Downloaded from KitabYurdu org

290 
Gözətçiylə Cim arasında fərq bunda idi ki, birinci cibində 
açar və tapança gəzdirirdi, Çimin əlində isə heç nə yox idi. 
Lakin bir dəfə o, gözətçinin üstünə atılıb cəngəlliklərdə 
yaşayan vəhşi kimi dişlərini onun boğazına sancdı. Bundan 
sonra Cim Hollu təka- damlıq kameraya saldılar. O, burada 
üç il qaldı. Kameranın döşəməsi, divarları və damı 
dəmirdən idi. Bu müddət ərzində bir dəfə də olsun Cim 
kameradan çölə çıxmadı, bir dəfə də olsun hava, günəş üzü 
görmədi. Gündüzlər kamera ala-toranlıq olurdu, gecələr 
isə zülmət və sükunət. Cim Hollu diri-diri dəmir qəbrə 
qoymuşdular. O, insan üzünə həsrət idi. Heç kəslə kəlmə 
kəsə bilmirdi. Ona yemək ötürəndə Cim vəhşi kimi 
bağırırdı. O, bütün dünyaya nifrət edirdi. O, qəzəbdən 
bütün günü, bütün gecəni hönkürtüylə ağlayırdı, sonra 
həftələrlə, aylarla susurdu, bu səssizlik zülmətində, onun 
qəlbinə işləmiş zülmətin dəli sükutunda cınqırını 
çıxarmırdı. 
Sonra necə oldusa, gecələrin birində o qaçdı. Nəzarətçi 
inad edirdi ki, bu, ağlagəlməz bir hadisədir, ola bilməz. 
Amma kamera boş idi, onun qapısı ağzında öldürülmüş 
gözətçinin meyiti qalmışdı. Həbsxanadan çıxana kimi daha 
iki adam öldürmüşdü və onların hamısını Cim Holl öz 
silahsız əlləriylə boğub öldürmüşdü. 
Cim Holl gözətçinin silahını götürüb dağlarda 
downloaded from KitabYurdu.org

291 
gizlənmişdi. Onun başı üçün külli miqdarda qızıl pul 
ayırmışdılar. Tamahkar fermerlər əllərində silah onun 
dalınca düşmüşdülər. Onun qanının qiyməti hesabına oğlu-
uşağı kollecə göndərmək, ya da girov kağızı almaq olardı. 
Guya vəzifə borcunu yerinə yetirmək məqsədilə əlisilahlı 
adamlar Hollu axtarmağa çıxmışdılar. Cinayətkarları 
axtarıb tapan itli dəstə də onun qanlı izinə düşmüşdü. 
Adamların şikayətinə görə, axtarış qrupu telefonla zəng 
çalır, teleqramlar göndərir, xüsusi qatarlar sifariş verir, öz 
axtarışlarını gecə-gündüz davam etdirirdilər. 
Hərdənbir Cim Holl öz təqibçilərinin gözünə 
görünürdü. Bu zaman adamlar onu tutmaq üçün şücaət 
göstərir, yaxud da onu axtarmaq üçün hər yerə 
səpələnirdilər. Bundan sonra bütün şəhər bu barədə 
qəzetlər vasitəsilə xəbər tuturdu. Adamlarla qarşılaşanda 
Cim Holl bir neçəsini öldürür, yaralayırdı. Yaralananları 
xəstəxanalara aparırdılar, onların yerini isə digər insan ovu 
həvəskarları tuturdu. 
Bundan sonra Cim Holl itdi. İtlər onun izinə düşdülər. 
Silahlanmış adamlar günahsız fermerləri tutur, onlardan 
pasport tələb edirdilər. Hollun başı üçün müəyyən edilmiş 
pulu almaq ehtirası ilə yanan adamlar dağlardan neçə dəfə 
onun “meyitini” tapıb gətirmişdilər. 
Bu müddət ərzində Siyera-Vista malikanəsində də 
downloaded from KitabYurdu.org

