Dövlət qulluğunda gender bərabərliyi

Dövlət qulluğuna qəbulun gender göstəriciləri

Dövlət Qulluğu Məsələləri üzrə Komissiyası dövlət qulluğuna qəbul prosesinin təşkilində müsabiqələrə aid statistik məlumatların toplanması və təhlilinə mütımadi olaraq diqqət yetirir. Müsabiqələrin nəticələrinin təhlilinə həsr olunmuş icmallar Komissiyanın İnternet səhifəsində ictimaiyyətə təqdim olunur. Gender faktoruna həssas yanaşmanın əsas elementlərindən biri olan gender statistikasının toplanması Komissiyanın bu istiqamətdə apardığı fəaliyyətində mühüm yer tutur. Statistik məlumatların gender bölgüsünə əsaslanan təhlillər hər müsabiqənin nəticələrinə həsr olunmuş analitik icmala daxil edilir.

Komissiyanın topladığı məlumatlar dövlət qəbulunda gender dinamikasının əsas xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirməyə imkan verir. 2010 il iyulun 14-də Komissianın mətbuat katibi Asəf Əliyevin mediaforum İnternet saytında dərc etdiyi analitik məqaləsində 6 qəbul müsabiqəsinin gender statistikasına dair aşağıdakı məlumatlar verilir:

Yaş bölgüsü	Namizədlərin sayı			Test qalibi				Vəzifəyə uyğun				Vəzifəyə təyin olunan
	Cəmi	Kişi	Qadın		Cəmi	Kişi	Qadın		Cəmi	Kişi	Qadın	Cəmi	Kişi	Qadın
20-29	7770	6011	1759		1655	1253	402		567	425	142	481	360	121
30-39	1790	1371	419		290	233	57		110	90	20	91	76	15
40-49	717	533	184		102	85	17		30	24	6	17	12	5
50-59	341	295	46		35	32	3		14	14	-	10	10	-
59-dan yuxarı	16	16	-		-	-	-		-	-	-	-	-	-
Cəmi:	10634	8226	2408		2082	1603	479		721	553	168	599	458	141

Məqalədə qeyd olunur ki, “müsabiqələrdə iştirak edənlərin 22.64%-ni (2408 nəfər), test imtahan mərhələsində uğur qazananların 23.01%-ni (479 nəfər), müsahibə mərhələsində uğur qazananların 23.30%-ni (168 nəfər), vakant dövlət qulluğu vəzifəsinə təyin olunanların 23.54%-ni (141 nəfər) qadın namizədlər təşkil edib”³². Müəllif göstərir ki, dövlət qulluğuna qəbulun bütün mərhələlərində ( sənəd qəbulu, test imtahanı, müsahibə və vəzifəyə təyin olunma) qadın namizədlərin xüsusi çəkisi 23% olub. Göründüyü kimi namizıdlır arasında (kişilər və qadınlar arasında) ən böyük yaş qrupu 20-29 yaşında olan gənc nəslin nümayəndələridir.

2010 ilin mart-iyul aylarında keçirilmiş 7-ci müsabiqədə 4111 namizəd qeydə alınmışdır, bunların 24.29% qadın, 75.71% kişilər təçkil etmişdir. Test imtahanlarının nəticələri göstərir ki qeydiyyatdan keçən kişi və qadın namizədlərin arasında test imtahanlarından uğurla keçənlərın çəkisi təxminən eynidir. Kişi namizədlərin 32.19% və qadın namizədlərinin 33.3% testlərdə uğur qazanmışdır.

2010 ilin may-avqust aylarında keçirilmiş müsahibədə qələbə qazanların 75.31% kişi 24.69% qadındır. Test imtahanlardan uğurla keçmiş qadın və kişi namizədlərinin içərisində müsahibədə uğur qazanmış namizədlərin çəkisi göstərir ki, qadınların 30.25% və kişilərin 29.6% müsahibə mərhələsindən müvəffəqiyyətlə keçdi.

Statistik məlumatların cins üzrə bölgüsü və 2007-2010 illərdə keçirilmiş müsabiqə və müsahibələrin təhlilləri göstərir ki, qəbul prosesinin müxtəlif mərhələlərində kişi və qadın namizədlərinin təxminən eyni çəkisi uğur qazanır. Beləliklə qəbul prosesində sistemə daxil olmağa niyyət göstərənlərin gender balansı dəyişmir. Bu isə qəbul prosesində müəyyən gender qrupu üçün xüsusi ilə əlverişli və ya əlverişsiz şəraitin yaradılmamasını göstərir.

Deməli bərabərsiz iştirakın səbəblərini qəbul prosesində deyil, dövlət qulluğu sistemində olan daxili proseslərdə, dövlət qulluğuna konkret qrupların cəlb olunması sahəsində olan nöqsanlarda və sistemin xaricində təsir göstərən sosial faktorlarda axtarmaq lazımdır.