?

De volgende dag was Lore's gehele gezicht gezwollen en pijnlijk. Zy deed niets dan dommelen en bleef de koorts houden. Ik moest te 12 uur vertrekken met Baker Hefti,die door een oude nabaker vervangen werd,en hield 's avonds de Bijbellezing in Lore's plaats ten huize van Anna en Constance. Lore's protégées waren er alle.

Dinsdag 29 Maart pakte ik na de zitting een koffer in met goed van Lore en 's nachts sliep ik slecht uit agitatie en ongerustheid. Woensdag schreef ik aan Lore dat zy geen minuut uit myn gedachte en ik aldoor mat haar bezig was,voorts dat iedereen de raad gaf van geen vochtige compressen op het gezicht te leggen,maar blauwsel met stijfsel of stuifpoeder,voorts warmte en geen tocht.

Woensdag 30 Maart vond ik,op Bantam terugkomende,een briefkaart van Max dat de toestand niet veranderd en het voorhoofd van Lore nu ook gezwollen was en Donderdag verzocht hy my over te komen,daar zy hard ziek was.

Je ne demandais pas mieux maar wachtte de Raadt. Het plan was namelijk, gelijk ik vroeger zeide,dat er twee kamers zouden aangebouwd worden, zowel boven de keuken als boven de strijkkamer,maar nu was my Dinsdag,toen ik nog in Amsterdam was,in het hoofd gekomen dat dit een dwaasheid zou zyn,daar wy dan het grote raam,dat de trap verlichtte,geheel zouden betimmeren en de vestibule in het donker zouden hullen. Ik had toen terstond aan de Raadt geschreven en hem verzocht Donderdag of Vrijdag te komen. Woensdagmiddag buiten komende verzocht ik Gijzel niet voort te bouwen maar de Raadt's komst af te wachten. Een en ander schreef ik aan Max,terwijl ik Donderdag opnieuw aan de Raadt schreef met verzoek om zo spoedig mogelijk te komen. Toen hy Vrijdag 1 April niet kwam,besloot ik 's middags naar Hoenderloo te vertrekken,maar juist toen$ berichtte hy my dat hy de volgende ochtend zou komen.

Zaterdag 2 April kwam hy dan ook te 11 uur en beweerde hy dat er nog licht genoeg zou overblijven,maar ik was daarvan niet overtuigd en bleef by myn besluit om geen kamer boven de keuken te willen hebben en daarop brak Gijzel de muur van die kamer weer af en moest ook de scheidingsmuur afgebroken worden en vervangen door een buitenmuur op een balk. De hardstenen dorpels konden nog afbesteld worden,maar voor het overige c'était de 1'argent jeté ! Het zink onder het lichtraam bleek in '78 zo slecht gelegd te zyn,dat het hout daaronder geheel vergaan was. De Raadt wees nog aan Gijzel hoe hy een afdak voor de rolwagen moest maken.

Omtrent Lore stelde hy my gerust en zeide dat zy,nu het de zevende dag was,zicg ongetwijfeld beter zou voelen. Ik vertrok te 3? naar Hoenderloo en vond te 6 uur Lore inderdaad beter,althans minder ziek dan zy geweest was. Ik legde haar uit dat ik de Raadt volstrekt moest spreken,daar Gijzel maar voortging met metselen en Lore begreep toen ook dat de tweede kamer het licht geheel betimmeren zou.

Zondag 3 April preekte Max over Jes.50:13* Lore had goed geslapen, o zy zag er ontoonbaar uit,maar al veel minder dan voor 8 dagen. Eetlust

had zy niet,maar des te meer dorst en zelfs 's nachts dronk zy twee glazen orangeade; zy leed aan échauffement en haar tong was nog zeer gezwollen. Emilie paste haar met onbeschrijflijk veel liefde op. De dokter vreesde dat zy het haar verliezen zou.

Zondagmiddag hèeld ik Bijbellezing over Jes.53 en de volgende dagen deed ik niets dan briefkaarten schrijven aan de kinderen,de zusters en Hendrik om van Lore tijding te geven. Ik zou het vreeslijk gevonden hebben indien ik haar toen had moeten verliezen,maar later heb ik dikwijls gedacht hoeveel lijden haar bespaard zou geweest zyn indien de Heer haar toen had tot Zich genomen.
Miek en Dora logeerden te Amsterdam by Mevrouw Gunning en Juffr.Bader was te Amersfoort by de Imminks,zodat JW. alleen in Bantam was.

Dinsdag 5 April kwam hy op een dag heen en weer te Hoenderloo. Donderdag stond Lore even op,terwijl Emilie haar bed opmaakte,en op Goede Vrijdag sprak ik voor stoelen en banken over de woorden van Cajaphas Joh.11:49»50: "Het is ons nut dat één mens sterve voor het volk,en niet het gehele volk verloren ga." Later zeiden Dr,Adriani en Gunning my dat zy het in my afkeurden als niet geordend de kansel te beklimmen,maar ik deed het om Max af te lossen. De slechte opkomst toonde intussen genoeg dat zy gelijk hadden.

Zaterdag 9 April kwam Norrie en logeerde in het Doorgangshuis. Lore bleef te lang op en sliep daarna slecht.

Zondag 1ste Paasdag preekte Max over Maria van Magdala en klaagde hy dat er Vrijdag zo weinig mensen in de kerk waren geweest.

Maandag kwam Gann Dun preken,ook over Maria Magdalena. Hoe durfde hy ! Hy sprak prachtig,maar deed geen belijdenis van schuLd. De kerk was stampvol. Lore at voor het eerst weer beneden,maar zy zag er nog onooglijk uit. Het bleef helaas guur en de Oostenwind was snerpend.

