Dr. Recep Albayrak Türklerin İranı



Yüklə 8,05 Mb.
səhifə377/411
tarix01.01.2022
ölçüsü8,05 Mb.
#105928
1   ...   373   374   375   376   377   378   379   380   ...   411
İ

il: Ulus, il.

ilhan: İlin, ulusun hanı.

İmam-ı İsNa Aşere: Bkz. →Oniki İmam

İmamkulu Han: Kaşkay İli’nden Allahverdi Han’ın oğludur. Safevi dönemi Serdarlarındandır. 25-30 bin süvarisi ile Portekizlilerin Géşm/ Gışm ve Hürmüz ve diğer adaların işgalini önlemiştir. (http://elxan.blogspot.com)

İran Başbakanları: İran ile ilgili kitap ve makalelerde yapılan hatalardan biri de Pehlevi dönemi başbakanlarının isimlerinin teleffuzu ve iktidara geliş sıralmasında görülmektedir. Batılı ve Türk yazarlar benzer hataları tekrarlanmaktadır. Araştırmacı ve yazarların çalışmalarına katkı amacıyla Pehlevi dönemi başbakanlarının isimleri aşağıda verilmiştir. İktidar yılları Şemsi takvime göre düzenlenmiştir. Konuya ilgi duyanlar, aşağıda verilen Şemsi ayların listesinden Miladi takvime göre karşılıklarını bulabilirler.


Seyyid Ziyaeddin Tabatabai/ Seyyid Ziya

5 İsfend 1300/ 1921

8 Hordâd 1300

Kavamüs-Saltana Ahmed Kavam

14 Hordâd 1300

2 Behmen 1300

MüŞir’üd-Dövle Hasan PirNiya

3 Behmen 1300

15 Hordâd 1301

Kavamüs-Saltana Ahmed Kavam

17 Hordâd 1301/ 1922

7 Behmen 1301

Mustovfi’l-MeMalik Hasan Mustovfi

26 Behmen 1301

25 Hordâd 1302

MüŞir’üd-Dövle Hasan PirNiya

23 Hordâd 1302/ 1023

4 Aban 1302

Ordu Komutanı/ Serdarı Sipeh Rıza Han

6 Aban 1302

21 Aban 1304

Zekâül-Mülk Muhammed Ali Furuği

28 Azer 1304/ 1925

15 Hordâd 1305

Mustovfi’l-MeMalik Hasan Mustovfi

16 Hordâd 1305/ 1926

12 Hordâd 1306

Muhbirüs-Saltana Mehdikulu Hidayet

16 Hordâd 1306/ 1927

22 ŞehRiver 1312

Zekâül-Mülk Muhammed Ali Furuği

26 ŞehRiver 1312/1933

12 Azer 1314

Mahmud Cem

13 Azer 1314/ 1935

2 Aban 1318

Ahmed Metîn DefteRi

3 Aban 1318/ 1939

5 Tîr 1319

Mansurül-Mülk Ali Mansur

5 Tîr 1319/ 1940

4 ŞehRiver 1320

Zekâül-Mülk Muhammed Ali Furuği

5 ŞehRiver 1320/ 1941

18 İsfend 1320

Ali Süheyli

18 İsfend 1320

15 Mordâd 1321

Kavamüs-Saltana Ahmed Kavam

18 Mordâd 1321/ 1942

25 Behmen 1321

Ali Süheyli

28 Behmen 1321

7 Ferverdin 1323

Muhammed Sâid Merağai

8 Ferverdin 1323/1944

2 Azer 1323

Sihamüs-Saltana Murtaza-kulu Bayat

4 Azer 1323

12 Ordubehişt 1324

Hekîmül-Mülk İbrahim Hekîmî

(Eski Kacar hanedanı saray doktoru)