292 
qəzetlər oxunurdu. Bu xəbərləri maraqdan çox, həyəcanla 
izləyirdilər. Qadınlar qorxurdular. Hakim Skott xoruzlanıb 
onlarla məzələnirdi. Cim Holl məhkəmədə onun qarşısında 
dayanmış, öz ölüm hökmünü ondan dinləmişdi. Bu dəfə 
Cim günahkar deyildi. Onu ədalətsiz mühakimə edirdilər. 
Oğrular və polislər arasında buna “məhbəslə diyirlənmək” 
deyirdilər. 
Cim Hollu etmədiyi cinayətə görə həbsxanaya 
diyirlətdilər. Onun əvvəllər iki dəfə həbsdə olduğunu 
nəzərə alan hakim Skott əlli il həbs hökmü oxudu. 
Hakim Skott işin nə yerdə olduğunu o qədər də bilmirdi 
və şübhə etmişdi ki, o, istər-istəməz, sübut dəlillərinin 
qondarma olduğuna görə, polislərlə əlaqəyə girmişdi. Cim 
Hollun cinayətdə təqsiri yox idi. Cim Holl hakim Skottun 
bütün işlərdən xəbərdar olduğuna əmin idi və bu ədalətsiz 
hökmü ona kəsməklə Skott polisin əlindən tutmuşdu. Buna 
görə də, hakim hökm oxuyanda, Cimə əlli ıl iş kəsəndə 
(ölüm ondan yaxşıydı) Cim Holl həyatın onunla bu qədər 
amansız olduğuna nifrət etmişdi və bu vaxt hiddətlənib 
yerindən durmuşdu. O qədər hiddətlənmişdi ki, göy 
mundir geyinmiş düşmənləri axırda onu vurub yerə 
sərmişdilər. O, hakim Skottu ədalət pərdəsini yırtan təməl 
daşı hesab 
etmiş, onu öldürməklə hədələmişdi. Sonra isə Cimi diri-
downloaded from KitabYurdu.org

293 
diri həbsxana kamerasında basdırdılar... O isə burdan 
qaçdı. 
Ağ Diş bütün bunlardan xəbərsiz idi. Amma onunla 
sahibin arvadı Əlis arasında bir sirr vardı. Hər gecə, bütün 
Siyera-Vista malikanəsi yatandan sonra Əlis çarpayıdan 
durub Ağ Dişi salona buraxırdı. Ağ Diş otağa 
öyrəşməmişdi. O, ev iti deyildi və evdə gecələyə bilmirdi. 
Sübh tezdən isə heç kəs yuxudan durmamış Əlis yerindən 
səssizcə qalxıb canavar balasını həyətə buraxırdı. 
Belə gecələrin birində hamı yuxuya gedəndən sonra Ağ 
Diş ayıldı və yerində səssizcə uzandı. O, evdə naməlum bir 
Allahın olduğunu duydu. Addım səsləri eşitdi. Ağ Diş 
hürmədi. Bu, onun adəti deyildi. Naməlum Allah səssizcə 
addımlayır, canavar isə hənirsiz onu izləyirdi. Çünki onun 
bədəninə ilişən paltarı yox idi. O, səssiz hərəkət edirdi. 
Şimal cəngəlliyində ürkək quşları tutmaq müyəssər 
olmuşdu və o, quşu qəflətən qamarlamağın vacib olduğunu 
bilirdi. 
Naməlum Allah pilləkənin yanında dayanıb qulaq 
verdi. Ağ Diş tərpənmədi, durmuşdu, hərəkət etmirdi və 
səbirlə nə olacağını gözləyirdi. Pilləkən dəhlizə çıxırdı. 
Burda onun sahibinin otağı yerləşirdi və orada sahibin əziz 
və doğmaları yatırdılar. Ağ Diş tüklərini qabartdı, amma 
səssiz-səmirsiz gözlədi. Naməlum Allah ayağını pillələrə 
downloaded from KitabYurdu.org