Anna van Loon schreef ons o.a.:" Hier nous avons eu tes filles à dé- " jeûner; cette petite Dora se développe bien; elle a aussi 9 ans,me " diras tu,mais c'est délicieux de l'entendre raconter et citer ce que sa " bonne mémoire a retenu,et hier c'était un tas de charades et plusieurs " anecdotes. Prank était tout heureux de la revoir et la prit sous le bras " pour la conduire aux plus beaux ornements de la ville: arcs de triomphe,

" temples gothiques,trophées,rues enguirlandées et garnies de sapin; le " Jordaan et le quartier des Juifs se sont surpassés et puis le grand " vaisseau de Kuyter au Herengracht,orné des armes des 7 provinces et pa- " voisé du haut en bas,le tout est vraiment admirable et déjà la foule est " si grande partout qu'il faut un bras d'homme pour la traverser. Dora " a été en course pendant plus de deux heures s'amusant de tout. Le cher " Frank a aussi ses jouissances mais souvent à assez grandes distances et " ces jours-ci il se sentait assez seul je crois. Il se prépare à plaider " la semaine prochaine,mais il dit toujours qu'il n'aime pas le métier,

" que ce n'est pas sa vocation. Il est tout intérêt pour les explorations " du Congo et le héros Emir Pacha,le successeur de Gordom,et qui finira " peut-être comme lui malgré les efforts que l'on fait pour venir à son " aide. Monsieur de Raadt conseille de ne laver ton visage qu'avec de " l'eau de scon,c'est ëi bon et si doux pendant que la peau se détache."

Tane schreef o.a.:" ...J'aimerais qu'on eût demandé à Gunning de " donner son voordracht over de Hollandsche vlag,qui est tellement beau,

" à ce qu'on dit,si instructif et intéressant,dans quelque local public " cette semaine; cela aurait tant d'àpropos,surtout si ten Kate terminait " la séance par quelque improvisation."

" To-day you have the Gann Dun infliction et je pense que tu attends " son départ pour retourner au salon. Commentée ne dirai/ pas l'idée,

" mais le désir ait-il pu lui vernir de remonter dans cette chaire à moins " que cefne soit pour y faire une confession publique de pêché/,mais je " suppose que ce n'est pas le cas,et alors je me pâme en présence d'illu- " sions pareilles. Se croirait-il vraiment aimé,regretté et désiré dans " une paroisse,où il n'a laissé que de si déplorables souvenirs ?"

" Bous sommes si contentes à la perspective de revoir Max, et il fal-'f,

" bien de venir<ïe secouer un peu and have a little change; l'aspect de la " ville est si gai et amusant; jamais je n'ai vu autant de drapeaux et " de décorations aussi nombreuses,variées et vraiment jolies; il y enja.

" partout et dans quelques endroits on a fait son possible pour transformer " les rues en allées de sapins,comme font les enfants quand ils plantent " des tiges dans leurs petits jardins avec l'espoir de les voir croitre;

" cela a quelque chose de kinderachtig qui fait sourire,mais qui est tou- " chant et fait une impression agréable. Le vent est encore bien froid " pour toutes les promenades en voitures ouvertes,auxquelles Djé va être " condamnée day after day toute cette semaine; cela me donne vraiment du " souci à son égard,elle n'aura jamais le temps de repremdre un peu de " repos devant être constamment de service."

( Wel goed om medelijden te hebben met Djé,voor wie het een unieke gelegenheid was om alles uit een open rytuig gade te s$aan !)
Op Dinsdag 12 April verliet ik Hoenderloo met Max en Norrie. Wy vingen Juffr.Bader te Amersfoort op en terwijl Max en Nor naar Amsterdam dèorreisden,reden wy naar Bantam,waar Miek en Dora ons opwachtten. Floris Levendig was aangenomen en had ook de drie formulieren van eenigheid cadeau gekregen,waarvan hy geen jota begreep. Waarom niet liever een Bijbel ? Gijzel beweerde dat het afbreken der muren het werk wel 14 dagen terugzette.

*7/r

fy/6

tï

Woensdag 13 April vertrokken wy allen naar Amsterdam. De tweede klas was vol zodat wy in de derde plaats namen. Wy liepen eerst de stad rond.

( De feesten waren ter ere van 's Konings 70ste verjaardag ) Wy dejeuneerden by Anna en Constance en ik begaf my toen naar het huis van Nepveu om de gondels te zien voorbyvaren,terwijl de anderen by Anna en Constance bleven. Dit was dom daar ik by Anna en C. het Admiraalschip met de Koningin en het Prinsesje had kunnen zien. Eerst te 3ir kwamen de gondels voorby, met Prins Willem,Boisot,Dirkszen en de Watergeuzen. Vóór het huis was de foule zó groot,dat ik door de stal een uitweg zocht en,daar de trams te vol waren,naar 't Station moest lopen,waar ik Miek c.s. te vergeefs afwachtte. Zy waren onvoorzichtig geweest door,na de vloot op de Herengracht te hebben zien passeren,naar de Keizersgracht te lopen om de vloot nog eens te zien en daardoor waren zy te laat aan het Station gekomen. Ik spoorde naar Bussum,wachtte daar een half uur en zag ze toen uit een volgende trein stappen. C'étaient des cris de joie en voyant que j'avais attendu. Manus bracht ons toen naar Bantam.

Van Gijzel vernam ik dat de illuminatie mooi was behalve daar waar de wind de lichten had uitgedoofd. Alles was ordelijk verlopen. Van Bantam uit kon men te middernacht duidelijk zien dat Amsterdam in een ièehVanan licht zwom.

Ik schreef verder aan Lore:" 't Is jammer dat die lelijke Noorden- " wind heden zo fel spookte en van morgen viel eraan uur lang sneeuw en " hagel. Frank liep overal de Koningin na en haa^oór 12 al 5 maal gezien.