22 Ordubehişt 1324/ 1945

23 Hordâd 1324

Sadrül-Eşraf Muhsin Sadr

22 Hordâd 1324

22 Mehr 1324

Hekîmül-Mülk İbrahim Hekîmî

7 Aban 1324

30 Dey 1324

Kavamüs-Saltana Ahmed Kavam

3 Behmen 1324

5 Dey 1326

Hekîmül-Mülk İbrahim Hekîmî

6 Dey 1326/ 1947

25 Hordâd 1327

Abdülhasan Hejîr هژير

27 Hordâd 1327/ 1948

25 Aban 1327

Muhammed Sâid Merağai ساعد

17 Azer 1329/ 1950

2 Ferverdin 1329

Mansurül-Mülk Ali Mansur

14 Ferverdin 1329

6 Tîr 1329

Serleşker/Tümgeneral Hacc Ali Rezm-ârâ

6 Tîr 1329

29 İsfend 1329

Hüseyin Âlâ علا

29 İsfend 1329

12 Ordubehişt 1330

Muhammed Musaddık

13 Ordubehişt 1330/ 1951

28 Tîr 1331

Kavamüs-Saltana Ahmed Kavam

28 Tîr 1331/ 1952

31 Tîr 1331

Muhammed Musaddık

31 Tîr 1331

28 Mordâd 1332

Serleşker/ Tümgeneral Fazlullah Zahidi

28 Mordâd 1332/ 1953

28 İsfend 1333

Hüseyin Âlâ

Ferverdin ayının başı 1334/ 1955

12 Ferverdin 1336

Dr.Menûçehr İkbal

14 Ferverdin 1336/ 1957

6 ŞehRiver 1339

Cafer ŞeRif İmami

9 ŞehRiver 1339/ 1960

15 Ordubehişt 1340

Ali Emini

16 Ordubehişt 1340/ 1961

29 Tîr 1341

Esedullah Alem علم

30 Tîr 1341/ 1962

18 İsfend 1342

Hasan-Ali Mansur

17 İsfend 1342/ 1963

7 Behmen 1343

Amîr Abbas Huveyda

11 Behmen 1343/ 1964

27 Mehr 1346

Amîr Abbas Huveyda

28 Mehr 1346/ 1967

20 ŞehRiver 1350

Amîr Abbas Huveyda

28 ŞehRiver 1350/ 1971

Mehr aynın başı 1354

Amîr Abbas Huveyda

Mehr aynın başı 1354/ 1975

25 Mordâd 1356

Cemşid Âmuzegâr

27 Mordâd 1356/ 1977

4 ŞehRiver 1357

Cafer ŞeRif İmami

5 ŞehRiver 1357/ 1978

14 Aban 1357

Arteşbud/ Orgeneral gulam-Rıza EzhâRi

15 Aban 1357

17 Dey 1357

Şahpur Bahtiyar

17 Dey 1357

22 Behmen 1357


İrec: Bkz.→Tur

İrevan: Kentin eski adı “Çuhur Sa’d”tır. Aynı zamanda bölgenin de adıdır. (Safevi, Afşar ve Kacar dönemleri)

İstiklâl Marşı: İran’ın, hem Şah dönemi, hem de İİC’nin ayrı ayrı İstiklal marşı vardır. Ancak Meşrutiyet döneminin marşı hâlâ hafızalardadır:
Ey İran!

Ey İran, ey merz-i pur gôher

Ey hâket ser çeşme-yi honer

Dûr ez-tû endîşe-i bedân

Payende bâd nîk u Cavidân

...


Ey İran!

Ey İran! İncilerle bezenmiş vatan

Ey! Toprağından sanatın kaynaklandığı

Senden uzak olsun kötülerin düşüncesi

Sonsuza dek huzurlu ve payiDar ol!
Ey düşman!

Sen kayadan bir düşman olsan



Benim demirden bir kılıcım.
işik ağası: Eşik ağası, saray muhafızlarının komutanı (Gard-ı Şahi). İişik âgası hakkında bkz.→Farsça’ya Geçmiş Türkçe Kelimelere Örnekler

-it, -ut, -et: Kafkas dillerine ait toponim eklerindendir: Lekit, Ohut, Pulut, Lecet.

ittifaq-ârâ: Oybirliği.
K

-k, -âk, -ek: Geniş zaman gövdelerinden isim kurulmasını ve isimlerden sıfat yapılmasını sağlar. Horak: yiyecek.