294 
qoyub yuxarı qalxmağa başladı. 
Elə bu an Ağ Diş cumdu. O, bunu heç bir xəbərdarlıq 
etmədən gördü, heç mırıldamadı da. Onun bədəni havada 
ox kimi vıyıldadı və o, düz naməlum Allahın kürəyindən 
yapışdı. Ağ Diş onun çiyinlərindən sallanıb dişlərini 
boğazına batırdı. O, bütün ağırlığını naməlum Allahın 
üstünə salıb, bircə dəqiqədə onu arxası üstə yıxdı. Hər ikisi 
döşəməyə sərələndi. Ağ Diş kənara sıçradı, naməlum adam 
təzəcə ayağa qalxmaq istəyirdi ki, canavar balası yenə 
onun üstünə şığıdı, dişlərini yenə onun boğazına batırdı. 
Siyera-Vista mülkünün sakinləri hövlnak yuxudan 
ayıldılar. Pilləkəndən gələn səs-küydən düşünmək olardı 
ki, orada böyük bir şeytan sürüsü döyüşür. Güllə açıldı: bir, 
iki, üç... Kimsə dəhşət və ağrıdan inildədi. Sonra dəhşətli 
mırıltı eşidildi. Və bütün bu səslər yıxılan mebelin 
tarappıltısına və sınan şüşələrin cingiltisinə qarışdı. 
Lakin səs-küy birdən qalxdığı kimi birdən də kəsildi. 
Bütün bunlar cəmi üç dəqiqə çəkmişdi. Sakinlər təşviş 
içində pilləkənin yuxarısına yığışdılar. 
Aşağıda qaranlıqdan xırıltılı səslər gəlirdi. Elə bil 
suyun üstündə hava köpüklənirdi. Tədricən xırıltı iisıltıyla 
əvəz olundu, lap fit səsini xatırlatdı. Amma bu səslər də 
tezliklə kəsildi, sanki kimsə güclə hava udurdu. 
Uidon Skott işığı yandırdı. Pilləkən və dəhliz işıqlandı. 
downloaded from KitabYurdu.org

295 
Sonra hakimlə oğlu əllərində tapança ehtiyatla aşağı 
düşdülər. Artıq gec idi. Ağ Diş öz işini görmüşdü. 
Yıxılmış, sınmış mebelin arasında bir adam böyrü üstə 
uzanmışdı, üzü əlləri ilə örtülüydü. Uidon Skott əyilib 
həmin adamın üzünü açdı. Boğazında qızaran yaralar onun 
ölümünün labüdlüyünü sübut edirdi. Hakim Skott qışqırdı: 
- Cim Holl! 
Ata və oğul bir-birinə mənalı-mənalı baxdılar, sonra Ağ 
Dişə nəzər saldılar. Canavar balası da böyrü üstəydi. 
Gözləri yumuluydu, amma adamlar onun üstünə əyiləndə 
kirpiklərini qaldırıb baxmağa çalışdı, quyruğunu zorla 
tərpətdi. Uidon Skott Ağ Dişi tumarladı və sığallanan 
heyvan astadan mırıldandı. Amma bu mırıltı elə o dəqiqə 
kəsildi. Ağ Dişin kirpikləri qırpılıb yumuldu, elə bil bütün 
bədəni boşaldı və döşəmənin üstünə düşdü. 
Skott pıçıltıyla: 
- Zavallı, səninki qurtardı... - dedi. 
- Hələ bilmək olmaz - deyə hakim Skott telefona 
cumdu. 
Ağ Dişin böyür-başını təxminən saat yarım nəzərdən 
keçirən cərrah dedi: 
- Düzü, onun yaşamasına ümidim yoxdur, mindən biri 
sağ qalır. 
Pəncərədən düşən ilk günəş şüaları elektrik işığını 
downloaded from KitabYurdu.org

296 
avazıtdı. Uşaqlardan savayı bütün ailə üzvləri cərrahın 
başına yığışmışdı. Görəsən, cərrah Ağ Diş barədə nə 
deyəcək? 
Cərrah deyirdi: 
- Dal ayaqları, qabırğalarının üçü sınıb, biri isə, 
deyəsən, yüngülcə zədələnib, çox qan itirib. Ola bilsin ki, 
başqa daxili zədələri də var. Görünür, onu təpikləyiblər. 
Hələ güllələrin üçünün də deşib keçdiyini demirəm. Yox, 
vəziyyəti çətindir, ümid çox azdır. Bir faiz güman varsa, o 
da bəlkə çoxdur. 
Hakim Skott ucadan dedi: 
- O bir faiz ümidi itirmək olmaz! Nə qədər desəniz pul 
verəcəyəm. İşığa salın, nə lazımdı, edin... Uidon tez San-
Fransiskoya teleqram vur, doktor Nikols gəlsin. Siz Allah, 
inciməyin, doktor. Biz sizə inanırıq. Amma belə it üçün 
gərək mümkün olan hər şeyi edəsən. 
- Əlbəttə, əlbəttə! Başa düşürəm. Bu it ona layiqdir. O, 
insan kimidi, qayğısına gərək qalasan. Xəstə uşağa qulluq 
göstərdiyin kimi gərək ona baxasan. İstiliyini həmişə 
yoxlayın. Saat onda bir də gəlib baxaram. 
Ağ dişə insan kimi baxır, qulluq edirdilər. Hakimin 
qızları xəstəyə baxan qadın çağırmağın əleyhinə oldular, 
onlar bu işi öz öhdələrinə götürdülər. Ağ Diş isə cərrahın 
ondan imtina etdiyi o yeganə ümidi həyatdan qopartdı. 
downloaded from KitabYurdu.org