" De Koning heeft op het laatste ogenblik doen weten dat hy de Officieren die van buiten de stad gekomen waren,niet wilde ontvangen,en er zyn er, die heel van Roermond en Groningen de reis gemaakt hadden. Pourquoi se " fait-il toujours des ennemis ? Men zegt dat Henriette niet al te zuur " keek. Constance heb ik op de Heerengracht ontmoet,maar zy snelde my " als een gejaagde ree voorby in plaats van,gelijk ik verwachtte,eens naar " jou te vragen. Ik amuseer Dora door haar te vertellen hoe MauKie praat " en hoe fcouis lacht."

Zondag 17 April schreef ik: "Liefste Schat mijns harten. Hoe meer ik " je schrijf,des te meer realiseer ik de beproeving van zo lang van je " gescjeiden te zyn. Als jy of ik op reis waren,dan telde ik de dagen,die " nog tot onze hereniging moesten verlopen,en wisten wy ongeveer wanneer " die blijde dag zou aanbreken. Maar thand,het is my of die dag altyd " verder verwijderd raakt,en niet slechts in Amsterdam,maar ook hier hoorde " ik van Mevrouw Klomp dat het weken duurt eer men na de belroos in de " lucht mag komen. Haar vader had drie maanden moeten thuis blijven en

" al zyn haar verloren, 't Is een ramp ! "

" In de afgelopen nacht hadden wy een onpleiziervig incident. Ik kon " de slaap niet vatten en lag te 1-f nog wakker, toen ik opeens Schnoe,die " boven by Matje en Anna lag,hard hoorde blaffen. Ik luisterde en toen hy " met blaffen voortging,hoorde Ï2£3£ ik dat de meiden opstonden en weldra " stonden zy te bibberen voor myn bed. "Mijnheer,er is stellig onraad,de " hond gaat zo aan en zo even sprong hy woedend tegen het raampje op,dat " op de goot uitziet." Ik stond op,kleedde my,stak de kaars aan en liep " naar boven maar zag niets in de goot en hoorde evenmin iets. Daarop on- " derzocht ik de zolder of zich soms iemand in een kast of onder een meubel " verborgen had,maar werd niemand gewaar. Daar Matje echter zeide dat zy

" geritsel op het dak gehoord had,besloot ik te gaan kijken of de ladder,

" die 's avonds op de grond gelegd wordt,soms nog tegen het huis aan stond.

" Ik wekte Jan Willem, die te 8-5- thuis gekomen was en zó vast sliep dat ik " moeite had hem wakker te krijgen. Hy kleedde zich,wy trokken onze winter- " jassen aan,staken een lantaarn op,ontsloten de keukendeur,doch vonden " de ladder onaangeroerd liggen. Toen gingen wy nog binnendoor naar de " nieuwe kamer,maar ook op het plat boven de keuken lag de tweede ladder " rustig neer,zodat ik de meiden gerust stelde en naar bed trok. Miek,

" Dora en de Juffrouw waren natuurlijk wakker geworden,maar sliepen spoe- " dig weer in,doch ik hoorde vier uur slaan en kon de slaap niet vatten.
" Daarby is het 's nachts zo koud. in ons grote dubbele bed. De meiden " zyn te angstig om alleen te blijven als er geen man in huis is en daarom " denk ik er over om als geen der jongens en ik er niet zyn,Floris op een " veldbed in het voorkamertje op zolder te laten slapen."

" Hedenochtend was ik aan de bediening by Klomp,en hoewel hy enkel " het formulier las en niet preekte,duurde de dienst toch van half tien " tot over half twaalf,tengevolge van de interminabele toespraken aan de " drie tafels en de nog langere gebeden,want nadat hy aan de laatste tafel " met gebed gesloten had,beklom hy de kansel en begon hy opnieuw te bédden. " Die twee gebeden duurden alleen een half uur."

Lore schreef my dat zy wel iets vorderde en zich wat beter gevoelde.

De„doljeerenden kochten het dubbele huis met de stal van de oude Heer Borski voor ƒ 72.000-.Van het huis wilden zy een kerk,van de stal een school maken. Als koopster werd de Geref.(dolerende) Gemeente opgegeven, maar Pollones weigerde die te accepteren,omdat zy niet als rechtspersoon erkend was. Daarop zeide Hovy dat hy zich dam als koper q.q. opgaf,maar hiermede nam Pollones evenmin genoegen,zodat Hovy toen verplicht was het in privé te kopen. De oude Vos,bediende by Borski,die al de fortuinen der Borski's administreerde»vertelde my dat hy zich alle moeite gegeven had om Anna van der Vliet te overreden het huis van haar ouders,dat haar was toebedeeld, niet te veilen,maar zy wilde absoluut geld hebben. Hy had haar gezegd:" Gy hebt zoveel millioenen,dat als de fondsen één percent dalen,gy " minder hebt dan twee zulke huizen waard zyn," maar het mocht niet baten. Het huis bracht 40,de stal 30 mille op.

Heybroek vertelde my dat de Heer Schoeh uit het Bestuur van Emanuël getreden is om zich geheel aan het Redaingsleger te wijden.

Ploris Levendig deelde my zyn engagement mede met de 17-jarige Leentje van den Berg,dochter van de bankbewaarder en schildersknecht. De meisjes v.d.Berg stonden als eerste danseuses bekend. Vele jaren later vernamen wy dat Floris meer dan eens de nachten te 's Graveland doorbracht,terwijl wy in de illusie leefden dat hy boven het koetshuis sliep.

Woensdag 13 April werd in de Poort van Cleve 800 pond biefstuk verorberd en in de winkels van Hagelvoort en van Vingerhoed was noch ham noch rookvlees meer te krijgen. In het Volkskoffiehuis sliepen 100 mensen meer dan waarvoor plaats was. Wenriette Insinger kreeg een theeservies van de Koningin.

Frank had zyn eed afgelegd als advocaat en procureur en maakte visites by de leden van de Rechterlijke Macht,maar de rechters zeiden hem dat zy hém niet tot curator in faillissementen of onbeheerde nalatenschappen wilden benoemen omdat hy nog minderjarig was. De leden van het Hof vonden dit absurd,omdat ook een minderjarige tot gemachtigde kan benoemd worden en een Curator gemachtigde van de Rechtbank is. Vroeger was dit steeds zé opgevat.

Max werd te Lutte in Overijssel beroepen maar bedankte. De Kerkeraad bezocht hem en zeide dat men hem wilde beroepen omdat men Papa's romans zo mooi vond.

hepveu en Maria hadden een villa in Velp gekocht en hun huis in Amsterdam voor ƒ 5000- aan de Schoolvereniging verhuurd en de stal en percelen in de Reguliersdwarsstraat aan verschillende personen,en nu verkeerde Nepveu in de grooést mogelijke agitatie omdat de Raadt de meubelen was komen inpakken en hy zich daarmede niet mocht bemoeien.

Ds. Lagerwey had + ƒ 5000- schuld,o.a.ƒ 2000- welke hy voor zyn studie en ƒ 2000- welke hy had moeten lenen om een levensverzekering voor zyn vrouw te sluiten. Gunning,Ds. Veenhuizen van Nederhorst den Berg en ik collecteerden voot hem. Ik schreef er over aan Hendrik te Cannes en deze was terstond bereid de volle ƒ 5000- te geven,maar dit weigerde ik aan te nemen en stelde my met de helft tevreden. Gunning zamelde ƒ 500- in,Veenhuizen ook iets,en de rest gaf Willem Dedel.

De balken boven de keuken waren onder het zink verrot en moesten dus vernieuwd worden. Die Vink bleek met zyn onderbazen Kok en Baak een knoeier te zyn,onze Molenaar en Vis waren het ook of lieten zich omkopen.

Anna,Tane en Frank bezochten Lore op verschillende dagen en vonden haar wel gevorderd,maar er was nog geen sprake van uitgaan en de Raadt gaf de raad van niet uit te gaan voordat het vel van haar aangezicht weer even hard geworden was als te voren. En het was nog te veel doorschijnend.
De Heer de Raadt vertelde dat het amusant was A/epveu gade te slaan toen de boel werd ingepakt. Hy (de Raadt) zat kalm en bedaard in een stoel te lachen terwijl IMepveu in de grootste agitatie van de zolder naar de kelder heen en weer liep,a$ wat verzet was willende recht zetten en tobbende over zyn stapel couranten,die op het nummer lagen en nu een voor een als pakpapier gebruikt werden. Zyn stal had hy aan Mevrouw van de Poll verhuurd. Constance van Loon geloofde niet dat Maria en hy het te Velp zouden uithouden.

Daar Max te Utrecht moest zyn en Mevrouw van Eeghen zeer verlangde Emilie terug te zien,ruilde ik met collega Fles en vertrok ik Woensdag 27 April te 9.20 naar Hoenderloo. Het was heerlijk om Lore zoveel beter terug te vinden en het was amusant daar met ons tweeën te zyn,zodat wy de indruk hadden van een jong getrouwd paar te zyn met drie kindertjes. Louis was een prachtstuk met een lief open gezicht. Eerst Vrijdag kwamen Max en E. terug te ll£ uur. Lore was opgebleven en verwelkomde hen met chocolaat.

Zaterdag maakte Frank zyn opwachting by de Minister van Buitenl.Zaken van Karnebeek,broer van myn vriend Herman,met wie ik in '51 te Londen was en met wie Agnes had gecoquetteerd,terwijl zy hem per slot van rekening toch bedankte.

Zondag 1 Mei preekte Max 's morgens en 's middags hield ik een Bijbellezing over Openb. 21.

Daar de wind altyd N.0.bleef en het zó koud was dat ik myn winterjas miste,was er geen kwestie van om Lore mee te nemen,gelijk ik gehoopt had en vertrok ik Maandag alleen uit Hoenderloo. In Bantam was men bitter teleurgesteld van my alleen te zien komen,Miek had een taart besteld en Lore's kamer warm gestookt. Dinsdag 3 Mei was het opeens na een regenbui zó zacht,dat ik spijt had van Lore niet te kunnen halen.

Woensdag 4 Mei maakte ik 's middags een visite aan Charles en Henriette Labouchere,die in stad waren. Charles zeide:" De jongelui beginnen onge- " duldig te worden,ja,dat komt er van als zy elkander zo dikwijls ontmoe- " ten,dan verlangen zy altyd meer,en nu leven zy al alsof zy getrouwd waren.”

Ik gaf ten antwoord:" Daar ontbreekt nogal wat aan','en ik dacht er by: Charles heeft gemakkelijk praten,maar by hem is alles voor de wind gegaan.2

Donderdag 5 Mei reed ik te 9 uur naar Apeldoorn,vanwaar een coupé van Hoey my om 12 uur naar Hoenderloo bracht. Daar het hard geregedd had en het zacht weer was,besloot Lore te vertrekken. Eerst wandelde zy met my wat in de tuin,(het kleintje was ook uit) en te 3t enleveerde ik haar in triomf. Zy was 43 dagen weg geweest. In de trein sliep zy en te Hilversum stond Floris met het dichte rytuig dat ons om 7 uur buiten bracht. En welk een zegen dat wy het niet hadden uitgesteld,want de volgende dag was het weer koud met een felle L.O.wind. De tulpen voor Lore's raam waren juist uitgekomen en de nachtegalen zongen om het hardst.