-k, -çe, -îçe: Küçültme ekleridir: End/ miktar→endek/ biraz; merd/ adam→ merdek/ adamcağız; keman/ yay→keMançe/ kemençe; bağ/ bağ→ bağçe/ bahçe.

kadim: Eski.

-Kale, -bert (-birt, -bird, burd): Kale/ Gala kelimesi Türkçe, Bert ise Ermenice’dir: Gündüz Kale, Bedir Kale, Ezneburt.

Kâlpûş: Mahal, mekân, geçici ikametgâh.

Karaçorlu: Bir Türk tayfası. Karaçor/ karaçolu/ karaçoRi, “Kılıç, uzun kılıç” demektir.

kârger: İşçi, amele.

kârĥana/ karxana: İmalâthane, fabrika, işletme.

kârşiNaSi erşed: Yüksek lisans tezi.

karye/ garye: Köy. Karye-i Asayiş: Asayiş köyü; Urumiye’ye bağlı eski Asuri köylerinden.

Kaşan: Kentin eski unvanı “Darül Mü’minîn”. (Gürgânî, Ak-Koyunlu, Safevi ve Zend dönemleri)

Kavam: Adalet, temel, nizam.

Kavamül-Mülk: Devlet mülkünün temeli. Şahıs unvanlarından.

Kazvin: Kentinin eski unvanı “Darüs-Saltana”dır. (Safevi dönemi)

keher: Gövdesi kızıl, ayak ve yelesi siyah olan at.

kelağayı: 1.İpek kadın başörtüsü. 2.Azerbaycan’da devlet-gez tayfa erkeklerinin başlarına sardıkları uçları büsküllü sarık.

Kelb: “Köpek” anlamındadır. Mecaz olarak “Kul, bende ve hadim” anlamında erkek çocuklara isim ve lakab olarak verilmektedir. Hz. Ali’nin hadimi anlamında “Kelb-i Ali” adı kullanılır. Türklerde de aynı anlamda “Köpek” adı isim ve lakap olarak kullanılmaktadır. Gerek Türkistan ülkelerinde, gerekse Anadolu’da “Köpek,Köpekli, Köpekoğlu” adını taşıyan tanınmış soylu Türk tayfa ve aşiretleri vardır. Köpekov; Türkistan’ın soylu ailelerinden.

-kend: 1.Tayfa, nesil ve bir toplumun yaşam mıntıkasını belirtir. “Köy” anlamına da gelir: Ganlıkend, Aydınkend.→ kendli: Köylü. 2.Özel bir şahıs adı ve şahıs mefhumunu ifade eden sözlerle, mıntıka veya bölgenin bir şahsa mensupluğunu anlatır: İsakend, Mahmutkend, Gonaqkend. “-di, -şen, -hur” kelimeleri de “kend/ köy” anlamına gelmektedir: Türkedi, Senceredi (Derviş kendi), Mehdişen, Miruşen, Ecehur (Hacıhur), Jindu (Talışça, Aşağı köy), Senedi (Yamaç köyü), Veledi (Talışça, Ayıdöşeği köyü), Ketişen (Ermenice, Çaykend/ Çayköy), Vartaşen (Ermenice, Gülköy), Seperadi (Talışça, Üçhisse köyü), Spitakşen (Ermenice Ağkend), Metsşen (Ermenice, Büyükkend), Nuydi, Nuvedi, Zeyhur.

-keran: (İran dillerinden Talışça) Bağımsız bir kelime olup, “evler” anlamındadır: Gilekeran (Gilekevleri), Lenkeran (Kamışevler), Türkekeran (Türkevleri), Tahtakeran (Tahtaevler), Sifekeran (Akevler). “-keran” ve “-kenar” kelimelerinin; sahil, kıyı, sınır, son, yakın anlamlarına geldiği de kaydedilmiştir.

Kerli: Yerleşim birimi. (Kara-Koyunlu dönemi)

-kert: Ermenice, “yurt, kend, köy” demektir. Farsça ve Azarbaycan Türkçesi’ndeki “abad”ın karşılığıdır: Stapanakert, Mardakert.

Kestan: Yerleşim birimi. (Kara-Koyunlu dönemi)


Yüklə 8,05 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   373   374   375   376   377   378   379   380   ...   411




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin