Достаточное о признаках появления Махди”

Şübhə: İsadan başqa Mehdi yoxdur.

Əbu Abdullah əl Qədai “Musnəd əl Şihab” (№898) və Hakim “Mustədrək” kitabında bu isnadla nəql edirlər: “Muhəmməd ibn Xalid əl Cundi – Əbban ibn Saleh – Həsən əl Bəsri – o da Ənəs ibn Malikdən (Allah ondan razı olsun) Peyğəmbər (sallallahu aleyhi va səlləm) buyurmuşdur: “İsa ibn Məryəmdən başqa Mehdi yoxdur”.

Nueym ibn Həmmad “Sunən”də (№1108,1109, 1119) üç isnadla, həmçinin Əbu Nueym “Hilliyyətul əvliya”da (5/257) Həsən əl Bəsrinin belə dediyini nəql edirlər: “Mehdi İsa ibn Məryəm əleyhissalamdır.” İbn Əbu Şeybə bənzər rəvayəti “Musənnəf”də (№37646) nəql etmişdir.

Cavabı:

Birincisi, bu rəvayət Əllamə əs Səqanninin qeyd etdiyi kimi uydurmadır. Bunu Şəukani “Fəvaid əl məcmua”də (səh.510, №127), əl Hindi isə “Təzkirat əl məvdua”da təsbit etmişdir. Şeyxul-İslam İbn Teymiyyə “Minhəcus sunnə” (4/101, 8/256), Şeyx Albani isə “Daif əl camius saqir”də (№6348) bu rəvayəti zəif adlandırmışlar. Şeyx Muhəmməd Tuvəycari “Əl İhticac”(səh. 298) kitabında da rəvayətin olduqca zəif olduğunu bildirmişdir.

Rəvayətin sənədində Muhəmməd ibn Xalid əl Cundi vardır ki, Qurtubi “Təzkirat”da onun məchul ravi olduğunu bildirmişdir. Ət Tuvəycari deyir: “Beyhəqi dedi: “Muhəmməd ibn Xalid bu rəvayətin nəqlində tək qalmışdır. Əbu Abdullah əl Hakim dedi: “o məchul ravidir, tanınmır.”

Əlavə olaraq qeyd etmək lazımdır ki, Həsən bu rəvayəti Ənəsdən (Allah ondan razı olsun) “muannən” formada, yəni bunu şəxsən Ənəsdən (Allah ondan razı olsun) eşidib-eşitmədiyini bildirmədən rəvayət etmişdir. Sənəddə digər qüsur Əbban ilə Həsən arasında mövcud olan zaman fasilədir. İmam Zəhəbi “Mizanul itidal”da (c.3, səh. 535) Əbban ibn Salehin Həsəndən rəvayət dinləmədiyini yazır.

İbn Mulaqin bənzər rəvayəti kitabında nəql etmiş və qeyd etmişdir ki, sənəddə Saleh əl Cəzrinin zəif hesab etdiyi Yəhya ibn əs Sukun adlı ravi vardır.

İkincisi, Həsəndən nəql olunan hissəyə gəlincə, əgər səhihdirsə bu sadəcə onun bu məsələdə səhv rəyi ola bilər. Bir nəfərin sözünə görə səhih hədisləri, səhabə və tabeinlərdən gələn nəqlləri tərk etmək qətiyyən yolverilməzdir.

Mucahiddən varid olan rəvayət zəifdir. Bunu Leys ibn Əbu Suleym adlı ravi nəql etmişdir ki, Nəsai və İbn Muinin sözlərinə görə zəif ravidir. Bunu Zəhəbi “Muğni fi duafa”da (№5126) qeyd etmişdir.