Zaterdag 7 Mei was het bitter koud. JW. vertrok naar Eerbeek om er voor Willem Gunning te preken. De Heer de Raadt kwam met de Heer Toen, leraar aan de H.B.S.te Gouda,om de bliksemafleider te onderzoeken,die Meeuwig gemaakt had. Deze bleek gehhel onvoldoende te zyn,daar hy uit verschillende stukken bestond,die ter plaatse waar zy aan elkander geschroefd warend,geheel verroest waren,terwijl de platina punt niet meer was dan een platina bekleedsel. De Raadt roemde Gij zeis werk en spoorde van den Berg tot meer spoed aan. De schuur voor de koe en de rolwagen zou ƒ 230- kosten en de loden pijp naar de beek,de pomp en filtreer ƒ 275.- Van deze leiding heb ik weinig genoegen beleefd,want de meiden waren te lui om te pompen.

Lore's hoofdhaar viel nog by pakken uit; zy nam al sinds lang homeopathische middelen,bryonia,graphiet en sulphaat,maar zonder er enige baat by te vinden.

Maandag 9 Mei vertrokken de Nepveus voor goed naar Velp.

Frank,Anna,Tane,henriette en anderen hadüen om beurte Ethel Labouchere^Munroe, vrouw van Charles Jr. bezocht,die te Amsterdam op de Herengracht by de Vijzelstraat woonde en op een couch lag en waren allen amoureux teruggekomen.

Lore ging voor het eerst uit daar het zeer warm geworden was,maar de volgende dag $lies de hoordewind weer zodat ik met een winterjas moest lopen.

Op Hemelvaartsdag 19 Mei ging Lore voor het eerst weer naar Amsterdam om 's avonds haar Bijbellezing te houden.

Jan Vogel kocht te Utrecht voor ons een roodbonte koe voor ƒ 152,50.

Zy gaf slechts ll-£- kan melk in plaats van de beloofde 20

.David schreef my uit Wenen dat hy een oog verloren had.

Maria Nepveu schreef uit haar nieuwe buitenverblijf o.a.: "...Ik hoop dat " je een beetje nieuwsgieriger bent naar ons verblijf dan ik van de winter " was ! Spoedig z^-al het nu zowat klaar zyn opÿde allerfijnste puntjes na,

" maar daaraan hecht je minder dan Djé of Punck. Tot nu toe zyn wy met

" huis en localiteit uiterst tevreden; de lucht doet my reeds goed,men

Jo

" voelt zich hier minder zehuwachtig en opgewekter. Ik heb gisteren zulk " een heerlijke wandeling kunnen maken met klimmen en dalen,de benen waren " zo gewillig en alles was zo prachtig mooi met zulke verrassende uitzioh- " ten. Wy hebben volop groenten zelfs voor de keuken. Zaterdag hadden wy " 12 personen te voeden,maar het ging best. Betje draagt haar naam als " zuinige en smakelijke keukenmeid met ere; ik weet niet waar ik ben van " geluk nu ik van myn drie bedorven dolerende meiden verlost ben.

" Wy hoopten met Pinksteren klaar te komen,maar dat zal wel niet

" gelukken,daar Piet de Raadt drie volle dagen lang Paan naar Doorn moet " verhuizen. Ik begrijp niet wat haar knecht en drie meiden doen,als deze " zulk een zomerverhuizing niet kunnen inpakken.

" Onze kleine eetkamer is allergezelligst,zo vriendelijk en vrolijk " en zo goed ingesloten,dat het er nooit koud is. Wy stoken nergens,Lou " rilt de gehele dag,maar Carel en ik hebben het niet koud. Wy gaan dik- " wijls naar Arnhem in de coupé om boodschappen te doen en dan doen wy dik- " wijls een wippertje by Louise Sels,die touchant gelukkig is met onze " komst; elle a la discrétion de ne pas venir ici quoiqu’elle grille de " curiosité,mais elle comprend et respecte ma vanité. J'espère que ton " mari aura bientôt assez de la pluie; nous en sommes bien satisfaites,

" mais elle n'a pas encore l'air de vouloir cesser.

" Nous avons un délicieux petit verger de cerises,qui a bien un peu " souffert du gel,mais le jardinier dit qu'il en est resté encore énormé- " ment; l'autre verger est aussi magnifique; puis nous avons aussi des " raisins,des pêches et des figues,des masses de fraises,de framboises et " de groseilles. Il parait que la campagne était renommée pour ses fruits,

" ce que je trouve délicieux; pour les fleurs ce sera encore moins splendide " pour commencer; ce n'est pas la spécialité du jardinier et naturellement " qu'il n'est rien resté des autres propriétaires que quelques rosiers.

"Je trouve la maison in de bewoning infiniment plus commode et plus " confortable que notre ancienne,zoveel minder bewerkelijk en honderd plei- " zierige gerieflijkheden,o.a. een badkamer en een heerlijke provisiekamer " en dessertkamer en kamer voor de knecht; de vier bovenkamers van Lou en " my zyn ook onovertreflijk heerlijk,myn slaapkamer veel groter dan in Amst. " en het allerliefste boudoir daarnaast maakt een doddig apartement,gecom- " pleteerd door de twee allersmakelijkste van Lou. Nurse est aux nues de " son day and night nursery,et Willem et Alf aiment aussi

" extrêmement leurs petites chambres. Charles se plait aussi dans la sienne " qui est beaucoup trop petite pour ses grands meubles,mais il aime la vue " et ne regrette pas um instant le groene kamer de jadis. "

" Nous avons entendu deux fois le pasteur Kan et chaque fois c'était " excellent,si clair et si sérieux,et tout le monde dit qu'il vit comme " il prêche; il est si heureux de ne plus voir les visages dolants dans " son église faisant la critique; il parait que notre entrée dans la pa- " roisse a amené la crise,qui fait aussi qu'il reste; il a dû reprendre " ses enfants de l'école chrétienne,le maitre faisant horriblement de la " propagande dolente. On dit que Monsieur de Bordes,qui suit Vethake à.

" Arnhem,a écrit à. Kuyper pour demander si sa fille avait la permission " de danser,et après avoir reçu une dispense pleine et entière elle s'y " est mise de bon coeur, tellement qu'on les dit à. moitié ruinés à force " de dissipations et de belles toilettes ! Wat een Roomse rommel niet waa-r! " Il faudrait- voir le visage de notre charpentier,un des chefs du parti,

" on le prendrait poufc un jésuite de la pire espèce.

" Mon beau-frère Louis nous a raconté que les viviers à Hydepark " coûtent des fortunes en argile et que cela ne sert à ràen,het water " zakt altyd dieper weg en er blijft niets in staan; ce sont les travaux " de Sémiramis qui se font là;comme je suis contente de ne pas habiter ce " quartier ! Ton M. "

't Is niet te verwonderen na de beschrijving,welke Maria van haar buiten gaf,dat zy in een vroegere brief zich puur boos toonde omdat Lore op het adres van haar eerste brief Villa Ma Retraite geschreven had.
Donderdag 26 Mei kreef Lore by het opstaan de ster met hevige hoofdpijn en koorts en eerst Zondag 29 Mei was zy genoegzaam hersteld om mee uit wandelen te gaan,wat sinds negen weken niet gebeurd was. Zy genoot enorm van het groen en de lelietjes.

Woensdag 1 Juni werd Jan Willem 24 jaar. Lore had de vorige avond Caroline en surprise laten afhalen en ongemerkt door de keuken binnen gelaten.

De volgende dag moest ik helaas de alg.vergadering van Chr.Nat.Onderwys te Amersfoort bywonen. Het was stampvol in Amicitia. Van Son,Keuchenius, Heybroek en Heemskerk vormden het Hoofdbestuur. Er waren 94 afgevaardigden en honderden leden. Ik zag spoedig uit de gelaatstrekken en de sluike haren dat de meerderheid uit dolerenden bestond. Dr.Vos opende het debat door voor te stellen dat de Hoofdcommissie zou beletten de schoollokalen door de dolerenden te laten gebruiken. Dit werd bestreden door Heemskerk,Rutgers, Fabius,van Asch van Wijk en Pierson,waarop Vos zyn voorstel introk. Ds.van Veen stelde toen voor dat men de scholen noch aan de Kerk noch aan de dolerenden zou afstaan; ook dit werd bestreden en verworpen met 52 tegen 43 3Z stemmen. Ik at by Ds. Immink met diens broeder en schoonzuster uit Bloe- mendaal,Ds. Moulijn uit Nymegen en Marie Valeton,maar er viel byna niets te eten.

Het huis van Tante Hodshon op de Herengracht by de Leidse straat werd aan Mevr. van Beeck Vollenhoven verkocht voor ƒ 62.000-.

Frank solliciteerde naar de post van secretaris te Bussum. Constance van Loon kwam met Agnes en Louise logeren. Zy bleven 5 dagen en by het heengaan vroeg Constance,die natuurlijk met een zoen afscheid nam,of ik het niet vreeslijk vond als Willem van Loon aan Lore een zoen gaf en of ik begreep hoe het mogelijk was dat Anna en Tane zich door hem lieten zoenen !

Op 10 Juni pleitte Frank voor het eerst aan de correctie. Max werd op een drietal te Gouda geplaatst. Onze knecht Legras ging te Kampen by zyn zoon inwonen. Hy was 76. Jantje van Loon,Mica en ik pensionneerden hem met ƒ 6,- in de week.

35 Zaterdag 18 Jumi kwamen de Heer en Mevr. Schoch logeren en de nieuwe

blauwe kamer inwijden,die eindelijk klaar was. Voor het eerst liet het weder toe in de verandah thee te drinken,en voor het eerst hadden wy doperwten en aardbeien.

Die dag stierf Cateau Six- Teding van Berkhout na lang lijden,slechts 50 j'aar oud. Zy was in '56 met Jan Six getrouwd. Toen ik hem condoleerde , zeide hy my:" Herinner jy je dat,toen ik je myn engagement bekend maakte, je my zeide: Je krijgt een engel van een vrouw. Nu daar heb je gelijk in gehad,want zy was een engel."

*^ Donderdag 23 Juni kwam Lagerwey logeren en de volgende dag vertrok

Lore naar Velp via Amersfoort,Kesteren en Arnhem. Wy hadden Constance Labou- chere te logeren gevraagd,maar haar moeder antwoordde,dat zy wel eens op een dagje komen mocht als Constance van Loon op Swaenenburg kwam. Haar brief luidde als volgt: " Chère Caroline, Constance van Loon m'a parlé " de son désir d'aller passer une journée à 's Graveland pendant le sé- " jour de Max et d'Emilie à Bantam et de se faire accompagner alors par " Sissy. Voudrais-tu te contenter de cela pour le moment. Nous sentons vi- " vement toute la mauvaise grâce qu'il y a à répondre par une espèce de " refus à un désir de cette nature et exprimé de cette fa^on. Mon marm " avait déjà traité la chose avec le tien la dernière fois qu'il en. a " été question. Nous espérons trouver un autre moyen de nous rencontrer " et en attendant tâche de croire à toute la peine que nous avons à vous " contrarier ainsi et crois néanmoins à nos sentiments bien dévoués,

" Henriette Labouchere."

En toch was zy niet in den bloede aan Mama van Loon verwant,die altyd 3-T weigerde als Lore ergens gevraagd was,waar zy vermoedde dat ik kwam. Ik zond Henriette's briefje aan Lore,die al te Velp was toen het kwam en schreef haar dat Frank dat refus wel verwacht had en zyn verlangen te kennen gaf dat wy Constance's ouders voor een dag met haar vragen zouden.