297 
Əlbəttə, səhv etdiyinə görə cərrahı qınamaq olmaz. O, 
nərmənazik insan bədənlərini dəfələrlə sağaltmış, neçə 
nəslin bədənində cərrahiyyə əməliyyatı aparmışdı. Ağ 
Dişlə müqayisədə həmin xəstələrin hamısı kövrək və zəif 
idilər və həyatdan yapışa bilmirdilər. Ağ Dişsə şimal 
cəngəlliyindən çıxmışdı. Bu cəngəllik heç kəsi kövrək və 
zərif etmir, bu cəngəllik zəifləri məhv edir. Nə onun ata-
anasında, nə də əcdadlarında zəriflik əlaməti olmuşdu. 
Şimal çöl- lüyü ağ Dişə dəmir orqanizm bəxş etmiş, onu 
möhkəmlətmişdi. O, bütün ruhu, canı, nəfəsiylə həyatdan 
bərk-bərk yapışmışdı. Bu inadkarlıq, yaşamağa ehtiras hər 
hansı canlı varlığa xas idi. 
Ağ Dişi gipsə salıb möhkəm sarımışdılar. Tərpənə 
bilmirdi, həftələrlə ölümlə əlbəyaxa oldu. Çox yatırdı, 
çoxlu yuxular görürdü və onun beynində bitib-tükənməyən 
şimalın xəyalı canlanırdı. Ötən günlər təzədən oyanmışdı. 
Hər tərəfdən Ağ Dişə əl uzadırdılar, o, yenə mağarada, 
Kiççi ilə yaşayırdı, bütün bədənini əsdirərək Qrey Biverin 
ayaqları altında sürünür, ona öz itaətkarlığını beləcə ifadə 
edirdi, o, Lip-lipin təqiblərindən canını qurtarmağa çalışır, 
qaçıb aradan çıxırdı... 
Ağ Diş yenə sakit meşədə qaçırdı. Yenə aclıq içində ov 
etməyə çıxmışdı, o yenə özünü kirşənin başında görür, 
Mit-sahm, Qrey Biverin qırmanclarının yelləndiyini, 
downloaded from KitabYurdu.org

298 
qışqırıqlarını, “Hoydu”, “hoydu!” demələrini eşidirdi. 
Kirşələr dərəyə qoşqu bir-birinə dəyirdi. Ağ Dişin 
qarşısında onun Göyçək Smitlə bağlı günləri, məşəqqətli 
həyatı, döyüşləri canlanırdı. Belə anlarda o zingildəyirdi, 
mınldayır, yanında oturan adamlar isə deyirdilər ki, Ağ 
Diş, yəqin, yenə pis yuxu görür. 
Amma hər şeydən əvvəl ən əzabverici şey hər gün 
təkrar olunan dəhşət idi; Ağ Diş yuxuda tramvay görürdü, 
onun cingiltili səsini eşidirdi. Bu tramvay dəhşətlə 
nərildəyə-nərildəyə, cırıldaya-cırıldaya onun üstünə 
gəlirdi, lap elə bil nəhəng, güclü vaşaq kimi gəlirdi. Budur, 
Ağ Diş kolluqda gizlənir, uzanıb sincabın ağacdan yerə 
düşməsini gözləyir. Bax o öz ovunun üstünə atılıb və... 
Sincab o saat dönüb olur vahiməli tramvay. Bu nəhəng 
maşın onun üstündə nərildəyir, elə bil 
üstünə dağ aşır, sonra uğuldayır, od püskürür. Qartal da 
onun kimi. O da göydən daş kimi yerə düşürdü və o da 
tramvaya dönürdü. Ağ Diş özünü yenə Göyçək Smitin 
qəfəsində hiss edirdi. Onun başına adamlar yığışır və o 
bilir ki, tezliklə yenə vuruşma-boğuşma başlanacaq. Qapı-
ya baxır, öz rəqibini gözləyir. Bu vaxt qapı açılır və həmin 
dəhşətli tramvay yenə onun üstünə gəlir. Belə dəhşətli 
qarabasmalar hər gün təkrar olur, ona hər gecə yuxuda 
əzab verirdi. 
downloaded from KitabYurdu.org

