Dövlət və bələdiyyə idarəetməsinin müasir problemləri

 
6.4. Bələdiyyə mülkiyyətinə sahib olma hüququ. 
 
Bələdiyyə  təşkilatında  mülkiyyətin  sahibi  və  istifadəçisi  ara-  smda 
fiınksiyalann bölünməsi əsas şərtdir, bu deı, öz növbəsində, bələdiyyə mülkiyyətinin 
mənimsənilməsi  Və  idarə  edilməsində  bir  növ  antaqonizmin  gizli  formalarının 
yaranmasına şərait yaradır. 
Məlum  olduğu  kimi,  bələdiyyə  mülkiyyətinin  strukturu  və  xarakteri,  bir  qayda 
olaraq, müvafiq hüquqi sənədlərlə (bələdiyyə qa- nunlan) təsbit olunur. Bələdiyyə 
mülkiyyəti hüququ bələdiyyə təş kilatına, daha dəqiq desək, şəhər və ya kənd yaşayış 

---

66 
 
məntəqələrinə məxsusdur. Həqiqətdə isə bu hüququ bələdiyyə təşkilatı adından yerli 
özünüidarə orqam həyata keçirir. 
Burada  bələdiyyə  mülkiyyətinin  subyekti  kimi  bələdiyyə  orqam,  qismin  də 
xüsusi tapşınqla həm hüquqi şəxslər, həm də bilavasitə vətəndaşlar çıxış edə bilərlər. 
Bir  çox  xarici  ölkələrin  bələdiyyə  qanunlarma  nəzər  salsaq  görərik  ki,  bələdiyyə 
mülkiyyətinin  strukturuna  -  yerli  büdcə  vəsaitləri,  qeyri-büdcə  fondlan,  yerli 
özünüidarəetmə  orqanına  məxsus  olan  əmlak,  bələdiyyə  mülkiyyətinə  daxil  olan 
toıpaq və digər təbii resurslar, bələdiyyə müəssisə və təşkilatlan, bələdiyyə yaşayış 
fondlan  və  qeyri-yaşayış  sahələri,  bələdİ30^ə  təhsil  müəssisələri,  sağlamlıq, 
mədəniyyət və idman mərkəzləri, digər daşman və daşınmaz əmlak daxildir. 
«Bələdiyyələrin statusu haqqmda» Azərbaycan Respublikası Qanununun 33-
cü maddəsinə əsasən birmənalı şəkildə demək olar ki, respublikamızda mövcud olan 
bələdiyyə  mülkiyyətinin tərkibinə yerli vergilər və ödənişlər hesabma formalaşan 
yerli  büdcənin  vəsaiti,  bələdiyyənin  büdcədənkənar  fondlan,  bələdiyyə  əmlakı, 
habelə  bələdiyyə  toıpaqlan,  bələdiyyə  müəssisə  və  təşkilatlan,  bələdiyyə  mənzil 
fondlan  və  qeyri-yaşayış  binaları,  dövlət  və  xüsusi  mülkiyyətdə  olmayan  yollar, 
bələdiyyə  təhsil,  səhiyyə,  mədəniyyət  və  idman  müəssisələri,  digər  daşmar  və 
daşınmaz əmlak daxildir. Bu müqayisədə bələdiyyə mülkiyyətinin tərkib quruluşuna 
daxil  olan  elementləri  bir  az  da  artırmaq  olar.  Bələdiyyə  mülkiyyətinin  tərkib 
strukturunu  bir  qədər  də  diferensiallaşdırsaq,  həmin  quruluşa  nəqliyyat,  ticarət, 
ümumi qidalanma, məişət xidməti, təmir-tikinti, mənzil istisman və ritual xidmətlər 
göstərən unitar müəssisələrin, su boru-kanalizasiya təsərrüfatı- mn, istilik təchizatı, 
elektrik və qaz təminatı, eləcə də elektronəqliyyat obyektlərini də daxil etmək olar. 
Xarici və yerli təcrübəni əsas götürərək, bələdiyyə mülkiyyəti obyektlərini ümumi 
şəkildə aşağıdakı kimi təsnifləşdirə bilərik: 
1. 
Bələdiyyə müəssisə və idarələri, onlara təhkim olunan əmlak; 
2. 
Yerli özünüidarəetmə orqanlanna təhkim olunan əmlak; 
3. 
Torpaq və digər təbii resurslar; 
4. 
Bələdiyyə maliyyə-kredit müəssisələri; 
5. 
Yerli büdcə vəsaitləri. 

---

67 
 
Qeyd olunan təsnifatı nəzərə alaraq, bələdiyyə mülkiyyətinin strukturuna daxil olan 
elementləri oxşar əlamətlərinə görə üç qrupa bölmək olar: 
-