In antwoord op myn briefje schreefg-Lore my Zondagochtend 26 Juni:

" ...Je n'avais pas 1'intention de t'écrire ce matin,mais Charles Beels

" vient d'arriver sur son vélocipède et je ne veux pas qu'il reparte sans " qu'il ait pris au moins un billet de ta petite femme pour son précieux " petit homme avec lui. J'aurais des tas de choses à te dire,mais j'espère " ÿelvoir demain et te raconter tous mes faits et toutes mes impressions.

" Le contenu du billet de Henriette Labouchere ne m'étonne pas et " je lui répondrai pour l'inviter avec son mari. Hier nous sommes allées " £ Arnhem,Marie et moi en tram et là nous avons fait une longue visite " à Louise Sels. Et le soit, tout de suite après le diner nous avons fait " un magnifique tour en voiture par le plus beau temps du monde pendant " deux heures; nous avons été à Roozendaal et par le Schelmsche weg à Oos- " terbeek. Il ne pleut pas->bien que le ciel soit couvert. Ici on désire )6 " beaucoup la pluie."

Van de indruk,die Ma Retraite op haar maakte,schreef zy niets.

Maandag 27 Juni reed ik zelf naar Velp evenals Lore van Hilversum via Amersfoort,Woudenberg,Rhenen ennKesteren. Aldaar verwisselde ik van trein en reed verder langs Zetten,Hemmen,Valburg en Oosterbeek. 's Middags wees Nepveu my het huis,dat my na de gloeiende beschrijving,welke Maria in haar brief gegeven had zeer tegenviel. In Bantam hadden wy vóór alles voor een gemakkelijke goed verlichte trap gezorgd en in Ma Retraite was de trap onmogelijk,donker,nauw en ongemakkelijk. Het gehele huis vond ik uiterst somber en de kamers te klein,ook de logeerkamer. Het plaatsje is niet onaardig,maar veel ruimte werd weggenomen door de drie moestuinen, de tenniscourt en de enorme oranjerie en bakken. Er stonden enkele goede bomen en veel bloemhout,maar nergens was water. De keerzijde van Gelderland zyn de knazertjes en die waren er by millioenen. Ik dacht met Conny: Zal Nepveu het er uithouden ? Want hy miste de passage,daar het huis te ver * van de weg stond om aan 't raam te staan en de voorbygangers toe te knikken, gelijk hy op de Heerengracht deed. Omtrent Maria had ik minder zorg,^ want zy kon de helft van de middag toeren of naar Arnhem rijden en de andere helft visites ontvangen et cela lui suffisait. Slechts 3l jaar heeft zy er van genoten !

Lore en ik keerden rs avonds terug,zy naar Bantam en ik naar Ansterdam waar ik de volgende dag by Mevr. Gunning at met Caroline,Johanna,Ursula,

JW. en een jongen Adriani,die in afschuwelijk Frans het volgende raadsel opgaf: "Quelle lettre se trouve au milieu du Vondelpark ?" Antwoord:

" La latter i (la laiterie)".Later is hy een hoogst bekwaam chemicus geworden en getrouwd met een dochter van Tom Hoog.

Maria schreef dat zy berouw had Lore met de tram te hebben laten vertrekken,waar zoveel gelegenheid was om kou te vatten. " Jte languis " trop que tu reviennes car j'ai eu un immense plaisir de t'avoir et j'ai " encore un tas de jolies choses à te faire voir."

Op 30 Juni kwam Constance op Swaenenburgh logeren,zodat Frank daàr nu zyn dagen kon doorbrengen. Willem Nepveu legde zyn eindexamen af én kreeg tot beloning verlof om gedurende 6 maanden een rijpaard te hurençi waarvan hy terstond profiteerde om met Jet de Bordes een rijtoer te maken.

Max werd te Dieren beroepen,waar van Schelven was afgezet omdat hy was gaan doleren.

Maria schreef daarover:" Et que dit Max de Dieren ? J'aurais préféré " Arnhem pour ma part,parce que nous y venonâ presque tous les jours et " que c'est beaucoup plus commode d'y aller à l'église qu'à Dieren,

" quoique le stoomtram qu'on est occupé à faire nous facilitera beaucoup.

" Quelle chaleur et jamais une goutte de pluie ! Est-ce vrai de Gé Schim- " melpenninck et Clemens Beels ? Quelle horreur ! Comment peut-elle !

" Ik hoop voor haar dat het niet waar is !".

Maandag 4 Juli ging Frank om 5-5- uur Constance en de van Eeghens (De- bora en Anna),die ook pp Swaenenburgh logeerden,wekken om tennis te spelen.

Dinsdag 5 Juli moest ik weer naar de verg,der P

Te 8-g- haalden Henk,Fanny en Nor,die by hen in de kost was,my af en ik logeerde in de kamer van Nor,wiens laatste rapport nog slechter was dan het vorige: Alg.Gesch.4,Latijn en Grieks 3,Ned.Gesch.,Ned.Taal en Frans 2 ! Op het rapport stond: Deze leerling is niet vooruitgegaan en hy zat No. 10 van de 16 leerlingen. Ik had lust om te huilen toen ik het las, want het ontbrak hem niet aan de nodige bekwaamheid,maar aan vlijt en plichtbesef. Hy was lui,leerde zyn lessen niet en droomde slechts van schaken.
eerste les in het Duits by de Heer Frowein ging nemen a raison van ƒ 3,- de les.

' Max en Em bezochten Dieren en vonden de pastorie onbewoonbaar en in een nauwe straat. Van Schelven weigerde Max de hand te geven.

Op 7 Juli moest ik weer naar de Prov.Staten om de rapporten te horen voorlezen. Er waren geen 50 leden opgekomen. Aan van Stralen,die voor het diner gezorgd had,moest ik ƒ 14,- offeren. Zonde van het geld en aan de meeste leden convenieerde het niet.

In Friesland heerste zó grote droogte,dat zelfs daar geen gras voor het vee was.

/■ 7 iO Vrijdag 8 Juli bezocht Wiete Lobman ons met zyn aanstaande, een doch-

' ter van Willem Hovy. Wy wandelden,maar zy liep als de koeien met het hoofd voorover en keek naar piets,zelfs niet naar de grote laan van Schaep-en- Burgh. De volgende dag kwam Nor met vacantie thuis na tot de derde klas van het Gymnasium te Haarlem te zyn overgegaan. In het Duits moest hy herexamen doen.

Zondag 10 Juli preekte Max te Bussum over Spr.25:23."Koop de waarheid maar verkoop ze niet!"

Dinsdag 12 Juli weer zitting van de Prov.Staten. Ik bezocht ook de Rector,die over Nor ontevreden was,daar hy onoplettend en onverschillig, niet onmachtig,maar onwillig was. Hy vergat zyn boeken mee te nemen,zyn werk over te zien en de lessen goed te leren.

Emilie kreeg by ons angina diphteritis,zodat zy nu afgezonderd moest zitten. Zy had weinig koorts en Dr.Jonker kwam haar keel aanstippen.

Max kreeg een onaangename brief van van Schelven,waarin hy hem o.a. afried te Dieren te komen en het vermoeden uitsprak dat Max het beroep wilde aannemen om promotie te maken en om de fraaie streek. Hy vroeg Max of er dan te Hoenderloo niets meer te doen was en of hy de kerk op onkosten wilde jagen door vergroting der pastorie te begeren. Tevens erkende hy de hand te hebben geweigerd omdat hy het onbetamelijk vond dat Max en Em de pastorie kwamen zien terwijl hy die nog bewoonde.

Op 18 Juli werd Frank curator in het faillissement van Binger.

Emilie was weer beter en reed met Max naar stad,evenals Norrie,die zyn

Zaterdag 23 Juli was er grote revue van de Engelse oorlogsvloot te Spithead voor Koningin Victoria. Kees Röell en Sam van hennep woonden die óp het Zilveren Kruis by.

Het bleef nog altyd droog. Ik bezouht Jan Six,die zyn troost in de munten en de mythologie zocht. Arme man !

Frank kreeg een tweede faillissement,dat nog slechter was.

David schreef my uit Wenen dat hy een boek schreef over Ogier de Busbecque, een Nederlander,die van 1554 tot '62 Oostenrijks gezant te Constantinopel geweest was. (Ik kreeg dit in Dec. 1904 uit Wenen,maar 't is op verre na niet af.)

Jan Oorver vertelde ons dat het water in '42 even laag was en dat hy destijds de tuinbaas Scholten,wiens zoon nu (in '87) tuinbaas op Gooilust was,een paaltje had laten slaan tot zover het water gezakt was en dat eerst nu dat paaltje weer zichtbaar geworden was,voorts dat toen in Sept. '42 zulk een stortvloed van regen was gevallen,dat alle sloten en vaarten volgelopen waren.

Jan Willem preekte 30 Juli te Bennebroek,waar Joh. Gunning stond.

Nor nam de les van Dora by Smelik over aardrijkskunde,waarip hy zeer zwak was,en dit herhaalde hy later.

Dinsdag 9 Aug. spoorden Lore en ik met JW. en Caroline naar Zeist, waar wy by Constance van Loon logeerden en heerlijk sliepen zonder pijn of muggen. De volgende dag was er 's morgens bidstond in het Weeshuis, waar Louis Nepveu voorging; daarna Avondmaal. Alle 17 Evangelisten waren present en de Bestuursleden van Zuylen,van Pallandt,Quarles,Knottnerus, van 't Linden^out en ik. Van 1-4 vergaderde het Bestuur ten huize van Ds. Nahuys en werden de nieuwe Statuten besproken. Te 7 uur Openbare Samenkomst, waarby Knottnerus uitnemend sprak over de geraakte. De Evangelisten vergeleek hy met de dragers,en Jezus zag hun geloof.

De volgende dag deden enkele Evangelisten mededelingen,te 1 uur dronken wy koffie en daarna wandelden wy in het Bos. De Heer Crommelin van Kersbergen had ons uitgenodigd om de avond by hem te passeren,maar die ochtend laten zeggen,dat zyn vrouw niet heel wel was en hy ons dus liever des namiddags wilde ontvangen. Wy wandelden dus tegen 3 uur naar Kersbergen, waar ons een knecht in livrei tegemoet kwam,die ons verzocht hem tevolgen en in de Oranjerie bracht,waar geen stoel of bank te zien was.

■*/

Enige ogenblikken later kwam Crommelin zelf ons verzoeken hem te volgen.

V!/ Wy dachten dat hy ons in zyn huis zou brengen,maar hy bracht ons naar een zitje aan het water waar een paar stoelen waren en Graaf van Zuylen,een oud man,die doodmoe was van de wandeling,terstond ging zitten en de Evangelisten in het gras gingen liggen. Daar er niets gepresenteerd werd, volgden wy het voorbeeld der Gideonsbende en lekten zy het water uit de vijver met de tong op. Het duurde niet lang of Crommelin stelde voor een wandeling in de plaats te maken,die hierin bestond dat hy ons naar het hek bracht aan de straatweg en daar afscheid van ons nam ! Hoe durfde de vrek ! Wy kwamen er dus kaal af. Terstond renden de dorstige Evangelisten de eerste de beste herberg binnen om een glas bier te drinken. Diner in het Weeshuis ook met de Zeister predikanten.