299 
Nəhayət, gözəl günlərin birində onun sarğısını açdılar, 
gipsini götürdülər. Bu gün necə də təntənəli gün idi! Bütün 
Siyera-Vista Ağ Dişin yanındaydı. Sahib, onun Allahı 
zavallı canavar balasının qulağının dibini qaşıyır, o isə 
yumşaq nərilti ilə öz canavar mahnısını oxuyurdu. Skottun 
arvadı Ağ Dişə "Misilsiz Canavar” adı qoydu. Bu təzə ad 
heyrətlə, sevinclə qəbul olundu. Bütün qadınlar təkrar 
etməyə başlamışdılar: “Misilsiz Canavar!”. 
Misilsiz Canavar ayağa durmağa çalışdı. Lakin 
səndirləyib yıxıldı. Sağalmağa hələ vardı, əzələləri öz 
gücünü və çevikliyini itirmişdi. O öz zəifliyindən utanırdı. 
Elə bil allahların yanında günah işlətmişdi. Var gücünü 
toplayaraq, axır ki, pəncələri üstə qalxdı, o tərəf-bu tərəfə 
silkələndi. Qadınlar bir ağızdan qışqırıb dedilər: 
- Misilsiz Canavar! 
Hakim Skott təntənəli baxışlarla qadınları süzüb 
dilləndi: 
- Sizin sözünüzdə həqiqət var! Mən həmişə bunu təsdiq 
edirdim. Heç bir it Ağ Diş kimi edə bilməzdi. O canavardır, 
əsl canavar! 
- Bəli, misilsizdir, — deyə hakim razılaşdı. - Bundan 
sonra mən onu elə beləcə çağıracağam; Misilsiz Canavar! 
Həkim dedi: 
- O təzədən yeriməyi öyrənməlidir. Qoy elə indidən 
downloaded from KitabYurdu.org

300 
başlasın. Onu həyətə düşürün. 
Ağ Diş həyətə düşdü. Siyera-Vista malikanəsinin bütün 
sakinləri iftixarla onun dalınca düşdülər. Zavallı canavar 
çox zəifləmişdi, çəmənliyə çatan kimi otun üstündə 
uzandı, bir az dincini aldı. Sonra əməliyyat davam etdi, hər 
addımdan sonra Ağ Dişə tədricən güc gəlməyə başladı. 
Damarlarındakı qan daha coşqun dövran edirdi. Tövləyə 
çatanda darvazanın ağzında Kollini gördü. Kolliniıı dörd 
yanında altı dənə sağlam küçük günəş şüaları altında 
xumarlanırdı. 
Ağ Diş küçüklərə anlaşılmaz heyrətlə baxdı. Kolli 
hiddətdən mırıldandı və Ağ Diş ona yaxın durmamağı 
qərara aldı. Skott çəmən 
liyin üstündə sürünən küçüyü ayağı ilə Ağ Dişə tərəf' 
itələdi. Ağ Diş tüklərini qabartdı, amma Allah onu 
sakitləşdirdi. Bet Kollini tutmuşdu. İt Ağ Dişdən gözünü 
çəkmir, mırıltısıyla bildirmək istəyirdi ki, arxayın olmaq 
hələ tezdir. 
Balaca küçük Ağ Dişə sarı süründü. Ağ Diş qulaqlarını 
şəkləyib maraqla ona baxdı. Sonra onlar burunlarını bir-
birinə toxundurdular. Və küçük öz isti diliylə canavarın 
çənəsini yalamağa başladı. Ağ Diş qeyri-ixtiyari olaraq 
özü də dilini çıxarıb küçüyün üz-gözünü yaladı. 
Allahlar sevincək halda bir-birini təbrik edir, əllərini 
downloaded from KitabYurdu.org

301 
sıxırdılar. Ağ Diş təəccüblü, anlaşılmaz baxışlarıyla onlara 
göz qoyurdu. Bu vaxt özündə yenə zəiflik hiss etdi, yenə 
səndirləndi, uzanaraq başını yana əydi. O biri balaca 
küçüklər də onun yanına süründülər. Kolli narahat olsa da, 
Ağ 
Diş 
küçüklərin 

Yüklə