Dönemi Cumhuriyetin İlanı

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

III. ÜNİTE: CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER (ŞİİR)

1923-1940 Dönemi *Cumhuriyetin İlanı

Edebiyatımız toplumcu bir karakter kazanmış, eserlerde gerçekçi bir anlayış güdülmüştür. Edebiyat artık İstanbul dışına çıkmış, Anadolu’ya yönelmiştir. (Anadolu, Anadolu insanı, Anadolu’nun güzellikleri…) Roman ve öykülerde toplumsal sorunlar, Cumhuriyetle gelen değişiklikler, köy ve kasaba hayatı, Türk tarihi ve insan psikolojisi… Yazı dili ile konuşma dili arasındaki fark ortadan kaldırılmış, eserlerde yalın ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır.Aruz ölçüsünün yerini hece ölçüsü almış, halk şiirinin biçim ve içerik özelliklerinden yararlanılmıştır. Şiir, roman, hikaye ve tiyatro gibi türlerde önemli gelişmeler olmuştur.

1940 Sonrası (Son Dönem) *II. Dünya Savaşı

Şiirde memleket sevgisi, Atatürk sevgisi, çocukluk yıllarına özlem, modern hayatın getirdiği sıkıntılar, ideolojik yaklaşımlar, mistik duygular… Roman ve öyküde toplumu ilgilendiren konular, köy hayatı, iş ve işçi sorunları, köyden kente göç, gecekondu hayatı, kuşaklar arası çatışma, çeşitli düşünce akımları, Türk tarihi, Türk toplulukları, yurt dışında yaşayan insanların hayatı,ekonomik sıkıntılar,yalnızlık... Konular gerçekçi bir biçimde ele alınmıştır. Soyut ve postmodern anlatımı tercih eden yazarlara da rastlanır. Pek çok şair ölçü, uyak ve kurallara uymamış, serbest nazım biçimiyle yazmıştır. Klasik Türk Edebiyatı ve Türk Halk Edebiyatı nazım biçimiyle yazanlar da olmuştur. Edebi eserlerin dili ve üslubu genellikle yalındır. Tiyatro, deneme, eleştiri açısından önemli gelişmeler olmuştur.

SANAT ANLAYIŞLARI

Öz Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir (1920-1940) * En değerli şey “dize” * Sanat bir biçim sorunu * Amaç, iyi ve güzel şiir * Şiir, soylu bir sanat * Şiir dili her şeyin üstünde, * İnsana içsel ve bireyci yaklaşım * Disiplinli çalışma ile saf şiir yazma endişesi * Sembolizm etkisi * Simgecilik, bireysellik, ruh, ölüm, masal, rüya, mit,konularını zeka ve bilincin disipliniyle bütünleştirerek yazma Yedi Meşaleciler (1928) *Beş Hececilere tepki (olarak ortaya çıksalar da yine de onların yolunda) *İçtenlik,samimiyet,yenilik canlılık,özgün şiir *Şiire yeni bir ses,yeni bir felsefi hava,yeni temalar

Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir (1920-1960) *İşlenmemiş konular *Toplumsal konular *Şiir diline yeni ifade ve kavramlar *Geniş kitlelere hitap ve onları harekete geçirecek üslup *Ölçü ve uyak kullanılmamış *Serbest ölçü *Serbest nazım *Fütürizm etkisi *Sanatçı, “toplumun ruh mühendisi”

Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (1920-1950) 1.Beş Hececiler(1920) *Şiirlerinin konuları: Anadolu halkının hayatı,sanat anlayışı, kültürü,zevki *Milli kültür *Sade ve süssüz dil *Halk şiiri nazım biçimleri *Ölçü:hece *Nazım birimi:dörtlük 2.Hisarcılar (1950) *Eski şiirimizden, milli kültür ve edeb. kopmadan yeni ve güzel şiir yazmak *Şiiri çıkmaza sokanlara karşı tavır *Sanatçı bağımsız olmalı *Sanat milli olmalı *Sanatta aslolan yenilik

Garip Hareketi (I.Yeni) (1940-1954) *Şiirde ölçü ve uyağa gerek yok *Ölçü:serbest *Süslü,sanatlı, söyleyişler gereksiz *Sıradan insanlar ve her şey şiire konu *Toplumdaki bütün aksaklıklar şiire konu *Realizm ve sürrealizm etkisi

Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şiir (1940-1960) Maviciler *Garip akımına tepki *Şairane bir sanat anlayışı

II.Yeni Şiiri (1950-1965) *Garip akımına tepki *Şiir,hikaye değildir o yüzden anlatım kapalı ve soyut *Söyleyiş anlamdan daha önemli *Şiir dili konuşma dilinden uzak ve özgün olmalı *Şiirde ahenk ölçü ve uyakla değil musiki ile sağlanmalı *İnsanı aşırı soyutlama ile anlatma amaç *Şiirin amacı ahlaki değerler,erdem değil *Şiir bir görüntü sanatıdır.

II.Yeni Sonrası Toplumcu Şiir (1960-1980) *Sosyal ve politik durumlar karşısında insanın eleştirel duruşu ve özgürlük arayışı *Şiir,toplum bilincini uyaran,bireysel bilincin sesi *Şairlerde ümit,direnme, sorgulama isteği *Dil ve söyleyişte aşırılık yok *Açık bir anlatım *Yerleşik düzene başkaldırı *Şiir bir araç *Şair toplumun sözcüsüdür.

1980 Sonrası Türk Şiiri *Kültür ve medeniyet tarihimizin konu ve kavramlarına gönderme *Düzyazıya yaklaşma, anlatmaya uygun temalar *İkinci Yeni şiirinin imge, kapalı anlatım ve uzak çağrışım anlayışından etkilenme

III.ÜNİTE: CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER (ŞİİR)

1.Öz Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir (Ahmet Haşim) (Yahya Kemal Beyatlı) Ahmet Hamdi Tanpınar Necip Fazıl Kısakürek Cahit Sıtkı Tarancı Ahmet Muhip Dıranas * Yedi Meşaleciler Muammer Lütfi (Bahşi) Cevdet Kudret Solok Kenan Hulusi Koray Sabri Esat Siyavuşgil Vasfi Mahir Kocatürk Yaşar Nabi Nayır Ziya Osman Saba			2.Serbest Nazım ve Toplumcu Şiir Nazım Hikmet Rıfat Ilgaz Ceyhun Atuf Kansu			3.Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir Mehmet Emin Yurdakul Ömer Bedrettin Uşaklı Ahmet Kutsi Tecer Kemalettin Kamu Arif Nihat Asya * Beş Hececiler Faruk Nafiz Çamlıbel Enis Behiç Koryürek Halit Fahri Ozansoy Orhan Seyfi Orhon Yusuf Ziya Ortaç * Hisarcılar Yavuz Bülent Bakiler Bahattin Karakoç Gültekin Samanoğlu Mehmet Çınarlı İlhan Geçer			4.Garip Hareketi (I.Yeni) Orhan Veli Kanık Melih Cevdet Anday Oktay Rıfat Horozcu			5.Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şiir Behçet Necatigil Cahit Külebi Cahit Zarifoğlu Erdem Beyazıt Hilmi Yavuz Fazıl Hüsnü Dağlarca * Maviciler Attila İlhan			6.İkinci Yeni Şiiri İlhan Berk Edip Cansever Turgut Uyar Ece Ayhan Cemal Süreya Sezai Karakoç Ülkü Tamer			7.İkinci Yeni Sonrası Toplumcu Şiir İsmet Özel Ataol Behramoğlu Süreyya Berfe Refik Durbaş Nihat Behram			8.1980 Sonrası Türk Şiiri Haydar Ergülen Hüseyin Atlansoy

9.CUMHURİYET DÖNEMİNDE HALK ŞİİRİ (20.yy) Âşık Veysel Şatıroğlu Âşık Mahzuni Şerif Âşık Reyhanî Şeref Taşlıova Murat Çobanoğlu

Nazım birimi genellikle dörtlük - Hece ölçüsü ve sade dil - Genellikle yarım uyak Usta-çırak ilişkisi içinde yetişme,çoğu okuma-yazma bilmekte. Şehir kültürünün artması,halk şairlerinin beslenme kaynağını daralttı. Önceden “cönk”lerle ve sözlü gelenekte yayılma şimdi radyo, televizyon, gazete, dergi… Önceki dönemlerde aşk, ölüm, gurbet vb. konular işlenirken şimdi işçi sorunu, enflasyon, yoksulluk vb. güncel konular. Üniversitelerdeki halkbilimi dersleri ve Sivas,Erzurum,Konya,Kayseri vb. illerde düzenlenen Aşık Bayramları, bu geleneğin devamı ve desteklenmesi konusunda önemli.

KONGRE ANADOLU LİSESİ 2016 / TÜRK EDEBİYATI 12

IV.ÜNİTE: CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATINDA OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN METİNLER

Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdürenler *Realist roman tekniği *Yazı dili konuşma diline yakın *I.Dünya Savaşı ve Milli Mücadeleyle ilgili konular, savaş sonrası şehirde ve kırsalda sürdürülen yaşam, aydın-halk çatışması, Atatürk ilke ve inkılaplarının çevresinde oluşan konular, Anadolu insanının yaşam tarzı, ahlaki bozukluklar, yanlış Batılılaşma, Doğu-Batı karşılaşması… Yakup Kadri Karaosmanoğlu Reşat Nuri Güntekin			Toplumcu Gerçekçiler *Toplumdaki düzensizlik, köy sorunları,toplumsal çatışmalar, zengin-fakir, ağa-köylü,halk-yönetici, öğretmen-imam,cahil-aydın çatışması, Anadolu insanı, büyük şehirlere göç… gibi temalar *Sade ve gerektiğinde yerel ağız özelliklerinin kullanıldığı bir dil *Sanat,yazarın düşüncelerini topluma yaymak için bir araç *Sanatçıların amacı toplumu aydınlatma Kemal Tahir Orhan Kemal Yaşar Kemal Sabahattin Ali Fakir Baykurt Rıfat Ilgaz			Bireyin İç Dünyasını Esas Alanlar *Bireyin iç dünyası, bunalımları, sıkıntıları,hesaplaşmaları, yalnızlığı,yabancılaşması… işlenen konular *Çağrışımlara açık,yalın bir dil *Ruh tahlilleri önemli *Psikoloji ve psikoanalitikten yararlanma Peyami Safa Tarık Buğra Ahmet Hamdi Tanpınar Mustafa Kutlu Samiha Ayverdi			Modernizmi Esas Alanlar *Bireysellik ve bireyin kozmik yalnızlığı, karmaşık bir varlık insan, bireysel ve toplumsal huzursuzluk, toplumdan kaçış, toplumdaki değer çatışmaları, geleneğe başkaldırış, gecekondularda yaşayan insanların problemleri, eserlerde konu *Eserlerde karmaşık bir varlık olarak insan, bunalım içinde, toplumla çatışma ve huzursuzluk halinde olan insan gibi temalar *Alegorik anlatım *Şiire has söyleyişler *Şiirde çağrışımlar *Geleneksel anlatım ve yapının yazar tarafından değiştirilmesi Orhan Pamuk Oğuz Atay

1.ANLATMAYA BAĞLI EDEBİ METİNLER

IV.ÜNİTE: CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATINDA OLAY ÇEVRESİNDE OLUŞAN METİNLER
2.GÖSTERMEYE BAĞLI EDEBİ METİNLER (TİYATRO)

T İ Y A T R O	Cumhuriyetin İlanından günümüze kadar geçen dönem “Cumhuriyet Dönemi Tiyatrosu” Türk tiyatrosunda tiyatro oyuncuları ve yazarları yetişir. Ankara’da Devlet Konservatuvarı ile tiyatro Anadolu’ya açılır. Muhsin Ertuğrul devlet tiyatrosunun başına geçer. Milli Edebiyat dönemi tiyatro yazarlarından bazıları Cumhuriyette de eser verir. Tiyatro eserleri kesin çizgilerle ayrılmaz;modern trajedinin kahramanları krallar,prensler değil,günlük hayattaki sıradan insanlardır. Günümüzde oyun yazarı türlerin tarihsel özünü korumakla birlikte yeni kalıplar deneyebiliyor. Tiyatro eserlerinin dili oldukça sade. Cumhuriyetin ilk yıllarında “ulusçuluk” yönü ağır basan idealist oyunlar yazılırken diğer yandan toplumsal sorunları, değer yargılarının değişmesi ile ruhsal çelişkiler ve çatışmalar yaşayan insanı anlatan eserler de karşımıza çıkar. 1930’lu yıllarda Osmanlı Devleti’nin yıkılış nedenleri,Anadolu’daki uyanış,mitoloji ve evrensel konular, 1940’lı yıllarda aile yapısı, idealizm ile paranın gücü arasındaki çatışmalar, 1950-1970’li yıllarda bireysel sorunlar, toplumsal sorunlar,eğitim sorunları,köylü-kentli arası eğitim farkından doğan çatışmalar, kuşaklar arası çatışma… (Toplumdaki bozuklukların bireyin bilinçsizliğinden kaynaklandığı,bilinçli olanların da sorumluluklarından kaçtığı vurgulanır.) 1970’lerde Türk tarihini gözden geçirme,işçi sorunları,Almanya’ya gidenlerin kültür ve kuşak çatışması… işlenir.
S A N A T Ç I L A R	Cumhuriyet Döneminde Faruk Nafiz Çamlıbel: Canavar, Akın, Özyurt… Reşat Nuri Güntekin: Balıkesir Muhasebecisi, Tanrı Dağı Ziyafeti... Necati Cumalı: Susuz Yaz, Boş Beşik, Ezik Otlar, Derya Gülü… Necip Fazıl Kısakürek: Tohum, Bir Adam Yaratmak, Reis Bey… Ahmet Kutsi Tecer: Köşebaşı, Koçyiğit Köroğlu Cevat Fehmi Başkut: Paydos Tarık Buğra: Ayakta Durmak İstiyorum Turgut Özakman: Şu Çılgın Türkler Güngör Dilmen: Midas’ın Kulakları, Canlı Maymun Lokantası…	Günümüzde Orhan Asena: Hürrem Sultan, Tohum ve Toprak, Tanrılar ve İnsanlar, Simavnalı Şeyh Bedrettin… Haldun Taner: Keşanlı Ali Destanı, Dışarıdakiler, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Lütfen Dokunmayın… Turan Oflazoğlu: Kösem Sultan, Cem Sultan, IV. Murat, Genç Osman, Deli İbrahim, Keziban… Refik Erduran: Yağmur Duası, Cengizhan’ın Bisikleti… Recep Bilginer: Sarı Naciye, Utanç Dünyası …

TUĞBA TASLAKOĞLU ÖZDEMİR/KONGRE ANADOLU LİSESİ